Khởi nghiệp cùng nông nghiệp sạch
Khó kêu gọi vốn, sản phẩm khó tiếp cận thị trường, cơ chế quản lý thiếu đồng bộ… là những vấn đề chung của các dự án nông nghiệp sạch tại Bình Ðịnh hiện nay. Nhiều dự án nông nghiệp sạch phải bỏ cuộc, một số dự án, mô hình chỉ hoạt động cầm chừng, khó sinh lời.
Gian nan khởi nghiệp
Tốt nghiệp ngành Nông học, anh Thái Công Viên, ở thôn An Hậu, xã Ân Phong (Hoài Ân) về quê thực hiện giấc mơ phát triển nông nghiệp sạch. Năm 2016, anh Viên cùng với người thân bắt đầu trồng các loại rau và hoa trên diện tích đất khoảng 3 ha; trong đó có 1 ha được đầu tư xây dựng nhà lưới trồng rau an toàn (RAT) theo hướng VietGAP. Dịp Tết Nguyên đán 2018, các loại RAT cho thu hoạch và được đưa ra thị trường. Song ở các chợ, sản phẩm RAT của anh Viên khó cạnh tranh với loại rau được canh tác theo kiểu truyền thống.
Mô hình thủy canh của DA rau sạch Chân Nhân ở Phước Thuận.
“Chi phí đầu tư mô hình nhà lưới hết 300 triệu đồng, trong đó Nhà nước hỗ trợ 80%, còn lại vốn đối ứng của chủ vườn. RAT được sản xuất trong nhà kính phát triển tốt, quy trình canh tác theo kỹ thuật, đảm bảo các tiêu chí an toàn theo hướng VietGAP. Thế nhưng khi mang rau ra chợ, chúng tôi vẫn phải bán với giá thấp, không cạnh tranh được với các loại rau trên thị trường” - anh Viên cho hay.
Theo anh Viên, khó khăn lớn nhất của anh hiện nay là tìm đầu ra cho sản phẩm. Muốn cạnh tranh được với các sản phẩm khác, việc cần làm là phải xây dựng nhãn hiệu cho RAT của nhà vườn bằng cách hoàn thiện thủ tục chứng nhận RAT, bao bì, đóng gói… nhằm quảng bá sản phẩm.
Vợ chồng anh Lê Thanh Hảo - chị Trần Linh Thùy (ở xã Phước Thuận, huyện Tuy Phước) đam mê làm nông nghiệp. Từ một nhân viên ngân hàng, chị Thùy bỏ ngang công việc để khởi nghiệp với dự án (DA) rau sạch ứng dụng công nghệ cao theo mô hình thủy canh thả nổi - hoàn lưu - tĩnh với diện tích 300 m2, tổng vốn đầu tư trên 300 triệu đồng. DA với tên gọi “Cộng đồng rau sạch Chân Nhân” là một trong 3 DA khởi nghiệp xuất sắc tại Chương trình Tuyển chọn và ươm tạo DN khởi nghiệp tỉnh Bình Định năm 2017.
Chị Thùy cho biết, khi thực hiện DA chị mong muốn đưa công nghệ mới này tới cộng đồng, ai cũng tiếp cận và có thể sản xuất được rau sạch. Mô hình thủy canh của DA này được nghiên cứu tối ưu hóa, giảm chi phí xuống còn 400 ngàn đồng/m2, trong khi các mô hình thủy canh khác có giá khoảng 1,2 triệu đồng/m2. Chi phí đầu tư hợp lý, công nghệ triển khai dễ vận hành, rau phát triển tốt, song thực tế triển khai, DA rau sạch Chân Nhân mới thu hút được 8 thành viên tham gia, sản phẩm tiêu thụ trong gia đình, họ hàng. “Những loại rau mình chọn là giống từ Nhật, Israel… mặc dù hàm lượng dinh dưỡng cao nhưng có thể không hợp khẩu vị của người dân địa phương. Giá bán của các sản phẩm rau sạch Chân Nhân chừng 25.000 - 35.000 đồng/kg, không cao so với nhiều loại rau khác trên thị trường. Tuy nhiên, vì rau sạch được bán với mức giá như thế, người tiêu dùng lại hồ nghi chất lượng sản phẩm” - chị Thùy bộc bạch.
