Một góc nhìn vào tâm hồn Nhật Bản
Từ rất lâu, nước Nhật, người Nhật thường xuyên gợi lên trong chúng ta nhiều mối quan tâm. Nếu bạn là một người như vậy, Kokoro - những ám thị và âm vang trong đời sống nội tại Nhật Bản của Lafcadio Hearn (Như Lôi dịch, NXB Thế giới, 2018) là một đề xuất tốt. Tập hợp mười lăm bài tiểu luận, tản văn và truyện cổ, Kokoro đã phóng chiếu tâm thức và cảm xúc nội tại của nước Nhật buổi giao thời ở giai đoạn Minh Trị.
Tựa đề Kokoro của sách có nghĩa là Tâm, biểu thị cho tâm trí, xúc cảm, tinh thần, tình cảm, tấm lòng và ý nghĩa nội tại- tâm của hết thảy. Tập sách đã làm sáng tỏ một số vấn đề như tinh thần của tình yêu gia đình; những ý niệm tôn giáo và triết lý Nhật Bản, báo hiệu cho muôn mặt của cuộc đời; những ký ức chủng tộc. Hay bên cạnh đó còn có chủ đề Minh Trị: lợi ích của công cuộc hiện đại cùng những trả giá của nó. Những tập tục và truyền thống Nhật Bản cũng là một nội dung trong cuốn sách.
Phần phụ lục là ba bài tình ca phổ biến, giúp người đọc có thêm cái nhìn về đời sống tinh thần của người Nhật bấy giờ. Một trong những bài viết đó là “Ở ga xe lửa”. Sau 4 năm lẩn trốn, một tội phạm đã bị bắt. Khi đối diện đôi mắt trong trẻo của một đứa bé con của nạn nhân, kẻ thủ ác ăn năn: “Tôi cực kỳ, cực kỳ xấu xa; việc tôi đã làm với cháu thực là một sai lầm to lớn không thể nói nổi!… Tôi mong được chết; tôi sung sướng được chết! Thế nên, cháu ơi, hãy rủ lòng!… Tha thứ cho tôi!”.
Và tác giả đã kết luận “sự kiện ý nghĩa nhất, vì mang tính phương Ðông nhất, của tình tiết chính là lời thỉnh cầu đầy hối hận đã được thực hiện thông qua ý thức của một tên tội phạm về tình cha - tình yêu tiềm tàng với trẻ con là một phần rất lớn trong tâm hồn của mọi người Nhật”.
Lafcadio Hearn (1850 - 1904) là một nhà văn người Ireland (cha Ireland, mẹ Hy Lạp, sinh ra ở Hy Lạp) sống mười bốn năm cuối đời ở Nhật (tên tiếng Nhật của ông là Koizumi Yakumo). Suốt thời kỳ này và viết hơn bốn ngàn trang sách về đất nước và con người Nhật Bản. Bằng khả năng quan sát tinh tế và đồng cảm lớn lao, ông đã góp phần kiến giải hiện tượng Nhật Bản.
NGUYỄN ÐẶNG THÙY TRANG