Trăn trở giáo dục miền núi
Bắt đầu một năm học mới, cùng với niềm vui trở lại trường, nhiều học sinh dân tộc thiểu số vẫn canh cánh nỗi lo cơm áo, trong khi những chế độ chính sách đầy hứa hẹn còn chưa đến kịp.
Khó đủ bề
Năm học này, Đinh Kiên (ở làng K2, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh) bước vào năm học cuối cấp THPT với bao lo toan về lượng kiến thức phải lĩnh hội để vượt qua nhiều kỳ thi quan trọng. Nhưng với cậu học sinh Bana này, việc làm sao để bám lớp, bám trường cũng gian nan không kém. Cùng với 48 học sinh khác từ các làng bản xa xôi xuống Trường Phổ thông Dân tộc nội trú huyện Vĩnh Thạnh theo đuổi con chữ, Đinh Kiên không có điều kiện quay về nhà trong ngày. Đinh Kiên cho biết: “Trường tạo điều kiện cho em và các bạn ở lại trường, không tốn tiền ở nhưng hằng tháng phải đóng 480 ngàn đồng tiền ăn, cộng chi phí sinh hoạt, vị chi gần 700-800 ngàn đồng. Cha mẹ làm ruộng, chăn trâu, còn phải lo cho các em, em hay lo sợ đến ngày ba mẹ không có khả năng chu cấp thì coi như đường học tập bị dang dở”.
Tiếng Việt vẫn là rào cản của học sinh dân tộc thiểu số.
- Trong ảnh: Học sinh người Bana ở làng Hà Rơn, thị trấn Vĩnh Thạnh, huyện Vĩnh Thạnh.
Đầu năm học mới, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú huyện Vĩnh Thạnh có 25 học sinh không trở lại lớp sau kỳ nghỉ hè. Con số này ở Trường Phổ thông Dân tộc nội trú huyện Vân Canh là 20. Học sinh nghỉ học phần lớn do lập gia đình, học yếu bị lưu ban, nhà quá xa trường đi lại khó khăn, nhà nghèo không thể tiếp tục chu cấp tiền. Gần 40 năm hoạt động trong ngành giáo dục, gắn bó hàng chục năm với giáo dục miền núi, thầy Lê Văn Khôi, Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc nội trú huyện Vĩnh Thạnh, trăn trở: “Năm nào số học sinh nghỉ học cũng xấp xỉ một lớp. Chúng tôi đã vận động đủ cách, nhưng các em vẫn không trở lại trường”.
Năm học này, các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú trong tỉnh đã háo hức hy vọng vào Quyết định 36/2013/QĐ-TTg về việc hỗ trợ gạo cho học sinh tại các trường ở khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn và Quyết định số 12/2013/QĐ-TTg về chính sách hỗ trợ học sinh trung học phổ thông ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Cả hai chính sách đều có hiệu lực vào 1.9.2013, nhưng đến nay vẫn chưa có. Bà Huỳnh Thị Thu Cúc, Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc nội trú huyện Vân Canh, chia sẻ: “Những chính sách ấy là nguồn động viên rất lớn, để học sinh dân tộc thiểu số yên tâm bám lớp, bám trường. Hằng ngày, các em cần những nhu cầu sinh hoạt thiết yếu, nhưng các khoản hỗ trợ thường đến muộn một học kỳ, có khi cả năm học. Lúc đó, khoản hỗ trợ đã mất đi rất nhiều ý nghĩa”.
Trăn trở với bài toán chất lượng
Nhiều năm qua, ngành giáo dục đã nỗ lực đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên các trường phổ thông miền núi, nhờ vậy chất lượng dạy - học dần cải thiện. Tuy nhiên, so với mặt bằng chung toàn tỉnh, giáo dục miền núi vẫn còn chưa bắt kịp, thể hiện qua việc chưa có giáo dục mũi nhọn; tỉ lệ học sinh tốt nghiệp THCS, THPT chưa cao; số học sinh vào ĐH còn ít; phương pháp dạy học chậm đổi mới. Các trường vẫn còn thiếu phòng bộ môn, nhà đa chức năng, nhà công vụ, các thiết bị công nghệ thông tin phục vụ dạy học.
Theo nhiều giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú, nội trú, tiếng Việt là công cụ để tiếp nhận tri thức nhưng hiện vẫn còn là rào cản với không ít học sinh. Đặc thù của học sinh dân tộc thiểu số là đến trường học được bao nhiêu hay bấy nhiêu, về nhà hầu như không đụng vào bài vở. Trong khi, khung chương trình của các cấp học ở miền núi và đồng bằng đều như nhau, học sinh dân tộc thiểu số không thể kham nổi.
Thực tế thời gian qua, các trường đã nỗ lực tăng cường phụ đạo nhưng xem ra việc này cũng không mấy hiệu quả. Thầy Lê Văn Khôi đề xuất: “Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Vĩnh Thạnh đang phụ trách hai cấp học (THCS và THPT) khá vất vả. Nên chăng, cần chuyên môn hóa 1 cấp để trường tập trung đầu tư nâng cao chất lượng”. Trong khi đó, với học sinh tiểu học, THCS dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông, Trưởng phòng GD&ĐT huyện Vĩnh Thạnh Đào Văn Minh cho rằng cần tiến hành dạy 2 buổi/ngày, để khắc sâu kiến thức cho các em.
Để nâng cao chất lượng giáo dục miền núi, ông Trần Đức Minh, Giám đốc Sở GD&ĐT, nêu yêu cầu: “Các trường, cơ sở giáo dục ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi tổ chức khảo sát phân loại năng lực học tập của học sinh ngay từ đầu năm học để xây dựng kế hoạch dạy học, đổi mới phương pháp dạy học bộ môn phù hợp. Đồng thời, thực hiện nghiêm túc quy chế đánh giá xếp loại học sinh. Các hoạt động giáo dục đặc thù của trường bán trú, nội trú cần được tăng cường, gắn với yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống cho học sinh. Bên cạnh đó, phải triển khai việc chuẩn bị và tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non và tiểu học; duy trì và phát triển việc bồi dưỡng tiếng Chăm, Bana, H’rê cho cán bộ, giáo viên các huyện miền núi”.
Trong rất nhiều sự quan tâm của các cấp ngành, học sinh dân tộc thiểu số đang cần những hành động thiết thực và cụ thể, gắn với từng giờ học, tiết sinh hoạt, buổi ăn. Có lần về một điểm trường mầm non ở xã Canh Liên (huyện Vân Canh), chúng tôi đã chứng kiến cảnh các em ngồi học dưới nền nhà bong tróc, trần nhà nứt nẻ. Cô giáo dạy ở điểm trường này cho biết phòng GD&ĐT đã ra kế hoạch tu sửa trong năm 2014. Vậy mùa mưa này, các em sẽ ngồi học ra sao?
NGỌC TÚ