Nền tảng cho sự phát triển bền vững
* 25 năm thành lập Hội Khoa học Gặp gỡ Việt Nam: Nhìn lại những thành quả
*Chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” qua những lần tổ chức tại Bình Định
Giải quyết những vấn đề thời sự của KT-XH, khoa học chính là nền tảng cho sự phát triển bền vững của thế giới và của mỗi quốc gia. Ðặc biệt, điều này càng trở nên ý nghĩa với Việt Nam khi động lực phát triển đang dần mất đi những lợi thế vốn có như tài nguyên, lao động giá rẻ...
Đó là những thông điệp của hội thảo quốc tế “Khoa học để phát triển” - một trong 2 hội thảo lớn nhất của chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” lần thứ 14 - năm 2018 diễn ra tại Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE - TP Quy Nhơn), do Hội Gặp gỡ Việt Nam, UBND tỉnh, Bộ KH&CN tổ chức. Hội thảo nhận được sự bảo trợ của Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Cộng hòa Pháp Emmanuel Macron; với hỗ trợ từ Trung tâm Nghiên cứu hạt nhân châu Âu, Tổ chức Văn hóa và Giáo dục Liên hiệp quốc (UNESCO) và Viện Solvay (Vương quốc Bỉ).
Ngày 9.5, Hội thảo diễn ra lễ khai mạc và 2 thảo luận bàn tròn đầu tiên trong số 7 vấn đề quan trọng, bao gồm: “Tác động xã hội và kinh tế của khoa học đối với xã hội”, và “Khoa học giúp đưa ra các cảnh báo và các giải pháp”.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Phi Long (bìa trái) nói chuyện thân mật với các nhà khoa học và đại biểu dự hội nghị. Ảnh: VĂN LƯU
“Cộng hưởng” cho sự phát triển
Phát biểu khai mạc hội thảo, GS Trần Thanh Vân - Chủ tịch Hội Gặp gỡ Việt Nam - cho hay, hội thảo quốc tế “Khoa học để phát triển” tiếp nối với hội thảo quốc tế “Khoa học cơ bản xã hội” diễn ra vào tháng 7.2016 trong chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” lần thứ 12. Tuy nhiên, hội thảo lần này sẽ đi xa hơn và đề cập đến vai trò của khoa học cơ bản, hay khoa học ứng dụng cho sự phát triển bền vững của xã hội.
“Chúng tôi muốn thiết lập cầu nối, sự cộng hưởng thông qua các chương trình đối thoại khoa học giữa các nhà khoa học, các nhà hoạch định chính sách, đại diện của các tổ chức, DN quốc tế ở các cấp độ cho những thảo luận sâu rộng về vai trò của khoa học cơ bản, khoa học ứng dụng vì sự phát triển bền vững của các quốc gia nói chung, Việt Nam nói riêng”, người sáng lập Gặp gỡ Việt Nam chia sẻ.
Theo GS - Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu, nguyên Chủ tịch Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, hội thảo với sự góp mặt của rất nhiều nhà khoa học thế giới là một cơ hội tốt trong bối cảnh Việt Nam đứng trước những thách thức rất lớn. “Hội thảo này là cơ hội để các nhà khoa học Việt Nam chia sẻ, áp dụng vào thực tiễn đất nước những kết quả nghiên cứu, kinh nghiệm của khoa học thế giới được cộng hưởng thông qua cầu nối của vợ chồng GS Trần Thanh Vân”, GS Hiệu nói.
Còn Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc khẳng định: “Sau hơn 30 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả quan trọng, nhưng lực đẩy cho sự phát triển đó là lao động giá rẻ và tài nguyên đều đang dần cạn kiệt. Vì thế, khoa học kỹ thuật phải là yếu tố quyết định cho sự phát triển để đưa Việt Nam tiến gần hơn đến với thế giới”.
Trong khi đó, ông Lê Bộ Lĩnh, Phó Chủ nhiệm Văn phòng kiêm Phó Tổng Thư ký Quốc hội cho hay, ngoài việc tạo môi trường gặp gỡ, giao lưu giữa các nhà khoa học quốc tế, hội thảo cũng là một kênh truyền tải tri thức khoa học, niềm say mê sáng tạo đối với cộng đồng khoa học trong nước và học sinh, sinh viên. “Hội thảo này mang ý nghĩa định hướng về cách tiếp cận rất hiện đại khi khoa học gắn với thực tiễn, vì sự phát triển xuất phát từ thực tiễn, làm rõ vai trò về sự tham gia của các nhà khoa học vào sự hoạch định chính sách phát triển. Đồng thời, cũng gợi mở cho chúng ta sự cần thiết về vai trò của cách tiếp cận đa ngành giữa các lĩnh vực KH&CN với chính sách; giữa nhà khoa học và nhà hoạch định chính sách, hướng đến mục tiêu chung là sự phát triền bền vững dựa trên nền tảng luận cứ khoa học”, ông Lĩnh nói.
