Long trọng đón Bằng của UNESCO ghi danh Nghệ thuật Bài chòi
Tối nay (5.5) tại Quảng trường Nguyễn Tất Thành, TP Quy Nhơn, Lễ đón Bằng của UNESCO ghi danh Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam là Di sản văn hóa phi vật thể (DSVHPVT) đại diện của nhân loại (gọi tắt là Lễ đón) diễn ra trọng thể, thu hút. Sự kiện này do Bộ VH-TT&DL, UBND tỉnh Bình Định đồng chủ trì tổ chức, với sự phối hợp của UBND 8 tỉnh, thành phố miền Trung có chung Di sản.
Lễ đón bắt đầu bằng tiết mục hát, múa một ca khúc nổi tiếng về Bình Định - nhạc phẩm Mùa xuân Quy Nhơn - mùa xuân Bình Định của nhạc sĩ Dân Huyền, do ca sĩ Xuân Hảo cùng tốp múa thể hiện.
Tiết mục hát, múa ca khúc nổi tiếng về Bình Định.
Dự Lễ đón, đại biểu lãnh đạo Đảng, Nhà nước và bộ, ngành Trung ương có các đồng chí: Nguyễn Xuân Phúc - Ủy viên Bộ chính trị, Thủ tướng Chính phủ; Vũ Đức Đam - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Mai Tiến Dũng - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ; Nguyễn Ngọc Thiện - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL; Lê Hoài Trung - Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Ủy ban UNESCO Việt Nam; Trương Thị Ngọc Ánh, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.
Đại biểu Văn phòng UNESCO và đại sứ quán một số nước tại Việt Nam là thành viên của Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ Di sản văn hóa phi vật thể có ông Michael Croft - Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam và Đại sứ, Phó Đại sứ một số nước tại Việt Nam.
Đại biểu ngoài tỉnh có 11 đoàn đại biểu, nghệ nhân của 11 tỉnh, thành phố: Khánh Hòa, Phú Yên, Quảng Ngãi, Quảng Nam, Đà Nẵng, Thừa Thiên Huế, Quảng Trị, Quảng Bình, Gia Lai, Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.
Đoàn đại biểu trong tỉnh gồm đồng chí Nguyễn Thanh Tùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh và các đồng chí trong Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Thường trực HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, các đồng chí nguyên lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo các sở, ban, ngành, hội, đoàn thể, địa phương của tỉnh.
Đoàn đại biểu tham dự buổi lễ đón nhận bằng ghi danh Nghệ thuật Bài chòi của UNESCO.
Bài chòi là một loại hình nghệ thuật dân gian ở 9 tỉnh miền Trung từ Quảng Bình đến Khánh Hòa, đã bám rễ ăn sâu vào tâm hồn, không gian sống của người dân các địa phương nơi đây, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa và góp phần tạo nên cốt cách của con người Trung bộ: thẳng thắn, chân thành, giản dị, mạnh mẽ, lạc quan, mến khách. Các câu chuyện trong bài chòi thể hiện tình yêu quê hương đất nước, sự gắn kết cộng đồng và những bài học đạo đức, kinh nghiệm trong cuộc sống của người dân.
Trải qua thăng trầm lịch sử, bài chòi Trung bộ vẫn không ngừng phát triển đa dạng và phong phú. Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ cứu nước, bài chòi là nghệ thuật chủ lực phục vụ cho đồng bào và bộ đội ở Liên khu V. Năm 1954, bài chòi Trung bộ theo các nghệ nhân bài chòi tập kết ra Bắc, được Bộ Văn hóa tập hợp thành lập Đoàn Ca kịch bài chòi, từ đó bài chòi phát triển thành nghệ thuật chuyên nghiệp, trở thành một bộ môn trong đại gia đình sân khấu dân tộc Việt Nam. Sau ngày thống nhất đất nước, các nghệ sĩ bài chòi Liên khu V trở về quê hương, trở thành lực lượng nòng cốt xây dựng nên các Đoàn Ca kịch bài chòi phục vụ công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.
