Nguyễn Thụy Kha, một người yêu Quy Nhơn
Nguyễn Thụy Kha, nghệ sĩ tài ba với tâm hồn lãng tử, không chỉ nổi tiếng qua những tác phẩm thơ, nhạc mà còn qua tình yêu sâu sắc với nghệ thuật và con người Việt Nam. Một trong những mối gắn bó đặc biệt của Nguyễn Thụy Kha là với Quy Nhơn, mảnh đất đã khắc sâu trong trái tim ông.
Mối duyên đặc biệt với Quy Nhơn
Mối quan hệ giữa ông và Quy Nhơn bắt đầu từ những chuyến thăm vào thập niên 80 của thế kỷ trước. Năm 1985, cùng nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo, ông sáng tác bài hát “Quy Nhơn - Thành phố thi ca”. Bài hát nhanh chóng trở thành một phần trong đời sống văn hóa của thành phố. Đến nay, bài hát vẫn vang lên trong các dịp lễ hội, sự kiện, như một biểu tượng của Quy Nhơn.
Nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha (bên trái) và nghệ sĩ điêu khắc Lê Trọng Nghĩa. Ảnh: LTN
Nguyễn Thụy Kha nhiều lần đến Quy Nhơn. Nhưng có lẽ đặc biệt nhất là năm 1999, khi ông cùng nhà thơ Hoàng Cầm dành 10 ngày tại Bãi Dài, tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên và tìm cảm hứng sáng tác. Chính tại đây, ông viết thêm các bài hát như Chuyện bạn tôi và Tình ca biển chiều, dù ít được biết đến, nhưng chứa đựng những cảm xúc chân thành về biển cả và con người Quy Nhơn.
Năm 2012, nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh Hàn Mạc Tử, ông quay lại Quy Nhơn cùng các nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo, Thanh Thảo và Nguyễn Quang Thiều tham dự chương trình thơ Hàn Mạc Tử. Những câu chuyện về vùng đất này khiến họ thêm gắn bó và xúc động, chắc chắn cũng là nguồn cảm hứng lớn đối với Nguyễn Thụy Kha. Chính chuyến đi này đã tiếp thêm tình yêu của ông dành cho Quy Nhơn, và từ đó, ông đã quay lại đây nhiều lần, dày hơn như bù lại cho những năm trước.
Tình ca biển chiều và Chuyện bạn tôi - những nhạc phẩm Nguyễn Thụy Kha viết tại Quy Nhơn và về Quy Nhơn - thành phố mà ông yêu quý.
Tình bạn, tình cảm gắn bó
Nguyễn Thụy Kha không chỉ là một nghệ sĩ với cá tính mạnh mẽ và đầy chất lãng tử mà còn là một người bạn chân thành và nhân ái. Mối quan hệ của ông với Quy Nhơn không chỉ là những kỷ niệm được khắc họa qua các sáng tác mà còn qua những cuộc gặp gỡ thân tình, những cuộc trò chuyện đậm chất nghệ sĩ. Mỗi lần trò chuyện, ông luôn nhắc đến những cái tên thân thuộc ở Quy Nhơn như thể đó là những mảnh ghép không thể thiếu trong cuộc đời mình. Mỗi câu chuyện của ông không chỉ là lời kể mà là sự quay về với quá khứ, với những ký ức ấm áp, những khoảnh khắc tinh tế đã qua.
Lần cuối tôi được ngồi cùng ông uống rượu là vào cuối tháng 5.2024, khi ông trở lại Quy Nhơn. Trong những cuộc trò chuyện ấy, ông không chỉ gửi gắm những tình cảm yêu quý của người anh đi trước mà còn nhắc đến những cái tên gắn bó sâu sắc với ông qua bao năm tháng. Quy Nhơn, dù không phải nơi ông sinh ra, nhưng vẫn chiếm giữ một vị trí đặc biệt trong trái tim ông. Dù đã trải qua hơn bốn thập kỷ, ông vẫn rất khiêm nhường và không bao giờ đề cao quá mức những sáng tác của mình. Ông bảo rằng bài hát Quy Nhơn - Thành phố thi ca đã được sáng tác từ lâu và giờ là lúc thành phố cần một bài hát mới, phù hợp hơn với sự phát triển của đô thị và nhịp sống hiện đại. “Bài hát của tôi chỉ là hình ảnh của Quy Nhơn khi xưa, với những con đường vắng và bạn bè tụ họp về đêm khuya…” - ông nói, như để tôn vinh một thời khắc đã qua.
Nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha trong một cuộc vui với bạn bè. Ảnh: LTN
Hôm ấy, ông say sưa nhắc về Quy Nhơn, như thể muốn bóc tách và gói lại tất cả những cảm xúc sâu lắng về mảnh đất này. Ông hát những ca khúc, đọc những bài thơ mình viết về thành phố. Và tôi cảm nhận rằng ông đang trút hết tâm hồn mình vào những lời ca, như để khẳng định tình yêu sâu sắc mà ông đã gieo vào nơi đây. Trong ánh mắt của ông, tôi nhìn thấy niềm tin mãnh liệt vào Quy Nhơn - một nơi mà ông đã dành trọn tình cảm và sáng tạo. Hôm ấy ông hân hoan khoe bản Hợp xướng Quy Nhơn mới hòa âm phối khí, với hy vọng rằng nó sẽ được cất lên trong dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng Bình Định. Dù đã hát đến tận nửa đêm, dù rượu đã vào, ông vẫn tràn đầy nhiệt huyết như một chàng trai trẻ. Ánh mắt của ông lúc đó vẫn sáng bừng, một ngọn lửa nghệ sĩ chưa bao giờ tắt, dù tuổi đã ngoài bảy mươi.
Hợp xướng Quy Nhơn - ca khúc mà ông viết với hy vọng sẽ vang lên ở Quy Nhơn trong dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng Bình Định.
Một mất mát lớn
Với tôi và có lẽ với rất nhiều người nữa, sự ra đi của Nguyễn Thụy Kha là một mất mát lớn đối với nền nghệ thuật Việt Nam. Sẽ còn rất lâu chúng ta mới có lại một chàng lãng tử, đa tài và am hiểu sâu sắc nhiều ngành nghệ thuật như Nguyễn Thụy Kha. Những tác phẩm và kỷ niệm mà ông để lại, đặc biệt là tình cảm và sáng tạo dành cho Quy Nhơn, sẽ mãi mãi sống trong lòng những người yêu nghệ thuật. Người dân Quy Nhơn, đặc biệt là các nghệ sĩ, sẽ không bao giờ quên ông, bởi dù ông đã rất khiêm nhường thì Quy Nhơn - Thành phố thi ca vẫn vang vọng trong suốt hơn 40 năm qua và có lẽ sẽ còn rất nhiều năm nữa. Đây không chỉ là một bài hát, mà hơn thế là minh chứng sống động cho đam mê nghệ thuật và tình yêu Quy Nhơn mà Nguyễn Thụy Kha suốt đời mình đã cống hiến.
Mặc dù Nguyễn Thụy Kha đã vĩnh viễn ra đi, tình cảm và những sáng tạo của ông dành cho Quy Nhơn sẽ mãi là một phần không thể thiếu trong lịch sử văn hóa của thành phố này, cũng như trong trái tim của những người yêu nghệ thuật chân chính.
Sinh năm 1949 tại Hải Phòng, Nguyễn Thụy Kha đã cống hiến trọn đời cho nghệ thuật, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng công chúng. Ông là tác giả gần 20 tập thơ nổi tiếng như Những giọt mưa đồng hành, Mắt thời gian, Biệt trăm năm và hơn 13 trường ca về cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Trong âm nhạc, Nguyễn Thụy Kha nổi bật với hơn 30 hợp xướng, trong đó 12 tác phẩm được công nhận rộng rãi. Ông được mệnh danh là “Vua hợp xướng” với những ca khúc đậm chất trữ tình, đặc biệt là về miền Trung.
Ngoài sáng tác, ông cũng là nhà nghiên cứu âm nhạc uyên thâm, với các cuốn sách giá trị như Một thế kỷ tân nhạc Việt Nam, Văn Cao, người đi dọc biển và 1000 ca khúc về thủ đô Hà Nội. Nguyễn Thụy Kha được xem là cuốn từ điển sống của tân nhạc Việt Nam.
LÊ TRỌNG NGHĨA