BHXH tự nguyện linh hoạt trong cách đóng – hưởng

BHXH tự nguyện linh hoạt trong phương thức đóng: đóng một lần cho nhiều năm và đóng một lần cho những năm còn thiếu.

Với mục tiêu và định hướng nhân văn đảm bảo An sinh xã hội cho người dân, Luật BHXH đã thiết kế một số quy định nhằm tạo thuận lợi tốt cho người lao động tham gia loại hình BHXH tự nguyện đặc biệt là người lao động trong khu vực nông thôn, lao động làm việc trong khu vực phi kết cấu.

Theo ông Bùi Sỹ Lợi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội, một số điều chỉnh thật sự có ý nghĩa, đó là: Không khống chế tuổi trần của người tham gia; Mức thu nhập tháng thấp nhất bằng mức chuẩn các hộ nghèo của khu vực nông thôn; Có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia; Linh hoạt trong phương thức đóng: đóng một lần cho nhiều năm và đóng một lần cho những năm còn thiếu.

Như vậy, theo ông Lợi, những khó khăn mà người lao động tham gia BHXH tự nguyện trước kia gặp phải tạo nên sự kém hấp dẫn thu hút người lao động tham gia trong thời gian trước kia đã cơ bản được tháo gỡ. Các nghiên cứu và thực tế của các nước tiến hành chính sách này đều chung một nhận định nếu không được nhà nước hỗ trợ một phần đóng trong những năm đầu tiên tham gia thì sẽ là khó khăn để có thể thu hút người lao động tham gia với quy mô mong muốn. Tuy nhiên do nguồn lực tài chính chưa dược định rõ nên khoản 1 Điều 87 Luật BHXH có quy định: Căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế- xã hội, khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ để quy định mức hỗ trợ, đối tượng hỗ trợ và thời điểm hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người lao động tham gia BHXH tự nguyện. “Vấn đề đặt ra thời điểm nào sẽ thực thi chính sách này để người lao động có thể tin rằng chính sách này là khả thi khi thực hiện” – ông Lợi nói.

Nói về lý do số người tham gia BHXH tự nguyên thời gian qua còn khó khăn trong việc phát triển đối tượng, ông Lợi cho rằng, nhận thức của người lao động, người sử dụng lao động chưa thật tự giác và chủ động, tính tuân thủ pháp luật chưa cao sẽ là một trong các thách thức lớn trước những quy định mới về tăng độ bao phủ và tính tuân thủ tham gia BHXH, BHYT khi thực thi các quy định này.

Trong 125 Điều của Luật BHXH, phần lớn các quy định này tác động trực tiếp đến các đối tượng tham gia BHXH, trong đó có hai vấn đề sẽ có tác động lớn đó là quy định về: (i) Bổ sung đối tượng người làm việc theo HĐLĐ có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng là đối tượng tham gia BHXH bắt buộc  được thực thi từ 1 tháng 1 năm 2008; và (ii) Tiền lương tháng đóng BHXH theo chế độ tiền lương của người sử dụng lao động quyết định được đóng theo quy định của khoản 1 Điều 90 của Bộ Luật Lao động và cũng được thực thi từ 1.1.2018.

Các quy định nêu trên có ý nghĩa tích cực và nhân văn nhằm đáp ứng tốt quyền tham gia BHXH của mọi người lao động trong khu vực hưởng lương, đảm bảo tốt mức lương hưu khi người lao động đủ điều kiện nghỉ hưu và góp phần cải thiện đáng kể tuổi thọ của Quỹ hưu trí trong dài hạn. Tuy nhiên một khi nhận thức của các đối tượng có tác động trực tiếp bởi các quy định này chưa đầy đủ thì sẽ luôn xẩy ra hiện tượng thiếu trung thực trong kê khai, gian lận về số lượng đối tượng tham gia BHXH theo Luật định và đóng không đúng, không đủ mức đóng theo quy định. Đây là tồn tại đã kéo dài trong một thời gian dài đặc biệt phổ biến ở khu vực ngoài nhà nước, các doanh nghiệp vừa và nhỏ mà từ lâu các cơ quan quản lý, cơ quan tổ chức thực hiện thiếu các công cụ quản lý, kiểm soát có hiệu quả. Nếu như không có nhận thức đầy đủ, tự giác từ phía các chủ thể chịu tác động và cùng hiện thực hóa một số giải pháp liên quan tới cơ chế quản lý, cơ chế giám sát, thanh kiểm tra, đổi mới về thủ tục hồ sơ, tuyên truyền, vận động để toàn dân hiểu được quyền lợi và nghĩa vụ…. thì sẽ là rào cản khi thực hiện các quy định này.

Luật BHXH năm 2014 có rất nhiều quy định mới mang tính cải cách mà theo đó cơ quan tổ chức thực hiện cần phải đáp ứng có hiệu quả, nhất là công tác quản lý đối tượng, cung cấp thông tin định kỳ việc đóng BHXH người lao động, thời hạn giải quyết các chế độ BHXH đối với người lao động được rút ngắn,vấn đề đốc thu, thanh kiểm tra theo chức năng mà theo đó phải mang lại sự chuyển biến thực sự về tình trạng trốn, nợ đóng BHXH so với thời gian trước sẽ là một thách thức lớn đối với cơ quan này.

Theo VOV