Ðôi dép anh bộ đội Cụ Hồ
Bạn có bao giờ nghĩ người bạn đồng hành gần xa bấy lâu nay chính là đôi giày, dép dưới chân mình không? Ước lượng những chuyến đi, ước lượng những nơi đã đến, đôi dép là người bạn đồng hành nâng niu bàn chân trước những khó khăn của đường đi, theo nghĩa thật nhất.
Nếu được đóng vai là đôi dép, bạn sẽ nghĩ gì? Nhân vật trong “Cuộc đời một đôi dép cao su” của Phùng Quán là một đôi dép cao su. Đôi dép ấy đã từng là một phần trong một bánh xe đằng sau chiếc ô tô. Và cuộc đời đôi dép kéo dài ra, sinh động hơn khi vượt qua những khó khăn, thử thách khi ở cùng chủ nhân của mình.
Đôi dép cao su đã từng gắn bó với anh bộ đội Cụ Hồ: đã từng chứng kiến sự hy sinh của anh Bảy - một du kích, đã theo anh bộ đội Đích làm công tác văn thư, lại cùng anh bộ đội Mau trải qua những chặng đường kịch tính. Dù có một lần đôi dép bị mang dưới chân một tên mật thám nhưng cuối cùng lại trở về với anh Chòn tham gia các chiến lịch lớn nhỏ. Đến khi về Hà Nội, đôi dép bị mòn ít nhiều, lòng vô cùng lo lắng sẽ không được gắn bó, cống hiến đời mình, nhưng rồi chiếc dép đã được cắt nhỏ lại, gắn bó với một cậu học trò nghèo, hằng ngày đến trường.
Tác phẩm nhẹ nhàng, thông qua những lần đổi chủ, thông qua những cuộc đối thoại với những nhân vật khác như: anh súng, lựu đạn, chị ba lô, chị bức thư, bàn máy chữ; những đôi giày khác, anh Giày Đinh… tất cả đã cho thấy một nét đẹp riêng biệt của đôi dép cao su “Tôi là bạn của đường trường gió bụi. Sinh tôi ra để trèo núi lội sông, xéo lên hàng rào thép gai, đạp lên chông nhọn”.
Chắc hẳn bây giờ khi giày dép là sự lựa chọn về phong cách, thẩm mỹ thì những nhu cầu cơ bản của chiếc dép ngày xưa đã dần quên lãng. Nhưng những câu văn về đôi chân khi được mang giày, khi các anh nâng niu từ người đã hy sinh, chỉ còn đôi dép để lại cho đồng đội mình ấm chân trên mặt trận, đôi dép được gói bọc cẩn thận để trao cho những người cần dùng sau. Đó là những chia sẻ rất thân tình đồng chí đồng đội.
Có những tình cảm được xây dựng bằng những tượng đài, hình ảnh to lớn nhưng cũng có những tình cảm chắt chiu, vượt khó chỉ hiện lên bằng một vật dụng thường ngày. Một đôi dép cao su - hiện hữu của tinh thần thời đại bấy giờ.
NGUYỄN ÐẶNG THÙY TRANG
---------------------------
* Đọc “Cuộc đời một đôi dép cao su” của Phùng Quán, NXB Kim Đồng, 2018.