Tổ chức dạy và học môn Hoạt động trải nghiệm: Thiếu thực tế, hiệu quả còn thấp
Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là một phần quan trọng trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, được thiết kế nhằm phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh. Ðây là môn học bắt buộc ở tất cả các cấp học, với thời lượng 105 tiết/năm - tương đương với các môn học chính như Toán, Ngữ văn và Ngoại ngữ. Tuy nhiên, quá trình triển khai chưa thực sự đạt kết quả như mong đợi.
Đáng chú ý tuy mang tên “Hoạt động trải nghiệm”, nhưng khi học môn học này học sinh rất ít được trải nghiệm thực tế.
Học sinh Trường Tiểu học số 1 Phước Sơn (huyện Tuy Phước) tham gia sinh hoạt theo chủ đề vẽ, làm thủ công tại thư viện trường. Ảnh: HỒ ĐIỂM
Ông Bùi Xuân Ngọc, Trưởng Phòng GD&ĐT huyện Vĩnh Thạnh, chia sẻ: Môn học Hoạt động trải nghiệm được các trường bố trí giảng dạy 3 tiết/tuần. Tùy vào thực tế, các trường chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức cho học sinh theo từng chủ đề, nhằm trang bị thêm kiến thức thực tế cuộc sống, qua đó hình thành một số kỹ năng. Chẳng hạn, các trường tiểu học tổ chức các hoạt động trải nghiệm như trồng cây, chăm sóc vật nuôi, tham quan bảo tàng hoặc các làng nghề truyền thống… Ở bậc THCS, hoạt động trải nghiệm thường tập trung vào kỹ năng sống và hướng nghiệp. Tuy nhiên, thẳng thắn mà nói, việc triển khai môn học này vẫn chưa đạt yêu cầu đặt ra.
Trong khi đó, bà Lê Thị Như Phôi, Hiệu trưởng Trường Tiểu học số 1 Cát Hanh (huyện Phù Cát), cho biết: Nhà trường tổ chức các chuyến tham quan thực tế cho học sinh như tham quan làng nghề làm gốm, thăm vườn hoa, di tích lịch sử...; trải nghiệm thực tế từ việc trồng và chăm sóc hoa… Tuy nhiên, vì kinh phí hạn chế, cần sự phối hợp của nhiều đơn vị, đoàn thể nên số lần tổ chức hoạt động chưa nhiều, hơn nữa phần nhiều bị giới hạn trong khuôn viên trường, thiếu sự đa dạng và cả thực tế cuộc sống.
Không chỉ thiếu thực tế, mỏng về kỹ năng thu hoạch được, nhiều trường do gặp khó khăn trong việc bố trí giáo viên chuyên trách cho môn Hoạt động trải nghiệm, nên hầu hết giáo viên chủ nhiệm hoặc tổng phụ trách Đội phải kiêm nhiệm, chính vì điều này mà chất lượng giảng dạy chưa thực sự đảm bảo.
Bậc THPT có phần linh hoạt hơn, khi một số trường tổ chức các chuyến tham quan DN, trường đại học, cao đẳng, nhưng số lượng vẫn còn hạn chế. Ngay cả khi đã tổ chức được thì phần nhiều các buổi tham quan, dã ngoại mang tính hình thức, thiếu sự liên kết với mục tiêu giáo dục trải nghiệm và hướng nghiệp; đáng tiếc có nơi còn thương mại hóa hoạt động này, làm mất đi mục tiêu, ý nghĩa giáo dục.
Từ phản hồi của học sinh, nhiều ý kiến từ phía phụ huynh cho rằng môn học này chưa thực sự phù hợp, học sinh dễ chán nản. Chị Nguyễn Ngọc Phượng, có con học Tiểu học tại một trường ở TP Quy Nhơn, chia sẻ: Tôi thấy các hoạt động trải nghiệm hiện nay còn mang tính hình thức, học sinh chưa thực sự hào hứng vì chưa thấy được giá trị thực tế. Nếu được tổ chức tốt hơn, đúng với mục đích môn học, chắc chắn học sinh sẽ thích thú hơn.
Em Nguyễn Văn Khôi, học sinh lớp 10 tại huyện Tuy Phước, bày tỏ: “Chúng em rất thích được trải nghiệm các hoạt động thực tế như đến các nhà máy, công ty, các trường đại học, nhưng trường lại ít tổ chức những hoạt động như vậy. Em nghĩ nếu có nhiều chuyến đi thực tế, chúng em sẽ có định hướng rõ ràng hơn cho tương lai”.
Đại diện phòng GD&ĐT ở một số huyện cho rằng, hiện tại, các hoạt động trải nghiệm đều lấy kinh phí từ quỹ chi thường xuyên của trường. Khi muốn tổ chức hoạt động trải nghiệm thực tế cho các em, trường phải huy động thêm nguồn xã hội hóa. Việc huy động cũng rất hạn chế, vì vậy chất lượng tổ chức môn học này bị ảnh hưởng theo.
Ông Nguyễn Tấn Hưng, Trưởng Phòng GD&ĐT huyện Phù Cát, cho hay: Do hạn hẹp về kinh phí, việc tổ chức môn Hoạt động trải nghiệm phần nhiều chỉ giới hạn trong trường. Để tổ chức môn học này, chúng tôi phải tìm kiếm các đơn vị đồng hành, nhà tài trợ để tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm mang tính giáo dục cao hơn, giúp học sinh không chỉ học lý thuyết mà còn được tiếp cận thực tế. Nhưng thú thật là rất khó!
Không chỉ thiếu chi phí để tổ chức dạy học, cô Đỗ Thị Kim Dung, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Canh Hiệp (huyện Vân Canh), cho biết: Theo chương trình của Bộ GD&ĐT, các giáo viên đều được tập huấn dạy môn học này. Tuy nhiên, nhiều giáo viên vẫn còn lúng túng trong việc xây dựng kế hoạch hoạt động trải nghiệm, tổ chức huy động kinh phí, vận động nguồn xã hội hóa… Tôi nghĩ cần có thêm chương trình đào tạo, tập huấn bài bản để giúp giáo viên nâng cao năng lực tổ chức môn học.
Có thể nói việc dạy và học môn Hoạt động trải nghiệm đến nay chưa đạt yêu cầu đặt ra, để có kết quả tốt hơn, ngành Giáo dục cần đánh giá lại và có những điều chỉnh phù hợp để đảm bảo việc dạy và học đúng thực chất.
HỒ THỊ ÐIỂM