Giáo sư Đàm Thanh Sơn được trao Huy chương Vật lý Dirac

(BĐ) - Trung tâm Vật lý lý thuyết quốc tế (ICTP) vừa trao Giải thưởng và Huy chương Dirac 2018 cho 3 nhà vật lý học nổi tiếng; trong đó, vinh danh nhà khoa học gốc Việt - GS. Đàm Thanh Sơn (đang nghiên cứu và giảng dạy tại ĐH Chicago, Mỹ).

GS. Đàm Thanh Sơn tham dự Hội nghị khoa học quốc tế: Các cửa sổ nhìn ra vũ trụ - kỷ niệm 25 Gặp gỡ Việt Nam diễn ra từ ngày 6-11.8, tại Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (TP Quy Nhơn).

Trên trang ICTP nêu, GS. Đàm Thanh Sơn của Việt Nam là người đầu tiên hiểu rằng tính hai chiều của trọng lực có thể được sử dụng để giải quyết các câu hỏi cơ bản trong tương tác các vấn đề nhiều phần. Ông được vinh danh với nghiên cứu về sự kết nối giữa lý thuyết hấp dẫn và lý thuyết trường chuẩn. Những công trình nghiên cứu gần đây của giáo sư xoay quanh vật lý chất rắn.

GS. Đàm Thanh Sơn là một trong những gương mặt “quen thuộc” của Gặp gỡ Việt Nam. Sáng 9.8, trong khuôn khổ Hội nghị khoa học quốc tế: Các cửa sổ nhìn ra vũ trụ - kỷ niệm 25 Gặp gỡ Việt Nam diễn ra tại Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (TP Quy Nhơn), GS. Trần Thanh Vân - Chủ tịch Hội Gặp gỡ Việt Nam và các nhà khoa học đã chúc mừng thành công của GS. Đàm Thanh Sơn.

Huy chương Dirac của ICTP được trao tặng lần đầu tiên vào năm 1985, lấy theo tên của P.A.M. Dirac - một trong những nhà vật lý học vĩ đại nhất thế kỷ 20. Huy chương được trao tặng thường niên vào ngày sinh nhật của Dirac là 8.8 cho các nhà khoa học có những đóng góp nổi bật trong lĩnh vực vật lý lý thuyết.

Lịch sử Huy chương Dirac từng trao cho 74 nhà khoa học nam và duy nhất 1 nhà khoa học nữ, lần đầu tiên trao giải này là năm 1985; một ủy ban quốc tế của các nhà khoa học xét duyệt hồ sơ và chọn ra những người chiến thắng từ một danh sách các nhà khoa học được đề cử có đóng góp quan trọng trong lĩnh vực vật lý lý thuyết. Huy chương Dirac không được trao cho những người đoạt giải Nobel, huy chương Fields, hoặc người đoạt giải Wolf Foundation, mặc dù nhiều người đoạt giải Dirac đã giành được những giải thưởng uy tín này.

GS. Đàm Thanh Sơn là cựu học sinh khối chuyên Toán - Tin, Trường THPT chuyên Khoa học tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội. Ông từng đoạt huy chương vàng tại Olympic Toán quốc tế 1984 tổ chức ở Praha (Cộng hòa Séc) với số điểm tuyệt đối 42/42 khi mới 15 tuổi, bảo vệ luận án tiến sĩ tại Trường ĐH Tổng hợp Moskva (Liên Xô) năm 25 tuổi.

Đầu năm 2005, nhóm 3 nhà vật lý Đàm Thanh Sơn, P. K. Kovtun và A. O. Starinets đã công bố một công trình về độ nhớt của lỗ đen theo thuyết trường lượng tử tương tác mạnh trên tạp chí Physical Review Letters - một trong những tạp chí vật lý uy tín nhất trên thế giới hiện nay. Bài báo đã đưa ra mô hình lỗ đen lỏng trong không gian lý thuyết 10 chiều, một giả thuyết được tạp chí New Scientist đánh giá cao. Tính từ năm 1994-2008, Đàm Thanh Sơn là tác giả và đồng tác giả của 92 bài báo, bản báo cáo trong đó có tới 14 bài trên Physical Review Letters và nhiều công trình trên các tạp chí uy tín khác của Hội Vật lý Hoa Kỳ (American Physical Society) như Physical Review D, Physical Review B, Physical Review B.

Từ tháng 9.2012, ông là giáo sư tại ĐH Chicago. Ông nghiên cứu về vật lý lý thuyết, chủ yếu là vật lý hạt cơ bản, vật lý hạt nhân và các ứng dụng của lý thuyết dây. Năm 2014, ông trở thành thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Mỹ, cũng năm này ông được bầu là thành viên Viện Hàn lâm Khoa học quốc gia Mỹ.

MAI HOÀNG