KỶ NIỆM 41 NĂM NGÀY GIẢI PHÓNG HOÀN TOÀN MIỀN NAM, THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC (30.4.1975 - 30.4.2016) VÀ 130 NĂM NGÀY QUỐC TẾ LAO ĐỘNG (1.5.1886 - 1.5.2016)
Ký ức tháng 4
Đã 41 năm sau ngày giải phóng nhưng ký ức về những tháng ngày cật lực chuẩn bị cho chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử 1975 vẫn còn vẹn nguyên trong những người lính công binh Đoàn 559 Bộ đội Trường Sơn. Họ đã tham gia mở đường, vận chuyển lương thực, vũ khí, với quyết tâm: “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng”, góp phần làm nên chiến dịch Hồ Chí Minh, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước vào ngày 30.4.1975.
Cựu chiến binh Bộ đội Trường Sơn tại Bình Định viếng Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn. Ảnh: NGUYỄN MINH
Ngày 19.5.1959, Bác Hồ quyết định thành lập tuyến vận tải chiến lược để chi viện sức người và của cho cách mạng miền Nam và giúp nước bạn Lào, Campuchia. Tuyến vận tải chiến lược đó mang tên “Đường Hồ Chí Minh”. Lực lượng ban đầu gồm một tiểu đoàn giao liên làm nhiệm vụ đưa đón cán bộ, dẫn đường và gùi hàng vào miền Nam, lấy phiên hiệu là Tiểu đoàn 301, gồm 440 đồng chí, do đồng chí Võ Bẩm chỉ huy. Tuy mới bắt tay vào nhiệm vụ, nhưng Tiểu đoàn 301 đã dàn quân trên một địa bàn khá rộng, triển khai nhiệm vụ vừa mở đường vừa vận chuyển hàng trên nhiều hướng, lấy khu vực làng Ho (Quảng Bình) làm điểm xuất phát tiến quân.
Đoàn xe vận tải hùng hậu của QĐND Việt Nam trong chiến dịch Hồ Chí Minh 1975 trên đường Trường Sơn. Ảnh: TƯ LIỆU
Đại tá Huỳnh Cao Sơn (nguyên Chính trị viên Đại đội, Trung đoàn 71 (Đoàn 559), Chính ủy Binh trạm 33, 37 (Bộ Tư lệnh Trường Sơn), Chính ủy Trung đoàn 685), người có mặt tại chiến trường Trường Sơn từ năm 1959 cho đến năm 1975, hiện ở phường Trần Phú, TP Quy Nhơn, từng chia sẻ: “Không có đường Hồ Chí Minh thì không có Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Nhiệm vụ của đơn vị lúc ấy ngoài vận chuyển hàng bằng gùi, thồ còn tham gia mở đường để vận chuyển hàng hóa và hành quân bằng ô tô. Sau một thời gian, hàng ngàn ki lô mét đường đã được mở mới, nối dài, nhiều tuyến đường cũ đã được cải tạo làm bàn đạp cho xe cơ giới tiến công. Tháng 10.1965, đoàn xe cơ giới lớn đầu tiên hàng trăm chiếc đưa hàng vào sâu chiến trường, mở đầu cho giai đoạn vận tải cơ giới lớn và liên tục trên đường Hồ Chí Minh để chuẩn bị cho cuộc tổng tiến công giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”.
Mỗi khi đến ngày kỷ niệm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, trung tá Lê Huy Thập lại lầngiở cuốn lịch sử của Sư đoàn 471 anh hùng để nhớ về một thời đầy hào hùng. Ảnh: NGUYỄN PHÚC
Trung tá Nguyễn Khắc Minh (69 tuổi, ở phường Nguyễn Văn Cừ, TP Quy Nhơn), nguyên chiến sĩ Đoàn 559 Bộ đội Trường Sơn, nhớ lại: Năm 1965, tôi từ Nghệ An được cấp trên điều vào làm nhiệm vụ tại Đội 27 gùi thồ thuộc Đoàn 559, đóng quân tại làng Ho (Quảng Bình), với nhiệm vụ vận chuyển lương thực, vũ khí, đưa quân từ Bắc vào Nam. Việc vận chuyển lương thực, vũ khí rất khó khăn, vất vả, bởi từ trạm này chuyển sang trạm kia cách nhau 25 - 30 km. Đúng vào thời điểm này, địch phát hiện nên tổ chức đánh phá ác liệt, chúng tôi vừa lo vận chuyển vừa lo làm lại đường, đảm bảo việc vận chuyển được thông suốt. Do suốt ngày ăn, ở trong rừng sâu nên tôi bị ghẻ lở khắp người, đơn vị quyết định cho ra Bắc điều trị gần một năm. Năm 1967, tôi quay lại tuyến đường này và được biên chế về Tiểu đoàn 4, Binh trạm 35, Đoàn 559, tiếp tục làm nhiệm vụ mở đường và vận chuyển lương thực, vũ khí vào chiến trường miền Nam cho đến năm 1969 thì về Hà Nội học Trường sĩ quan Hậu cần. Thời điểm giải phóng Sài Gòn là lúc tôi đang cùng đơn vị hành quân từ Quảng Bình vào tiếp quản Thừa Thiên - Huế.