Gần 6 tháng qua, vợ chồng chị Thùy chỉ sản xuất cầm chừng. Cho đến đầu tháng 4.2018, DA rau sạch Chân Nhân mới khởi động trở lại với việc làm chứng nhận cho các thành viên tham gia, hoàn thiện các thủ tục giấy tờ để tìm kênh phân phối sản phẩm.
Tìm hướng đi
Theo chị Thùy, để kết nối được với người tiêu dùng, DA rau sạch Chân Nhân chuyển hướng canh tác các loại rau bản địa kết hợp những giống rau mới, rau ôn đới có thể phát triển được với mô hình thủy canh. Chị cũng tham gia các lớp tư vấn từ Chương trình Tuyển chọn và ươm tạo DN khởi nghiệp, hoàn thiện các thủ tục để đưa sản phẩm ra thị trường rộng rãi hơn.
Sau nhiều thất bại với các DA sản xuất nông nghiệp hữu cơ (NNHC), anh Phạm Võ Văn Pháp - Giám đốc Công ty TNHH Japanese Farm, vẫn theo đuổi đam mê NNHC. Năm 2018 này, anh Pháp xây dựng DA phát triển NNHC xã An Toàn (An Lão). Theo anh Pháp, phát triển NNHC còn vướng bởi thực thế Việt Nam hiện chưa có quy định cụ thể về NNHC. Hiện, sản phẩm của công ty sản xuất đúng theo quy trình khép kín, tuy nhiên khi đưa ra thị trường vẫn mua - bán bằng niềm tin. “Khi thực hiện DA mới này, chúng tôi sẽ liên hệ với Hiệp hội NNHC Việt Nam (VOAA) hỗ trợ về quy trình, thủ tục xây dựng nhãn hiệu, kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm…”.
Theo tiến sĩ nông nghiệp Nguyễn Thị Tố Trân, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông (thuộc Sở NN&PTNT tỉnh), lựa chọn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp sẽ rất khó khăn, nguy cơ rủi ro cao, chi phí đầu tư cao. Nhiều DA nông nghiệp mất thời gian dài (có thể 3 -5 năm) mới có kết quả ban đầu, trong khi đó đầu ra cho nông sản Việt đang gặp khó. Xác định đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, bên cạnh đam mê phải nắm vững chuyên môn, có nguồn vốn, xác định được thị trường tiềm năng cho sản phẩm.
Bình Định là một trong 32 địa phương trong cả nước có sản xuất NNHC. Song, khi Việt Nam chưa ban hành quy định cụ thể về NNHC và tiêu chuẩn TCVN về NHHC (12.2017) chưa được áp dụng rộng rãi, dẫn đến việc DN sản xuất ghi nhãn sản phẩm NNHC một cách tràn lan, thiếu minh bạch trong công bố chất lượng sản phẩm trên thị trường. Thời gian tới, VOAA sẽ có giải pháp cụ thể như hỗ trợ kỹ thuật về NNHC, xây dựng đơn vị tư vấn quốc tế để giúp các người làm NNHC tiếp cận được các chứng nhận, quảng bá sản phẩm…
Ông Lý Ðình Quân - Giám đốc Trung tâm ươm tạo và khởi nghiệp Sông Hàn (Ðà Nẵng), đơn vị tham gia đào tạo, hỗ trợ và cố vấn cho cuộc thi “Ý tưởng khởi nghiệp tỉnh Bình Ðịnh” năm 2017, đánh giá các mô hình, DA khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) ở Bình Ðịnh còn hạn chế, mô hình kinh doanh chưa hoàn thiện, gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình phát triển. Hiện tại nguồn lực hỗ trợ cho các hoạt động khởi nghiệp chưa tương xứng với vị thế, mục tiêu đối với khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và NNCNC nói riêng. Về lâu dài Bình Ðịnh cần đầu tư bài bản và có hệ thống hơn các hoạt động phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp, kết nối nhiều nguồn lực trong nước và quốc tế cho hỗ trợ khởi nghiệp, trong đó có các DA khởi nghiệp NNCNC.
THU DỊU