Triển khai đề nghị xét tặng NNND, NNƯT: Có làm, nhưng chưa chu đáo
Việc đề nghị xét tặng danh hiệu Nghệ nhân nhân dân, Nghệ nhân ưu tú trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 2 - năm 2018 ở Bình Ðịnh đã được công khai trên các phương tiện truyền thông đại chúng, đến chặng cuối. Nhưng ngay ở giai đoạn này, lại bộc lộ nhiều dấu hiệu thiếu chu đáo!
Nghệ nhân Lê Thị Đào đang trình diễn trong Hội đánh bài chòi dân gian phục vụ cho công tác điền dã, ghi tư liệu của Viện Âm nhạc. Ảnh: HOÀI THU
Việc nghệ nhân ưu tú (NNƯT) Lê Thị Đào, 92 tuổi, ở xã Nhơn Phúc, TX An Nhơn - nghệ nhân lớn tuổi nhất, được giới chuyên môn, am hiểu công nhận là tài năng xuất sắc, đa dạng nhất của bài chòi dân gian Bình Định - không có tên trong danh sách đề nghị xét tặng nghệ nhân nhân dân (NNND) khiến rất nhiều người thắc mắc. Khi tổ chức điền dã, nghiên cứu để xây dựng hồ sơ quốc gia “Nghệ thuật bài chòi miền Trung Việt Nam” đề cử UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, sau khi tiếp xúc với cụ Lê Thị Đào xong, GS.TS Đặng Hoành Loan - nguyên Phó Viện trưởng Viện Âm nhạc Việt Nam không tiếc lời tôn vinh, ông nhắc đi nhắc lại nhiều lần như muốn gởi gắm - Cụ Lê Thị Đào là “báu vật nhân văn sống” mà tỉnh Bình Định cần có thái độ ứng xử hợp lý.
Điều đáng tiếc và khiến chúng tôi hết sức bất ngờ là cụ Đào không phải là trường hợp duy nhất; thực tế cho thấy công tác triển khai có nhiều điều chưa ổn…
Huyện triển khai, xã không biết(?)
Lần tham gia đề nghị xét tặng NNND, NNƯT thứ 2 - 2018, cả tỉnh có 15 hồ sơ (tính cả hồ sơ của nghệ nhân Huỳnh Lào ở Tam Quan Nam, Hoài Nhơn bổ sung sau, chưa được Hội đồng cấp tỉnh phê duyệt). Sau khi tỉnh cho đăng công khai danh sách (trong vòng 15 ngày kể từ ngày 23.10) để lấy ý kiến, một số bất cập đã xuất hiện.
Đợt đề nghị này, số lượng tham gia chưa bằng một nửa so với lần thứ nhất (năm 2015, 39 hồ sơ). Đặc biệt, nếu lần 1 có tới 9 huyện, thị xã trong tỉnh có nghệ nhân tham gia thì lần này rất nhiều địa phương vắng mặt, như: Tây Sơn, An Lão, Vân Canh, Phù Mỹ. Đáng tiếc là nguyên nhân hầu hết do nghệ nhân không biết gì về đợt phong tặng; không biết nên nhiều người tuy đủ điều kiện nhưng lại không làm hồ sơ.
Trong khi đó, đơn vị có trách nhiệm triển khai, thông tin đến nghệ nhân (sau Kế hoạch triển khai số 06 - ngày 25.1 của UBND tỉnh) là UBND các huyện, thị xã, thành phố, Phòng VH-TT đều khẳng định đã “thực hiện trách nhiệm” - ban hành văn bản triển khai xuống xã. Thế nhưng, nhiều UBND xã lại khẳng định, họ không hề nhận văn bản cũng như thông tin, thậm chí nhắc nhở qua điện thoại cũng không có!
Tại Nhơn Phúc, quê hương của NNƯT Lê Thị Đào, Phó Chủ tịch UBND xã Dương Thanh Cường khẳng định, không có bất cứ văn bản nào về triển khai xét tặng NNND, NNƯT lần 2 - 2018. Trong khi Trưởng phòng VH-TT An Nhơn Lê Thị Thu Thủy cho hay đã ban hành văn bản (số 10, ngày 16.3) yêu cầu triển khai trong toàn thị xã.
Nghệ nhân Minh Lưỡng (ở Nhơn Hưng, ứng viên đề nghị xét tặng danh hiệu NNƯT đợt này) cũng không tiếp cận được thông tin từ địa phương.Tuy vậy, ông Lưỡng cho hay:“Nhờ một người quen ở Sở VH-TT báo, nên tôi mới biết. Khi làm xong hồ sơ, tôi gửi thẳng lên Sở luôn, không thông qua Phòng VH-TT thị xã”.
