Trung tâm Phân tích và Kiểm nghiệm: Tự chủ tài chính và hơn thế
Trong các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc ngành KH&CN tỉnh xây dựng phương án tự chủ tài chính đến năm 2020, Trung tâm Phân tích và Kiểm nghiệm (AEC) được đánh giá là có nội lực và được đầu tư nguồn lực mạnh nhất để thực hiện.
Hệ thống sắc ký lỏng cao áp phân tích thành phần các chất hữu cơ trong thực phẩm được đầu tư tại AEC.
Được thành lập năm 2002, AEC hoạt động theo Nghị định 43 của Chính phủ, tự chủ một phần, Nhà nước chỉ cấp 13 biên chế. Doanh thu những năm đầu của AEC rất thấp, khoảng 300 triệu đồng/năm, không đủ chi trả cho nhân viên hợp đồng dài hạn ngoài biên chế.
Đến năm 2016, UBND tỉnh quyết định chuyển AEC theo mô hình hoạt động tại Nghị định 16 của Chính phủ, tự chủ một phần (Nhà nước vẫn cấp 13 biên chế). Giám đốc AEC Phan Ngọc Anh cho hay: “Phải đến thời điểm này, Trung tâm mới có đủ nguồn lực phát triển các dịch vụ phân tích và kiểm nghiệm, thu hút nhiều khách hàng hơn”.
Những “tấm vé thông hành”
AEC hoạt động trong ngành phân tích thí nghiệm, với các lĩnh vực: phân tích lương thực thực phẩm, đất, nước, không khí, chất thải; thí nghiệm vật liệu xây dựng, siêu âm khuyết tật mối hàn, siêu âm cọc khoan nhồi; thí nghiệm điện, an toàn bức xạ hạt nhân… Kết hợp với nguồn nhân lực, trang thiết bị ứng dụng công nghệ cao được đầu tư, như hệ thống quang phổ hấp thụ nguyên tử - AAS, hệ thống sắc ký lỏng cao áp, hệ thống sắc ký khí, hệ thống sắc ký ion…, đơn vị từng bước khẳng định thế mạnh cung cấp dịch vụ, trong đó nhiều dịch vụ được các bộ, ngành ủy quyền thực hiện.
AEC đã được tổ chức Vilas đánh giá và công nhận đạt tiêu chuẩn yêu cầu về năng lực phòng thí nghiệm hiệu chuẩn theo ISO/IEC 17025:2005 (mã hiệu Vilas 224); Bộ NN&PTNT chỉ định phòng thử nghiệm dành cho các lĩnh vực của ngành (mã hiệu LAS NN 82); Bộ TN&MT cũng công nhận đủ điều kiện hoạt động dịch vụ quan trắc môi trường (mã hiệu Vimcerts 015); Bộ Xây dựng công nhận phòng thí nghiệm hoạt động trong lĩnh vực vật liệu xây dựng (mã hiệu Las XD 706). Đặc biệt, AEC là một trong 2 cơ sở tại Bình Định triển khai được thí nghiệm siêu âm cọc khoan nhồi trên thiết bị siêu âm cọc khoan nhồi. Đầu năm 2018, AEC trở thành một trong 2 cơ sở đầu tiên của tỉnh được Bộ Y tế chỉ định kiểm nghiệm thực phẩm phục vụ công tác quản lý nhà nước (mã hiệu 34/2018/BYT-KNTP).
“Đây chính là những “tấm vé thông hành” để Trung tâm phát triển, đủ sức cạnh tranh với các đơn vị phân tích, kiểm nghiệm trên toàn quốc”, ông Phan Ngọc Anh khẳng định.
Sự phát triển của AEC được thể hiện rõ khi mỗi năm đơn vị thực hiện được hơn 13.000 mẫu phân tích, kiểm nghiệm từ các DN, cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức tư nhân, bệnh viện, trường học trong và ngoài tỉnh; doanh thu theo đó tăng đáng kể, đạt khoảng 8,6 tỉ đồng/năm.
Để tự nâng cấp, AEC chú trọng công tác nghiên cứu khoa học trong các lĩnh vực có thế mạnh; đồng thời mở rộng hợp tác với các đối tác trong nước, được các chuyên gia của Viện Nghiên cứu cây trồng và thực phẩm (PFR) New Zealand hỗ trợ, đào tạo một số chỉ tiêu vi sinh, là cơ sở kiểm nghiệm phục vụ kiểm tra về chất lượng rau của dự án rau an toàn tại Bình Định. Việc mở rộng hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm cùng các đơn vị trong ngành, hợp tác quốc tế đã mang đến nhiều cơ hội để AEC tự nâng cấp phòng thử nghiệm, các phương pháp thử nghiệm đạt chuẩn quốc tế…
Tiến tới tự thu - chi
Trong mục tiêu đã được UBND tỉnh phê duyệt, đến năm 2020, AEC phải tự chủ hoàn toàn theo Nghị định 54/2016/NĐ-CP của Chính phủ quy định cơ chế tự chủ của tổ chức KH&CN công lập. Để AEC đứng vững trên thị trường, duy trì tốt hoạt động và mở rộng thị phần, tăng doanh thu, “cai” hẳn “bầu sữa ngân sách”, cần nguồn lực đủ mạnh. Đây cũng là động thái cần thiết khi UBND tỉnh quyết định đầu tư 15 tỉ đồng để tăng cường tiềm lực, trang thiết bị cho Trung tâm từ nay đến năm 2020.
Rõ ràng, đến thời điểm này chưa có đơn vị sự nghiệp công lập nào trong ngành KH&CN tỉnh được đầu tư mạnh như vậy. Để có hướng đi đúng đắn, đòi hỏi AEC phải xác định thế mạnh hiện có và thay đổi phù hợp với thực tế. Từ đó, hoạch định chiến lược phát triển lâu dài, đảm bảo nguồn thu, tự chủ dần từ năm 2018 và đáp ứng yêu cầu trong lĩnh vực phân tích và kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học của tỉnh.
“Chúng tôi cũng tiếp tục nghiên cứu phát triển các chỉ tiêu mới trên thiết bị công nghệ cao được tỉnh đầu tư, mở rộng thị trường, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nhằm đáp ứng sự hài lòng của khách hàng đối với các dịch vụ Trung tâm cung cấp”, Giám đốc AEC Phan Ngọc Anh nhấn mạnh.
MAI HOÀNG