Có thể nói: nhanh, rẻ là ưu thế chủ yếu của băng, đĩa vi phạm bản quyền. Bất cứ một bộ phim, một album nào mới phát hành thì chỉ ít lâu sau đã xuất hiện ở các tiệm băng, đĩa tại Quy Nhơn. Bên cạnh đó là hàng loạt những băng, đĩa nhạc, phim từ hải ngoại lén lút đem về Việt Nam in sang.

* Phát hành nhanh, giá rẻ

Tạt vào một tiệm trên đường Lê Hồng Phong, tôi hỏi mua một số phim mới, chủ tiệm đưa ra ngay. Ông nói thẳng: “Cứ Sài Gòn có là vài hôm sau Quy Nhơn cũng có!”. Chẳng hạn, phim “Gái nhảy” ngoài rạp mới trương thông báo, tiệm này đã có và chỉ sau vài ngày, trên 200 bộ (bộ 2 đĩa VCD) đã được bán ra. Ông ta giải thích: “Cậu tính xem, mua một vé xem phim mất những 15.000 đồng, trong khi mua hai đĩa VCD, giá chỉ 18.000 đồng, xem được cả nhà, thích xem lúc nào thì xem, rẻ chán”.

Tại một tiệm khác nằm trên đường Trần Hưng Đạo, giữa một rổ băng đĩa vi phạm bản quyền, được chủ tiệm xếp dưới tên “nhạc Sài Gòn”, tôi mua được album Made in Việt Nam của Mỹ Linh, giá chỉ 8.000 đồng ngay trong những ngày album này còn đang được giới thiệu trên các báo. Ngay trong đĩa chép này, người nghe được khuyến mãi thêm 5 bài hát của Lam Trường. Còn những đĩa có dán tem, số lượng đếm trên đầu ngón tay, hầu như chỉ nằm trong tủ kính… trưng bày. Người bán hàng của tiệm này cho biết: “Số đĩa có dán tem bán với số lượng ít. Với những đĩa mới, được nói đến nhiều, người ta mới chịu bỏ ra trên dưới 30.000 đồng để mua. Còn lại, họ thường mua đĩa chép, chất lượng tuy có phần thấp hơn chút ít, nhưng bù lại, vừa với túi tiền”.

Bên cạnh một lượng không nhỏ những băng, đĩa vi phạm bản quyền nói trên, là hàng loạt những băng, đĩa nhạc, phim từ hải ngoại lén lút đem về Việt Nam in sang. Trong đó, không ít những băng, đĩa có nội dung không lành mạnh. Mới đây nhất, ngày 16-5-2003, Thanh tra Bộ Văn hóa- Thông tin đã có công văn về việc kiểm tra, xử lý đĩa CD lậu các ca khúc của Chế Linh. Đây là đĩa CD nhập lậu, gồm hơn 10 bài hát, nội dung không phù hợp với chính sách tôn giáo và chính sách đại đoàn kết dân tộc của Đảng và Nhà nước ta. Ngoài ra, những bộ phim ngoài luồng có nội dung độc hại rải rác vẫn tồn tại ở các cửa hàng bán, cho thuê băng, đĩa.

* Và những nguy cơ

Do việc bãi bỏ giấy phép mở cửa hàng băng, đĩa nhạc theo Nghị định 30 của Chính phủ, các cửa hàng bán băng, đĩa mọc lên ngày càng nhiều. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước của ngành văn hóa chỉ có thể thông qua những đợt kiểm tra. Trong khi đó, Đoàn kiểm tra liên ngành 814 về văn hóa hầu hết cán bộ đều kiêm nhiệm, nhiều việc, chủ yếu làm ngoài giờ, nên chỉ có thể kiểm tra những điểm “nóng”, số lượng cơ sở được kiểm tra không nhiều.

Từ đầu năm 2003 đến nay, Đoàn kiểm tra liên ngành 814 của tỉnh và Đội kiểm tra chuyên ngành văn hóa- thông tin mới tiến hành được 15 lượt kiểm tra các cửa hàng bán băng, đĩa và phát hiện 4 trường hợp vi phạm, tịch thu 454 đĩa không dán tem. Đồng thời, kiểm tra 8 lượt các cửa hàng cho thuê băng, đĩa và phát hiện 2 trường hợp vi phạm, tịch thu 134 băng hình không dán tem.

Hiện nay, số cửa hàng cho thuê băng, đĩa có giấy phép đang có xu hướng giảm. Theo ông Bùi Xuân Lý, Đội trưởng Đội kiểm tra chuyên ngành văn hóa- thông tin của tỉnh, tình hình này đáng lo hơn là đáng mừng. Ông Lý phân tích: “Khi mà nhu cầu thưởng thức, giải trí của người dân theo đà phát triển kinh tế- xã hội ngày càng tăng, số cửa hàng có giấy phép giảm, tất yếu sẽ đẻ ra những cửa hàng cho thuê không có giấy phép”. Băng, đĩa đang xuất hiện tại các mẹt hàng ngoài chợ, cho thuê giá rẻ. Tình hình này làm cho công tác quản lý càng trở nên phức tạp.

Xem ra việc tăng cường quản lý các dịch vụ văn hóa còn lắm gian nan.

. Lê Viết Thọ