Trường hợp bổ sung hồ sơ sau của cụ Huỳnh Lào (87 tuổi) lại là nhờ đề xuất của Liên đoàn võ thuật Bình Định. Theo ông Huỳnh Xuân Vấn, Phó Chủ tịch UBND xã Tam Quan Nam, chỉ đến khâu lấy ý kiến đánh giá của chính quyền cơ sở, thì xã mới biết có việc xét đề nghị phong tặng (!).
Qua tìm hiểu từ nghệ nhân tại 3 huyện - Tây Sơn, Vân Canh, An Lão kỳ này không có bất cứ nghệ nhân nào tham gia, không phải vì địa phương không có nghệ nhân đủ tiêu chuẩn mà chủ yếu là do họ không có thông tin.
“Cụ Lê Thị Đào là “báu vật nhân văn sống” mà tỉnh Bình Định cần có thái độ ứng xử hợp lý” - GS.TS Đặng Hoành Loan - nguyên Phó Viện trưởng Viện Âm nhạc Việt Nam gửi gắm.
- Trong ảnh: Nghệ nhân Lê Thị Đào đang trình diễn trong Hội đánh bài chòi dân gian phục vụ cho công tác điền dã, ghi tư liệu của Viện Âm nhạc. Ảnh: HOÀI THU
Kiến nghị cho “sửa sai”, xin gia hạn để gửi hồ sơ
Ở Tuy Phước, khi được hỏi về một vài ứng viên NNƯT, NNND, trong tinh thần cầu thị, lãnh đạo và chuyên viên Phòng VH-TT Tuy Phước thừa nhận đã không quán xuyến hết, không nắm bắt hết chính sách.
Theo đó, ông Võ Tuấn Khanh, Trưởng Phòng VH-TT huyện này cho rằng, Phòng “quên lửng” một xã khác cũng có nghệ nhân tiêu biểu để giới thiệu đề cử xét tặng NNƯT là Ngọc Hương (tuồng không chuyên, ở xã Phước An). Đồng thời, trong 4 NNƯT của huyện, có võ sư Phi Long Vịnh (82 tuổi) xứng đáng đề nghị phong tặng NNND nhưng do sơ suất, cũng đã để “lọt sổ”.
“Đây là thiếu sót của Phòng, chúng tôi nghiêm túc rút kinh nghiệm. Trước mắt, nếu ban tổ chức đồng ý và nghệ nhân của huyện tham gia, nguyện vọng của Phòng là hỗ trợ hết mức cho nghệ nhân”, ông Võ Tuấn Khanh kiến nghị.
Tương tự, từ kiến nghị của Phòng VH-TT An Nhơn, Sở VH-TT đã “bật đèn xanh” để Phòng này và UBND xã Nhơn Phúc nhanh chóng xây dựng, hoàn tất hồ sơ của nghệ nhân Lê Thị Đào, kịp trình Hội đồng cấp tỉnh vào tuần tới…
Tuy tuổi đã cao - 82 tuổi - nhưng với tâm huyết với di sản võ cổ truyền, võ sư Phi Long Vịnh vẫn đích thân truyền dạy, thị phạm cho các môn sinh.
Chỉ ban hành văn bản là chưa đủ!
Nhờ sự tích cực, khi tiếp cận danh sách tham gia xét tặng, thấy vắng nhiều gương mặt xứng đáng, Hội VHNT tỉnh đã triệu tập họp khẩn 3 chi hội: VHNT các Dân tộc thiểu số, Văn nghệ dân gian, Sân khấu và sau đó đề xuất danh sách 29 người (thứ tự đầu tiên trong danh sách này là bà Lê Thị Đào, được đề cử lên NNND).
Tương tự, Liên đoàn võ thuật Bình Định cũng đề xuất danh sách 15 nghệ nhân, tất cả chưa được vinh danh NNƯT, phần lớn là những võ sư đã qua đời và lớn tuổi (trong đó có 1 hồ sơ sẽ được xét bổ sung là võ sư Huỳnh Lào).
Thực tế cho thấy việc triển khai đề nghị xét tặng NNND, NNƯT lần 2 - 2018 ở Bình Định thiếu chu đáo, kết nối thấp, khiến nhiều nghệ nhân đủ điều kiện không biết chính sách tôn vinh của Nhà nước, sự quan tâm chỉ đạo của tỉnh. Khi vắng mặt những trường hợp cực kỳ nổi trội như: Lê Thị Đào, Phi Long Vịnh, Hồ Sừng… mà ngành VH-TT và chính quyền cơ sở không phản ứng, hoặc phản ứng chậm chạp thật sự rất khó giải thích.
SAO LY