Công khai, minh bạch ngân sách để người dân giám sát
Ông Lê Hoàng Nghi, Giám đốc Sở Tài chính, khẳng định, một trong những yêu cầu quan trọng của quy định công khai ngân sách nhà nước theo Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 (hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2017) là người dân phải biết được chi tiết từng nguồn thu, từng nội dung chi của địa phương mình.
Phòng chống tham nhũng, lãng phí
* Nếu Luật Ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2002 không quy định cụ thể mà giao Chính phủ quy định chi tiết, thì các quy định tại luật mới sửa đổi, bổ sung rõ ràng hơn, minh bạch hơn các nội dung nào trong công khai dự toán, quyết toán, chi thường xuyên và nợ công, thưa ông?
- Luật NSNN năm 2015 quy định việc công khai ngân sách bằng một điều riêng (Điều 15, bao gồm 6 khoản). Ngoài các nội dung công khai dự toán và quyết toán đã được Quốc hội, HĐND tỉnh thông qua, địa phương còn phải thực hiện công khai số liệu, thuyết minh tình hình thực hiện dự toán định kỳ hằng quý (3 tháng, 6 tháng, 9 tháng), năm và dự toán trình HĐND tỉnh. Công khai thủ tục NSNN như: quy trình, thủ tục kê khai, thu, nộp, miễn thuế… Điều này thể hiện sự quyết tâm công khai, minh bạch trong quản lý tài chính - NSNN nhằm phòng, chống tham nhũng, lãng phí.
Công khai chi thường xuyên cũng quy định rất rõ từ phân bổ ngân sách đến sử dụng ngân sách; nội dung chi, số tiền và thuyết minh tình hình thực hiện. Còn nợ công được công khai theo quy định của Luật Quản lý nợ công; nhưng trong phương án phân bổ ngân sách hằng năm trình Quốc hội, HĐND tỉnh cũng đều có biểu mẫu, chỉ tiêu thể hiện các tiêu chí về nợ công, như: hạn mức dư nợ; dư nợ đầu kỳ; dự kiến vay trong kỳ; trả nợ trong kỳ; dư nợ cuối kỳ; bội thu, bội chi NSNN, địa phương… Các tài liệu được công khai trên cổng thông tin điện tử của Sở Tài chính (http://stc.binhdinh.gov.vn).
Đến nay, Bình Định đã thực hiện các bước hướng dẫn thực hiện; mở chuyên mục công khai NSNN trên trang thông tin điện tử của Sở Tài chính. Hiện, chúng tôi đang tổng hợp công khai ngân sách của các đơn vị thuộc tỉnh, huyện để báo cáo Bộ Tài chính theo đúng quy định của Luật NSNN.
Thanh tra việc chấp hành pháp luật về tài chính, ngân sách tại UBND cấp xã (Ảnh mang tính minh họa).
* Kết quả xếp hạng chỉ số công khai NSNN cấp tỉnh năm 2017 (POBI 2017) do Trung tâm Phát triển và Hội nhập, Viện Nghiên cứu Kinh tế & Chính sách mới công bố, Bình Định trong nhóm tỉnh, thành dẫn đầu, nhưng cũng chỉ đạt hơn 50%?
- Điểm số POBI 2017 Bình Định được xếp thứ 7/63 tỉnh, thành phố. Nhưng, đi vào cụ thể đạt không cao (1.564,5/3.000 điểm, tương ứng 52,2%), bao gồm: tiêu chí công khai dự toán trình HĐND tỉnh đạt 0/800 điểm; công khai dự toán được HĐND tỉnh quyết nghị đạt 298/700 điểm; công khai tình hình thực hiện dự toán quý III/2017 (500/600); công khai tình hình thực hiện dự toán năm (400/400); công khai quyết toán ngân sách địa phương được HĐND tỉnh phê chuẩn (366,5/500).
Một số tiêu chí trong công khai dự toán được HĐND tỉnh quyết nghị và công khai quyết toán ngân sách địa phương được HĐND tỉnh phê chuẩn, chúng ta chưa đạt điểm tối đa. Bởi, một số khoản thu Trung ương không giao dự toán nhưng vẫn yêu cầu đưa nội dung vào biểu mẫu công khai (thu kết dư ngân sách, thu tiền bán nhà, thu tiền bán tài sản), trong khi các biểu mẫu công khai của tỉnh có thiếu sót phần này.
Mặt khác, dự toán Trung ương giao về địa phương chậm, trình tự phân bổ kinh phí Chương trình mục tiêu quốc gia mất thời gian dẫn đến công khai NSNN không kịp thời. Cũng không thể phủ nhận, năm đầu thực hiện quy định công khai NSNN nên còn nhiều thiếu sót.
Người dân giám sát thu, chi ngân sách
* Công khai NSNN là cần thiết, nhưng người dân quan tâm nhiều hơn ở sự “minh bạch” thông tin và thực thi quyền giám sát đến đâu?
- Quan điểm công khai, minh bạch NSNN được thực hiện từ Trung ương đến địa phương và cả các đơn vị dự toán (các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, huyện, xã), tạo điều kiện để người dân tham gia giám sát. Công khai NSNN được thực hiện thường xuyên và định kỳ trên trang thông tin điện tử, bản tin của mỗi cơ quan.
Đặc biệt, đối với cấp xã, người dân được biết chi tiết nguồn thu, nội dung chi của địa phương thông qua báo cáo công khai được gửi bằng thông báo cho Đảng ủy xã, các tổ chức chính trị - xã hội, trưởng thôn, làng, đài truyền thanh xã.
Các công cụ để phục vụ cho công khai và giám sát công khai NSNN đã được ban hành đầy đủ. Vấn đề còn lại là sự chỉ đạo sâu sát của chính quyền địa phương các cấp và sự quan tâm của người dân.
* Ông đề cập đến sự quan tâm của người dân đối với giám sát công khai NSNN. Nhưng, thực tế người dân có hiểu được “thông điệp” và những thông tin được công khai?
- Một trong những yêu cầu quan trọng để giám sát công khai NSNN đạt hiệu quả cao nhất là số liệu đưa ra, đặc biệt báo cáo quyết toán phải kèm thuyết minh đánh giá kết quả, hiệu quả chi ngân sách gắn kết quả thực hiện nhiệm vụ của đơn vị, địa phương, lĩnh vực, chương trình. Rõ ràng, công khai nhưng thiếu minh bạch thì giám sát của nhân dân sẽ thiếu chặt chẽ, thậm chí bị “vô hiệu hóa”.
Vì vậy, công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định, cùng đó là trách nhiệm của người đứng đầu trong thực hiện và giải trình công khai NSNN rất quan trọng. Bên cạnh đó, cần nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ, nhân viên công khai ngân sách; thường xuyên hướng dẫn, kiểm tra thực hiện quy định; đa dạng và đổi mới cách thức giám sát công khai để tạo điều kiện, huy động người dân giám sát NSNN qua họp tiếp xúc cử tri…
* Xin cảm ơn ông!
THU HIỀN (Thực hiện)
Theo luật ngân sách, việc thu chi là phải công khai cho dân biết, phải hiểu rằng người dân chính là những đại biểu hội đồng nhân dân các cấp có trách nhiệm theo dõi giám sát. Để thực hiện điều này thì phải chọn người người có đức có tài thực sự, tránh sự lựa chọn những người đại diện cho dân theo áp đặt, theo cơ cấu.