Hội diễn tuồng không chuyên toàn quốc: Ấn tượng đẹp & cơ hội phát triển
Hội diễn tuồng không chuyên toàn quốc (lần 2 - năm 2018) để lại ấn tượng với những tiến bộ vượt bậc, toàn diện về chuyên môn. Cùng với đó, việc Ban tổ chức khẳng định từ đây sẽ tổ chức Hội diễn định kỳ 3 năm/lần, hứa hẹn sẽ mở ra cơ hội bảo tồn, phát huy tốt hơn cho mảng tuồng không chuyên trên cả nước.
Hội diễn đã khép lại, song dư vị ngọt ngào của nó có lẽ sẽ còn làm nức lòng giới tuồng không chuyên (TKC) cả nước, chia sẻ và động viên họ thêm nỗ lực vì nghiệp tổ. Gián đoạn đến 12 năm mới được tổ chức trở lại nhưng sự thể hiện trên sân khấu của 15 đoàn tham gia Hội diễn khiến Ban giám khảo bất ngờ và vui mừng.
Diễn viên trẻ Phạm Thị Phượng (trái) - đoàn huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa (thủ vai chính Triệu Quốc Trinh trong trích đoạn “Lời thề trinh nữ”) - 1 trong số 21 diễn viên xuất sắc đạt HCV cá nhân tại Hội diễn.
NSND Lê Tiến Thọ, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu, Trưởng Ban giám khảo Hội diễn, trước khi đi vào những đánh giá cụ thể về chuyên môn đã nói lên quan điểm của mình về tên gọi, cách gọi “tuồng không chuyên”. Theo ông, gọi như thế là do tính chất về tổ chức, tự túc tự lập, không được hưởng lương từ ngân sách nhà nước, còn về tài năng, trình độ, chất lượng nghệ thuật biểu diễn thì không thua kém các đơn vị, nghệ sĩ tuồng chuyên nghiệp.
Những tiến bộ chuyên môn biểu hiện toàn diện trên các mặt. Đó là các đoàn đã chọn mang đến Hội diễn hầu hết trích đoạn hay, cấu trúc chặt chẽ trên cơ sở vừa kịch tính vừa trữ tình, tạo được nhiều đất diễn, trò diễn để diễn viên thể hiện tài năng. Về nghệ thuật biểu diễn, đa số diễn viên đều hát hay (nhất là các vai đào võ, đào thương), múa đẹp (nhất là các vai kép văn pha võ, kép võ, kép xéo), diễn xuất tốt, một số đã vươn tới tính điêu luyện, hội tụ đầy đủ 6 yếu tố của nghệ thuật biểu diễn tuồng truyền thống: thanh, sắc, thục, tinh, khí, thần.
NSND Lê Tiến Thọ nhấn mạnh: “Qua các trích đoạn, đề tài từ truyền thống đến lịch sử, hiện đại, một số nghệ sĩ, nghệ nhân đã có những tìm tòi, sáng tạo, đưa nghệ thuật sân khấu biểu diễn tuồng không chuyên lên một bước tiến mới và dài. Nhiều trích đoạn, nhiều nghệ sĩ, nghệ nhân đã đạt đến tính chuyên nghiệp. Điểm nổi bật này là thành công lớn nhất của Hội diễn”.
Bên cạnh những nét lớn về ưu điểm, Ban giám khảo cũng chỉ ra một số hạn chế để mỗi đoàn và cá nhân diễn viên khắc phục, đó là còn dùng nhiều từ cổ, từ Hán Việt gây khó hiểu cho khán giả, tình trạng hát khó nghe, chưa rõ lời và nặng tiếng địa phương….
Hội diễn đã trao 37 huy chương cá nhân cho diễn viên gồm 21 HCV và 16 HCB; cùng 15 huy chương tập thể cho trích đoạn xuất sắc gồm 10 HCV và 5 HCB.
Hội diễn lần này đã quy tụ 15 đoàn, con số này vẫn rất ít so với thực tế khoảng 100 đoàn TKC đang hoạt động tại nhiều địa phương trên cả nước. Rất nhiều đoàn đã vắng mặt mà nguyên nhân chủ yếu là vì điều kiện tài chính khó khăn.
Phát biểu tại buổi bế mạc, Phó Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở Nguyễn Công Trung cho hay, Bộ VH-TT&DL đã đồng ý đề nghị của Cục về việc tổ chức định kỳ Hội diễn TKC toàn quốc 3 năm/ lần, luân phiên tại những địa phương có đoàn TKC đang hoạt động, có truyền thống về nghệ thuật tuồng. Từ đây, “ngày hội” của giới TKC cả nước cũng sẽ diễn ra thường xuyên, ổn định như các loại hình sân khấu chuyên nghiệp khác, chấm dứt tình trạng hẫng hụt khi hội diễn sau cách hội diễn trước cả 12 năm…
Theo NSND Nguyễn Thị Hòa Bình, Chi hội trưởng Chi hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam tại Bình Định, việc đưa hội diễn sân khấu TKC vào tổ chức định kỳ, thường xuyên đánh dấu sự quan tâm, đầu tư của ngành chức năng đối với mảng TKC, điều này chắc chắn sẽ thúc đẩy TKC phát triển bền vững hơn.
SAO LY