Tiết mục bài chòi thu hút đông đảo khán giả thưởng thức.
Hoạt động sưu tầm, tư liệu hóa, kiểm kê bài chòi được 9 tỉnh, thành phố của miền Trung sở hữu di sản này và Viện Âm nhạc, Viện Văn hóa-Nghệ thuật quốc gia phối hợp cùng cộng đồng thực hiện từ năm 1998 đến năm 2015. Năm 2013, Nghệ thuật Bài chòi của các tỉnh Bình Định, Khánh Hòa, Quảng Nam và Phú Yên được công nhận là DSVHPVT quốc gia. Vào ngày 7.12.2017 tại Jeju, Hàn Quốc, kỳ họp thứ 12 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước UNESCO 2003 đã thông qua hồ sơ và chính thức đưa Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam vào danh sách DSVHPVT đại diện của nhân loại.
Trong diễn văn Lễ đón, Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quốc Dũng nhấn mạnh, việc UNESCO công nhận, ghi danh Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam là DSVHPVT đại diện của nhân loại góp phần nâng cao nhận thức về giá trị của di sản này. Khẳng định vai trò của bài chòi trong đời sống tinh thần của cộng đồng địa phương, tôn trọng giá trị sáng tạo nghệ thuật Trung bộ trong tổng thể các giá trị DSVHPVT của Việt Nam, góp phần tạo nên sự đa dạng văn hóa của nhân loại. Đây vừa là niềm vinh dự, tự hào vừa là trách nhiệm lớn lao của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Bình Định cùng 8 tỉnh, thành Trung bộ có Di sản. Đồng chí khẳng định, trong thời gian tới, 9 tỉnh, thành dưới sự chủ trì của Bộ VH-TT&DL sẽ quyết tâm thực hiện hiệu quả Đề án bảo tồn và phát huy di sản Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam. Trong đó, chú trọng tổ chức tập huấn, kiểm kê hàng năm, nhận diện, tư liệu hóa Di sản, phục hồi các thành tố đã mai một, những tri thức dân gian liên quan và định kỳ tổ chức liên hoan bài chòi. Xây dựng các chương trình giáo dục, giới thiệu, quảng bá Di sản gắn với phát triển du lịch. Tôn vinh các cá nhân, câu lạc bộ, cộng đồng có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ, thực hành, truyền dạy, bảo vệ và phát huy giá trị Di sản.
Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quốc Dũng phát biểu tại buổi lễ.
Tại Lễ đón, Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL Nguyễn Ngọc Thiện đã nhận Bằng của UNESCO do ông Michael Croft, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam trao và trao lại cho đại diện lãnh đạo, nghệ nhân của 9 tỉnh Trung bộ sở hữu di sản bài chòi. Nhân dịp này, đồng chí Nguyễn Ngọc Thiện đã công bố Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam (giai đoạn 2018 - 2023) gồm 5 nội dung. Mục đích Chương trình nhằm công bố, kêu gọi các bộ, ban, ngành, UBND các cấp, các cơ quan hữu quan, cộng đồng các địa phương là chủ thể của di sản Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam và nhân dân cả nước cùng thực hiện Chương trình, để bảo vệ bền vững và phát huy hiệu quả di sản quý giá trên.
Ông Nguyễn Ngọc Thiện, Bộ trưởng Bộ Thể thao Văn hóa và Du lịch nhận bằng bằng của UNESCO ghi danh nghệ thuật Bài Chòi Trung bộ Việt Nam là di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.
Phát biểu tại Lễ đón, ông Michael Croft, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam chúc mừng Chính phủ Việt Nam, đặc biệt là 9 tỉnh miền Trung cũng như toàn thể cộng đồng nhân dân địa phương, các nghệ sĩ và những người đã đóng góp vào thành tích nghệ thuật văn hóa bài chòi được ghi danh vào danh sách các di sản đại diện của nhân loại. Đây là sự ghi nhận rất xứng đáng. UNESCO đánh giá cao sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong công tác bảo tồn và phát triển nghệ thuật Bài chòi với những hướng dẫn cụ thể, trong đó có việc mở rộng không gian biểu diễn, trao đổi và chia sẻ những tham luận, nghiên cứu, tư liệu hóa và xuất bản về Bài chòi, cũng như các sáng kiến khác.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Nguyễn Phi Long (hàng đầu, thứ hai từ phải sang) đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, do Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL Nguyễn Ngọc Thiện trao.
