Nâng tầm giá trị sản phẩm Chè dây Vĩnh Sơn

Huyện Vĩnh Thạnh đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng. Phát triển “Chè dây Vĩnh Sơn” thành sản phẩm chủ lực, mở rộng diện tích trồng theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn.

Từ khai thác tự nhiên đến canh tác khoa học

Cây chè dây, còn gọi là Bạch liễm, lâu nay được người dân địa phương chủ yếu thu hái từ tự nhiên và không đủ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Đánh giá cao khả năng phát triển của loại cây dược liệu này, ngày 5.7.2021, UBND huyện Vĩnh Thạnh ban hành Quyết định số 991/QĐ-UBND về Quy chế quản lý và sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “Chè dây Vĩnh Sơn - Vĩnh Thạnh - Bình Định”. Tới ngày 14.9.2022, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) đã cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu số 437701 cho Chè dây Vĩnh Sơn.

Cán bộ kỹ thuật hướng dẫn bà con kỹ thuật nhân giống cây chè dây bằng kỹ thuật giâm hom. Ảnh: HƯƠNG GIANG

Ông Nguyễn Đình Ngân, Trưởng Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Vĩnh Thạnh, cho biết: “Chè dây mọc tự nhiên ở hầu hết các khu rừng tại xã Vĩnh Sơn, điều đó khẳng định cây này rất phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng nơi đây. Tuy nhiên, để sản phẩm từ chè dây có thể trở thành hàng hóa ổn định trên thị trường, mang lại sinh kế bền vững cho bà con, cần phải hướng đến sản xuất bài bản, quy hoạch vùng trồng và định hướng canh tác thâm canh quy mô lớn”.

Năm 2024, trong khuôn khổ nhiệm vụ KH&CN cấp huyện “Ứng dụng KHCN xây dựng mô hình trồng cây chè dây trên địa bàn xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định”, do Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Vĩnh Thạnh chủ trì, huyện đã tích cực quy hoạch vùng nguyên liệu, tổ chức nhân giống để chủ động mở rộng diện tích vùng chè dây.

Ông Ngân chia sẻ: Chúng tôi đặt ra những mục tiêu rất cụ thể nhằm hướng đến phát triển bền vững cây dược liệu này. Trước tiên, đơn vị đã tiến hành khảo sát, quy hoạch vùng trồng phù hợp để bảo tồn và khai thác hiệu quả. Tiếp đó, áp dụng quy trình nhân giống bằng phương pháp giâm hom từ nguồn cây bản địa để đảm bảo chất lượng cây giống. 30.000 cây giống được giâm hom đã được triển khai trồng theo hai mô hình, gồm trồng chè dây dưới tán rừng sao đen 10 năm tuổi và khoanh nuôi xúc tiến tái sinh có trồng bổ sung. Đây là phương pháp tận dụng khả năng tái sinh tự nhiên của hệ sinh thái rừng, đồng thời bổ sung cây trồng vào những khu vực có mật độ cây tái sinh thấp, nhằm đảm bảo độ che phủ rừng và đa dạng sinh học. Một thành công lớn của nghiên cứu là đã chuyển giao kỹ thuật cho người dân, đặc biệt là đồng bào Bana, thông qua các đợt tập huấn thực hành từ trồng, chăm sóc đến thu hái, bảo tồn chè dây.

“Cho tới nay, cây chè dây không chỉ thích nghi tốt với điều kiện lập địa địa phương mà còn có khả năng sinh trưởng mạnh khi được trồng theo phương pháp thâm canh. Điều này minh chứng tính khả thi cao của việc phát triển vùng nguyên liệu quy mô lớn tại địa phương”, ông Ngân nhấn mạnh.

Ông Bùi Ngọc Thanh, một người dân ở xã Vĩnh Sơn, chia sẻ: “Trước đây, chúng tôi chỉ biết lên rừng hái chè dây tự nhiên về sắc nước uống hoặc bán lẻ cho khách. Giờ được hướng dẫn kỹ thuật, chúng tôi có thể áp dụng trồng và chăm sóc cây chè dây mang lại hiệu quả tốt hơn”.

Hướng tới phát triển bền vững

Ông Trần Phước Phi, Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Vĩnh Thạnh nhận xét, về mặt kinh tế, việc chuyển từ khai thác tự nhiên sang trồng thâm canh tạo ra nguồn cung ổn định, đáp ứng nhu cầu thị trường ngày càng cao. Về mặt bảo tồn, mô hình trồng thâm canh chè dây góp phần giảm áp lực khai thác từ tự nhiên, bảo vệ nguồn gen quý của loài cây dược liệu này tại Vĩnh Sơn. Mô hình này phù hợp với chủ trương phát triển lâm sản ngoài gỗ của Nhà nước. Chúng tôi đang hướng dẫn người dân kết hợp giữa bảo vệ rừng và phát triển kinh tế, đặc biệt là với những loại cây dược liệu có giá trị như chè dây.

Bà Đinh Thị Dũy, người dân làng K2, xã Vĩnh Sơn, cho hay: “Chè dây không chỉ giúp bà con kiếm thêm tiền mà còn là cây thuốc quý để chữa bệnh. Giờ được học kỹ thuật, mình có thể trồng ngay trong vườn, vừa dùng được, vừa bán được, tốt lắm”.

Gần đây nhiều DN địa phương đã liên hệ để mua nguyên liệu để tổ chức sản xuất. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy tiềm năng phát triển bền vững của mô hình. Để phát triển các sản phẩm từ chè dây, huyện Vĩnh Thạnh đang tập trung vào cải tiến bao bì, đóng gói sản phẩm, và nghiên cứu sản xuất thêm trà túi lọc chè dây Vĩnh Sơn.

HƯƠNG GIANG