Băn khoăn giữ hay bỏ mô hình hiệp sĩ đường phố

Sau vụ trộm xe SH đâm chết hai hiệp sĩ đường phố và làm trọng thương 3 người xảy ra tại TP HCM, dư luận vẫn chưa hết bàng hoàng. Vụ việc thêm một lần nữa khiến dư luận đặt câu hỏi, có nên khuyến khích mô hình “dân thường” lập tổ đội săn bắt cướp chuyên nghiệp hay không? Và nếu khuyến khích thì giải pháp nào bảo đảm an toàn cho các hiệp sỹ khi tình nguyện tham gia gìn giữ an ninh trật tự tại địa phương?

Ảnh minh họa. Nguồn Internet

Bày tỏ quan điểm về vấn đề này, Tiến sĩ, luật sư Hoàng Ngọc Giao, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật và phát triển bày tỏ lo lắng: “Những người dân mang tinh thần hiệp sỹ thì tốt, nhưng nếu chúng ta biến thành một thiết chế trong xã hội theo xu hướng chuyên môn hóa dưới góc độ thể chế, Nhà nước thì không ổn. Bởi nhiệm vụ bảo vệ  trật tự an ninh, bảo vệ nhân dân thuộc về chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan an ninh, cơ quan công an”.

Theo ông Giao, trong xã hội, ai cũng công nhận tinh thần hiệp sĩ, nhưng hiệp sĩ ở đây chúng ta phải hiểu theo nghĩa rộng. Hiệp sĩ có thể là những người có hành động nghĩa hiệp “giữa đường dẫu thấy bất bằng chẳng tha” trong nhiều lĩnh vực như chống tham nhũng, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, quyền lợi người dân khi bị xâm phạm bất kể từ phía nào,… nhưng cũng chỉ nên ở mức độ  phòng ngừa tội phạm, cung cấp thông tin chứ không khuyến khích họ bằng việc huấn luyện, giao công cụ cho họ tham gia săn bắt cướp. 

Qua đây, Tiến sĩ Hoàng Ngọc Giao cho rằng, bài học lớn và cần làm ngay đối với các cơ quan nhà nước, cụ thể là lực lượng công an phải rà soát lại năng lực cũng như cách phối hợp, tổ chức trong lực lượng công an để tăng cường cũng như đảm bảo an ninh trật tự. Cùng với đó, Nhà nước cũng cần phổ biến, tuyên truyền về khả năng cung cấp thông tin, điều kiện cung cấp thông tin phòng ngừa tội phạm hơn là “bật đèn xanh” cho họ dùng vũ lực chống lại tội phạm. Bởi như thế rất nguy hiểm.

Nhìn nhận ở khía cạnh các hiệp sĩ, luật sư Đặng Văn Luân (Văn phòng Luật sư Miền Bắc, Đoàn Luật sư Thái Bình) cho rằng các hiệp sĩ không được pháp luật trao cho quyền sử dụng vũ lực để săn bắt cướp nên việc họ ra tay nghĩa hiệp, dùng vũ lực dựa trên tinh thần hiệp sĩ rất dễ đến rủi ro. Giả sử nếu các hiệp sĩ sơ ý trong công việc, chẳng hạn “quá tay” khi trấn áp kẻ phạm tội, rất có thể các hiệp sĩ rơi vào trạng thái phạm tội.

“Tôi giả sử các hiệp sĩ sử dụng vũ lực khống chế bắt trộm “quá tay” làm kẻ trộm bị chết thì rất có thể các hiệp sĩ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Mặc dù, xét về động cơ, mục đích hành động của các hiệp sĩ là tốt, nhưng rất có thể họ vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về hậu quả hành vi họ gây ra cái chết cho kẻ trộm. Tôi nghĩ đó là vấn đề cơ quan chức năng cần quan tâm khi cân nhắc nên tiếp tục duy trì mô hình hiệp sĩ đường phố hay không nên” - luật sư Luân băn khoăn. 

Cùng bàn về vấn đề nên bỏ hay tiếp tục mô hình hiệp sĩ đường phố, luật sư Nguyễn Đình Khỏe (Đoàn Luật sư Hà Nội) thẳng thắn cho rằng, mô hình hiệp sỹ không nên tồn tại như hiện nay, bởi bên cạnh mặt tích cực dễ nhìn nhận thì nó còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ bất ổn, có thể gây ra những hậu quả mà bản thân các hiệp sĩ không lường trước được. Chưa kể, hiện chưa có cơ sở pháp lý cũng như các điều kiện để cho mô hình hiệp sỹ đường phố tồn tại.

Luật sư Khỏe cho rằng, hiện pháp luật quy định rất chặt chẽ việc những ai được quyền tước bỏ tự do, hoặc hạn chế tự do của người khác như bắt giữ, còng trói phải được thực hiện bởi người có thẩm quyền, đương nhiên hiệp sĩ đường phố thì không có quyền này. Pháp luật cũng quy định, đối với người phạm tội quả tang hoặc đang bị truy nã thì mọi công dân đều được quyền bắt giữ; tuy nhiên pháp luật không khuyến khích điều này mà khuyến cáo nên báo cho lực lượng công an hoặc cơ quan có thẩm quyền.

Cũng nhân đây, luật sư Khỏe nêu ý kiến ở những nơi tình hình an ninh trật tự phức tạp, thay vì duy trì mô hình hiệp sĩ đường phố thì nên xây dựng và nhân rộng mô hình Tổ cảnh sát 113, 141 sẽ hiệu quả hơn rất nhiều. 

Theo Trần Nguyên (PLO)