Xóa bỏ lò nung thủ công và phát triển vật liệu xây không nung: Chưa đáp ứng yêu cầu thực tế
Thời gian qua, ngành chức năng và chính quyền các địa phương đã triển khai nhiều biện pháp nhằm chấm dứt hoạt động các lò nung thủ công, đồng thời phát triển vật liệu xây không nung, đáp ứng nhu cầu vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Trần Viết Bảo cho rằng, việc xóa bỏ lò nung thủ công đến thời điểm này vẫn chưa hoàn tất, trong khi sản xuất vật liệu xây không nung lại đang gặp khó.
* Theo Quyết định 48/2013 của UBND tỉnh, lộ trình hỗ trợ chấm dứt hoạt động các lò nung thủ công (LNTC) trên địa bàn tỉnh đã qua hơn 1 năm, nhưng hiện vẫn còn tồn tại nhiều LNTC. Nguyên nhân thực trạng này là gì, thưa ông?
- Việc sản xuất gạch, ngói từ LNTC không những tiêu tốn nhiều đất sét, than, củi mà còn gây ảnh hưởng đến môi trường sinh thái. Do vậy, Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương chỉ đạo các tỉnh, thành xóa bỏ các LNTC, đồng thời phát triển vật liệu xây không nung (VLXKN) để thay thế.
Tại Bình Định, số lượng LNTC khá lớn (1.208 lò), lực lượng lao động tham gia nhiều, việc xóa bỏ cần nhiều thời gian. Theo Quyết định 48/2013 của UBND tỉnh, lộ trình chấm dứt hoạt động LNTC: Đến 31.12.2014, chấm dứt hoạt động các lò nằm trong khu dân cư; đến 31.12.2015 thực hiện với lò nằm ngoài khu dân cư, hoặc trong các điểm sản xuất tập trung ngoài các cụm công nghiệp; và chấm dứt hoàn toàn LNTC đến 31.12.2016. Hiện, 10/11 huyện, thị xã, thành phố đã xóa 1.020 LNTC, còn 194 lò tại các xã Bình Nghi, Tây Xuân và Tây Bình (Tây Sơn). Như vậy, việc xóa bỏ LNTC không đảm bảo được lộ trình của tỉnh.
Nguyên nhân là số lượng LNTC của tỉnh ta lớn, phân bổ rộng. Nhưng, quan trọng vẫn là một số xã ở huyện Tây Sơn chưa triển khai quyết liệt và đồng bộ các biện pháp xóa bỏ LNTC. Nhiều hộ sản xuất nhận thấy nhu cầu sử dụng vật liệu này lớn, giá cao, nên cố tình kéo dài thời gian hoạt động; một số hộ kinh tế khó khăn và lúng túng trong lựa chọn nghề.
* Quá trình thực hiện chấm dứt hoạt động LNTC cần phải giải quyết nhiều vấn đề, trong đó có sản xuất vật liệu xây dựng không nung phục vụ hoạt động xây dựng và giải quyết việc làm cho lao động tại các địa phương. Dường như kết quả thực hiện chương trình đến nay vẫn chưa đáp ứng yêu cầu?
- Đúng là quá trình thực hiện lộ trình xóa bỏ LNTC cần phải giải quyết nhiều vấn đề, trong đó có sản xuất vật liệu xây dựng phục vụ hoạt động xây dựng và việc làm cho lao động tại các địa phương. Sở Xây dựng đã tham mưu, kiến nghị UBND tỉnh cho phép các chủ lò, DN đầu tư cơ sở hạ tầng, lắp đặt dây chuyền sản xuất VLXKN.
Nhiều lò nung thủ công ở Bình Nghi (Tây Sơn) vẫn chưa được xóa bỏ.
UBND tỉnh cũng đã ban hành Chỉ thị số 02/2014 về việc tăng cường sử dụng VLXKN. Theo đó, các công trình khi thẩm định yêu cầu bắt buộc phải sử dụng VLXKN theo đúng lộ trình. Với địa bàn Quy Nhơn, từ ngày 1.1.2015, công trình đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, vốn nhà nước ngoài ngân sách, phải sử dụng 100% VLXKN; các khu vực còn lại phải sử dụng tối thiểu 50% trong năm 2015 và sử dụng 100% sau thời điểm này. Các công trình xây dựng 9 tầng trở lên không phân biệt nguồn vốn, từ ngày 1.1.2015 phải sử dụng 30% VLXKN và sau năm 2015 sử dụng tối thiểu 50% VLXKN loại nhẹ trong tổng số vật liệu xây. Có thể nói, việc cụ thể hóa Chỉ thị 02/2014 của UBND tỉnh là điều kiện tốt để các cơ sở sản xuất VLXKN phát triển và là cơ sở để xóa triệt để các LNTC.
Đến nay, có 7 DN đã lắp đặt và vận hành 11 dây chuyền sản xuất VLXKN, công suất trên 153 triệu viên gạch ngói/năm; hiện đang hoạt động với 98 triệu viên/năm. Tuy nhiên, 6 tháng đầu năm nay, các cơ sở mới sản xuất và tiêu thụ trên 14 triệu viên. Khách quan nhìn nhận, Chương trình phát triển VLXKN ở tỉnh ta gặp nhiều khó khăn. Người dân và DN thiếu vốn đầu tư, chưa có điều kiện tiếp cận dây chuyền, công nghệ sản xuất hiện đại. Thói quen dùng gạch nung và chưa thực sự tin tưởng chất lượng gạch không nung cũng là một trở ngại. Giá thành sản phẩm gạch không nung cao hơn gạch đất sét nung, nên nhiều chủ đầu tư công trình không muốn sử dụng vật liệu mới. Trong khi đó, một số địa phương buông lỏng kiểm tra, giám sát việc sử dụng VLXKN trong các công trình xây dựng.
* Vậy, giải pháp nào sẽ được thực hiện để xóa triệt để LNTC và phát triển VLXKN theo hướng bền vững mà tỉnh đã đề ra?
- Đối với việc xóa bỏ LNTC, UBND tỉnh chỉ đạo UBND huyện Tây Sơn tiếp tục tuyên truyền, vận động các chủ cơ sở tháo dỡ, kiên quyết không gia hạn hoạt động; phấn đấu trong năm nay xóa 194 lò còn lại. Còn với phát triển VLXKN, Sở Xây dựng sẽ phối hợp chính quyền các địa phương tập trung kiểm tra, đánh giá chất lượng vật liệu; cập nhật và phổ biến chính sách hỗ trợ khuyến khích xây dựng nhà máy sản xuất cho các tổ chức, cá nhân; tư vấn, hướng dẫn các DN đầu tư mới dây chuyền máy móc, công nghệ hiện đại để sản xuất, đáp ứng nhu cầu của người dân. Sở cũng sẽ xây dựng lại đơn giá vật liệu không nung sát với thực tiễn, đồng thời tăng cường kiểm tra, yêu cầu các chủ đầu tư các công trình cao tầng trên địa bàn Quy Nhơn sử dụng loại vật liệu này theo Chỉ thị 02/2014.
* Xin cảm ơn ông!
PHẠM TIẾN SỸ (Thực hiện)