11 giờ 30 phút ngày 30.4.1975, xe tăng của quân giải phóng tiến vào dinh Độc Lập. Ảnh: TƯ LIỆU
Trung tá Lê Huy Thập (74 tuổi, ở phường Nguyễn Văn Cừ, TP Quy Nhơn) cũng từng là lính Đoàn 559 và gắn bó với đơn vị từ năm 1965 đến lúc về hưu năm 1990. Thời điểm năm 1968, ông là Đại đội trưởng Đại đội 6, Binh trạm 36, làm nhiệm vụ đánh, tiêu diệt bọn biệt kích Mỹ để bảo vệ các kho, trạm chứa hàng và bảo vệ tuyến đường vận chuyển. Tháng 7.1971, khi Bộ Tư lệnh khu vực 471 thuộc Đoàn 559 được thành lập để đẩy mạnh việc vận chuyển vũ khí, lương thực, lực lượng chuẩn bị cho cuộc chiến đấu giải phóng miền Nam, ông được chuyển sang làm Trợ lý Tác chiến Phòng Tham mưu của Bộ Tư lệnh khu vực 471.
Ông Thập cho biết: “Ngày 8.5.1974, theo đề nghị của Bộ Tư lệnh Trường Sơn, được Quân ủy Trung ương phê chuẩn, Bộ Tổng Tham mưu đã ra quyết định chuyển đổi Bộ Tư lệnh khu vực 471 thành Sư đoàn ô tô cơ động 471 với 4 trung đoàn xe và 4 tiểu đoàn trực thuộc làm nhiệm vụ thông tin, quân y, sửa chữa, huấn luyện. Từ Đông Trường Sơn, từ căn cứ ban đầu ở Tân Lâm Đầu Mấu, cả đội hình Sư đoàn lại theo tuyến Tây Trường Sơn dừng chân ở Sê Sụ (Nam Lào) vượt Tây Nguyên giao hàng cho các chiến trường phía Nam. Cũng từ đây, hàng ngàn xe của Sư đoàn đã chở các binh đoàn chủ lực và binh khí, đạn dược tới vị trí chiến đấu. Nhiều đội hình tiểu đoàn xe của Sư đoàn còn trực tiếp chiến đấu cùng các binh đoàn chủ lực làm chủ Sài Gòn - Gia Định trong ngày 30.4.1975 lịch sử”.
Chiến sĩ Tiểu đoàn công binh 25, Binh trạm 31, Bộ Tư lệnh 559 dẫn đường cho xe vận chuyển vũ khí vào chiến trường miền Nam. Ảnh: TƯ LIỆU
Ngày 17.4 vừa rồi, Ban liên lạc Sư đoàn 471 tổ chức gặp mặt truyền thống kỷ niệm 45 năm thành lập đơn vị, ông Thập đã không ngại đường xa, ra tận Hà Nội để được gặp lại những đồng đội cũ một thời vào sinh ra tử. “Buổi gặp mặt hôm ấy thật sự có ý nghĩa, bởi có những đồng đội của tôi sau 41 năm thất lạc mới gặp mặt nhau. Buổi gặp mặt cũng làm sống lại một thời quá khứ đầy gian khổ, hy sinh nhưng cũng rất tự hào trong mỗi chúng tôi”, ông Thập xúc động cho biết.
Còn đại tá Phùng Ngọc Diệp (75 tuổi, ở thị trấn Phú Phong, Tây Sơn), từng làm nhiệm vụ ở đường mòn Hồ Chí Minh từ năm 1969 đến tháng 1.1975, thì tỏ ra tiếc nuối khi không được trực tiếp tham gia chiến dịch giải phóng miền Nam. Để chuẩn bị cho chiến dịch Hồ Chí Minh, tháng 1.1975, ông được điều về Thanh Hóa làm Tham mưu trưởng Trung đoàn 216 thuộc Bộ Tư lệnh Công binh, với nhiệm vụ tuyển 1.000 quân, tổ chức huấn luyện để đưa vào Nam chiến đấu. Ông Diệp kể lại: “Tháng 3.1975, đơn vị chúng tôi tuyển đủ quân, đã tổ chức huấn luyện nhưng ngày 30.4.1975 đã giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước nên đơn vị được lệnh không hành quân vào Nam mà được giao nhiệm vụ chuẩn bị công tác phục vụ Lễ duyệt binh ngày 2.9.1975”.
NGUYỄN PHÚC