Lễ đón Bằng của UNESCO ghi danh Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam là DSVHPVT đại diện của nhân loại vinh dự đón người đứng đầu Chính phủ về dự - Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ, Thủ tướng khẳng định: Hiếm có loại hình nghệ thuật nào vừa mang tính giải trí sáng tạo cao lại vừa gắn kết nhân dân lao động như bài chòi. Thông qua việc UNESCO ghi danh Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, một lần nữa, thế giới tái xác nhận và khẳng định kho tàng di sản văn hóa phong phú của Việt Nam và trân trọng ghi nhận những đóng góp của dân tộc chúng ta vào việc làm giàu hơn kho tàng văn hóa của nhân loại. Đây chính là thương hiệu quốc gia mà thế giới dành cho chúng ta, qua đó giới thiệu với bạn bè quốc tế lòng cần cù sáng tạo, nhân ái của con người miền Trung, Việt Nam.
Với 12 di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO công nhận, Việt Nam đứng thứ 8/177 quốc gia thành viên của Công ước bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể. Điều này có ý nghĩa rất lớn góp phần vun đắp tinh thần dân tộc, gìn giữ hồn cốt xưa, trao truyền tri thức và bồi đắp tương lai. Đi cùng với niềm tự hào là trách nhiệm của chúng ta đối với bảo tồn, phát huy bài chòi trước quốc tế, vì từ nay di sản này không chỉ của riêng Việt Nam mà đã thành tài sản chung của nhân loại.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại buổi lễ.
“Chính vì vậy, tại buổi lễ ý nghĩa này, tôi đề nghị chính quyền, nhân dân 9 tỉnh, thành: Bình Định, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Phú Yên, Khánh Hòa cùng các nghệ nhân, nghệ sĩ, cộng đồng thực hành di sản Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam và Bộ VH-TT&DL, với tình cảm và trách nhiệm đối với di sản cha ông để lại, cần hợp tác chặt chẽ, triển khai thật nghiêm túc và hiệu quả Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam, để Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam phải được bảo vệ và phát huy bền vững. Thúc đẩy sự quan tâm bảo vệ Di sản và sự kết nối, trao đổi văn hóa giữa các nhóm cộng đồng khác ở Việt Nam cũng như giữa các quốc gia, dân tộc có di sản tương đồng với nghệ thuật bài chòi”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lưu ý.
Đại diện 9 tỉnh, thành có Di sản, đáp từ ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Thanh Tùng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc trước sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, của cá nhân đồng chí Thủ tướng Chính phủ và nghiêm túc tiếp thu những lời căn dặn của Thủ tướng. Đồng chí Nguyễn Thanh Tùng nhấn mạnh, chính quyền tỉnh Bình Định nhận thức sâu sắc rằng, di sản Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam được vinh danh ở tầm quốc tế sẽ góp phần tăng cường vị trí, vai trò của Di sản đối với đời sống xã hội, làm giàu thêm bức tranh văn hóa đa dạng của Việt Nam và nhân loại. Việc đón nhận Bằng UNESCO không chỉ là niềm vinh dự, tự hào mà còn là trách nhiệm lớn lao, do đó cần phải đoàn kết đồng lòng kế thừa, phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc…
Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Thanh Tùng phát biểu tại buổi lễ
Kết thúc phần lễ, Lễ đón tiếp tục với chương trình nghệ thuật - chủ đề “Âm vang nghệ thuật bài chòi” gồm nhiều tiết mục đặc sắc về bài chòi và hát, múa đậm âm hưởng dân ca miền Trung, thu hút đông đảo khán giả thưởng thức.
BÀI: SAO LY
ẢNH: VĂN LƯU