Bảo vệ môi trường đồng ruộng: Nhìn từ cánh đồng mẫu lớn
Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thực hiện quy trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), quản lý cây trồng tổng hợp (ICM)… trên đồng ruộng, giúp nông dân thay đổi thói quen canh tác, hướng đến “môi trường xanh” trong sản xuất nông nghiệp.
Cán bộ khuyến nông kiểm tra đồng ruộng xã Mỹ Hiệp.
Chị Trần Thị Mỹ Dung, ở thôn An Trinh, xã Mỹ Hiệp (Phù Mỹ) vừa đi thăm đồng, vừa bắt ốc, cua trên ruộng thuộc mô hình cánh đồng mẫu lớn (CĐML) tại địa phương. Hình ảnh này không có gì lạ lẫm ở vùng quê, song mấy năm trước, việc ra đồng bắt cua, bắt ốc khi mới sạ giống là ít gặp. Theo chị Dung, trước đây, sau khi sạ, bà con nông dân đều phải phun thuốc diệt cỏ, thuốc phòng trừ sâu bệnh. Thuốc phun xuống đồng làm chết sâu bệnh đồng thời cũng làm chết các loại động vật khác, các loại tôm, cua, cá, ốc chẳng còn chỗ sống. Mấy năm gần đây, được tập huấn các kiến thức mới trong trồng trọt và bảo vệ cây trồng, đa phần nông dân thay đổi thói quen phun thuốc trừ sâu, nên các loại động vật trên đồng ruộng sinh sôi nẩy nở trở lại.
Ông Phan Hữu, ở thôn Trà Quang, thị trấn Phù Mỹ, nhẩm tính, nếu canh tác như trước đây trên diện tích 1 sào lúa, tính từ lúc sạ đến lúc thu hoạch phải mất gần 8 lần phun các loại thuốc bảo vệ thực vật (BVTV). Nhưng nay, khi sạ lúa trong 40 ngày đầu không phun thuốc phòng trừ sâu bệnh, trường hợp ruộng có dịch bệnh thì phun thuốc theo hướng dẫn của cán bộ khuyến nông. Nhiều chân ruộng từ đầu đến cuối vụ không phun thuốc BVTV, tiết kiệm được tiền mua thuốc.
Kỹ sư Ngô Đình Ba, nguyên Trưởng phòng NN&PTNT huyện Phù Mỹ, cho hay: Việc nông dân lạm dụng thuốc BVTV, pha 3 - 4 loại thuốc cùng một lúc, phun trên đồng ruộng giết chết sâu bệnh đồng thời giết chết cả cây trồng và môi trường. “Khi mới thực hiện chương trình IPM, nhiều nông dân không tin tưởng. Chúng tôi đứng ra cam kết chịu trách nhiệm, tập huấn kỹ thuật, đưa cán bộ khuyến nông về từng địa bàn hỗ trợ nông dân… Đến nay, các CĐM trên địa bàn huyện đều hạn chế phun thuốc BVTV” - ông Ba cho hay.
Ông Tô Duy Tân, Trạm trưởng Trạm trồng trọt và BVTV huyện Phù Mỹ, cho hay, hàng năm trạm tổ chức các lớp tập huấn cho nông dân sản xuất theo quy trình IPM, ICM. Theo quy trình, lúa trong vòng 45 ngày đầu hoàn toàn không dùng thuốc BVTV phun phòng, thời gian sau chỉ sử dụng thuốc BVTV khi có nguy cơ dịch bệnh gây hại. Đến nay, đa phần nông dân tại địa phương ứng dụng tốt quy trình IPM, ICM vào canh tác, vừa tiết kiệm chi phí, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và bảo vệ sức khỏe của chính họ. Tại các cánh đồng trên địa bàn huyện đều có bể thu gom rác thải BVTV, góp phần hạn chế ô nhiễm môi trường.
Theo ông Nguyễn Thành Khâm, Phó Phòng phụ trách Phòng NN&PTNT huyện Phù Mỹ, việc áp dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất nông nghiệp, đặc biệt đối với các mô hình sản xuất lúa hiện nay của Phù Mỹ góp phần nâng cao năng suất, cải thiện môi trường, giúp thay đổi thói quen của nông dân. Từ những kết quả bước đầu trên cây lúa, huyện sẽ nhân rộng trên các diện tích cây trồng cạn khác.
Theo TS Nguyễn Thị Tố Trân, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông (thuộc Sở NN&PTNT), việc lạm dụng thuốc BVTV không mang lại hiệu quả như mong muốn mà còn ảnh hưởng tới cây trồng, môi trường và con người. Áp dụng quy trình IPM cho cây trồng nhằm khuyến khích người dân thay đổi thói quen canh tác, giảm sử dụng thuốc BVTV, bảo vệ các loại thiên địch có ích như ếch nhái, rắn, chim, ong, bọ rùa…., cải thiện môi trường sản xuất nông nghiệp. Năm 2018, Trung tâm Khuyến nông thực hiện mô hình ứng dụng quy trình IPM trên chân ruộng chuyển đổi 2 vụ/năm, tại xã Cát Tường (Phù Cát), xã Bình Thuận (Tây Sơn), xã Mỹ Chánh (Phù Mỹ) và xã Hoài Thanh Tây (Hoài Nhơn); tổng diện tích 20 ha (mỗi mô hình 5 ha) với 177 hộ tham gia.
THU DỊU