Đầu tư phát triển khoa học được bắt đầu từ nền tảng của những nhà khoa học trẻ và giới trẻ.
- Trong ảnh: GS Gerard ‘t Hooft (bìa trái) trao đổi cùng 2 nhà khoa học trẻ vừa từ Đức về làm việc ngay tại ICISE. Ảnh: T.HIỀN
Bắt đầu từ giáo dục và sự cam kết
Nhiều ý kiến được ghi nhận từ hội thảo, cũng như 2 thảo luận bàn tròn diễn ra chiều cùng ngày đều khẳng định, khoa học không có biên giới; là yếu tố đặc biệt quan trọng thúc đẩy phát triển ở mỗi quốc gia cũng như góp phần vào tăng cường đối thoại thế giới.
Lần thứ hai trở lại Quy Nhơn - Bình Định tham dự “Gặp gỡ Việt Nam”, chủ nhân của giải Nobel Vật lý năm 1999 - GS Gerard ’t Hoof cảm nhận khoa học Việt Nam đang được sự ủng hộ rất lớn của các tổ chức khoa học trên thế giới. Đây là cơ hội tuyệt vời để các nhà khoa học Việt Nam rút ngắn khoảng cách với thế giới. Ngày nay, khoa học được thực hiện ở mọi nơi trên thế giới, ở tất cả các nước với mục đích tìm ra các phát minh mới, các sáng tạo mới, các nguồn lực mới... để làm cho đất nước phát triển hơn. Vấn đề là ở sự tư duy, sáng tạo, và điều đó chỉ có thể xảy ra khi có nền tảng giáo dục tốt. “Bắt đầu từ một nền tảng giáo dục tốt sẽ đẩy được giới hạn của những nước đang phát triển như Việt Nam đi xa hơn trên khoa học. Nếu không có sự khởi đầu từ những người trẻ với nền tảng giáo dục tốt thì rất khó để thực hiện”, ông chia sẻ.
Cùng quan điểm này, dưới góc độ của nhà kinh tế học, GS Finn Kydland - Nobel Kinh tế năm 2004 - cho rằng nền kinh tế mỗi quốc gia phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó KH&CN tác động rất lớn đến sự phát triển. Ông kêu gọi các quốc gia muốn phát triển thì phải đầu tư cho trẻ em, thậm chí đầu tư ngay từ trong bụng mẹ. Bên cạnh đó, ông kêu gọi: “Các quốc gia cần có sự cam kết mạnh mẽ hơn trong thể chế, chính sách đầu tư phát triển dành cho KH&CN để tác động cho sự phát triển, tạo thu nhập và phúc lợi cao hơn cho người dân”.
“Chúng tôi hướng đến mục tiêu con đường đi xa hơn, đi dài hơn của khoa học Việt Nam bắt đầu từ khoa học trẻ có cơ hội phát triển nhiều hơn. Không phải là những dự án lớn mà là đào tạo các nhà khoa học trẻ, tạo điều kiện từ những ý tưởng nhỏ để tạo sự cộng hưởng, lan tỏa phát triển”.
GS TRẦN THANH VÂN
“Ngay từ buổi ban đầu, cho đến nay và cả tương lai, tỉnh Bình Định luôn ủng hộ, đồng hành với Hội Gặp gỡ Việt Nam, ICISE và GS Trần Thanh Vân để tổ chức nhiều hơn nữa các hội nghị khoa học quốc tế, các hoạt động GD&ĐT chuyên đề để cùng nhau xây dựng ICISE, Quy Nhơn - Bình Định trở thành “điểm đến” của các nhà khoa học trong nước và quốc tế... Trong tương lai gần, chúng tôi sẽ phát triển khu vực này thành khu đô thị khoa học, giáo dục, một “thung lũng sáng tạo Quy Nhơn”
Phó Chủ tịch UBND tỉnh NGUYỄN PHI LONG,
(trích phát biểu tại Hội thảo)
Hội thảo quốc tế “Khoa học để phát triển” là một trong hai hội thảo lớn nhất trong chuỗi sự kiện chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” năm 2018 và để kỷ niệm 25 năm tổ chức khoa học Gặp gỡ Việt Nam.
Hội thảo có sự tham gia của ông Martin Chungong - Tổng thư ký Liên minh Nghị viện thế giới IPU; ông Bertnand Lortholary - Ðại sứ Cộng hòa Pháp tại Việt Nam; Phó Tổng Thư ký Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Bộ Lĩnh; Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc. Phía tỉnh Bình Ðịnh, có Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Phi Long; các vị nguyên lãnh đạo tỉnh; cùng đại diện lãnh đạo các sở, ngành, địa phương...
Ðặc biệt, Hội thảo có sự góp mặt của 2 nhà khoa học đoạt giải Nobel và hơn 200 nhà khoa học, nhà quản lý, đại diện các tập đoàn kinh tế, DN phát triển trên nền tảng KH&CN... đến từ 40 quốc gia trên thế giới.
THU HIỀN