Sỏi mật - nguyên nhân và cách phòng bệnh

Sỏi mật là sự kết tụ thành khối rắn chắc của các thành phần có trong dịch mật, có thể được hình thành ở nhiều vị trí khác nhau trong hệ thống dẫn mật như sỏi túi mật, sỏi ống mật chủ, đường dẫn mật trong gan... Sỏi mật có hai loại chính: sỏi cholesterol và sỏi sắc tố mật.

Bác sĩ Bành Quang Khải - Trưởng khoa Nội, BVĐK TP Quy Nhơn - cho biết: “Sỏi cholesterol có nguyên nhân do tuổi tác, ăn nhiều thức ăn có hàm lượng cholesterol cao, nhiều chất béo động vật, do sinh đẻ nhiều, biến chứng từ một số bệnh tiêu hóa như bệnh Crohn, cắt đoạn hồi tràng, do dùng nhiều một số dược phẩm như thuốc ngừa thai... Sỏi cholesterol thường đơn độc, không cản quang và có màu nhạt. Đối với sỏi sắc tố mật chủ yếu là canxi bilirubinate, có màu sậm, thường hình thành đám sỏi, cản quang nhiều, hình thành khi bilirubine tăng, không liên hợp hoặc nhiễm vi trùng, nhiễm ký sinh trùng đường mật. Nguyên nhân gây sỏi sắc tố mật là do tuổi tác, ăn thiếu chất béo và protein, ứ đọng dịch mật, dịch mật bị nhiễm trùng hoặc nhiễm ký sinh trùng (sán lá gan), xơ gan, bệnh tán huyết…”.

Bệnh sỏi mật có thể gặp ở bất kỳ lứa tuổi nào, nhưng hay gặp ở người trung niên, người  béo  phì, nữ hay mắc bệnh nhiều hơn nam. Bệnh nhân sỏi mật hay có cơn đau quặn gan do sỏi di chuyển trong đường  mật, nhiễm trùng (đau, sốt, vàng da), tắc mật (vàng da, ngứa, tiểu vàng đậm, phân bạc màu…). Người bệnh cũng có triệu chứng không điển  hình như: cảm  giác nặng bụng, mệt mỏi, chậm  tiêu...

Bác sĩ Khải cho biết thêm: “Đáng chú ý, 80% các trường hợp sỏi mật không có triệu chứng, đặc biệt là sỏi túi mật. Một số người bệnh có thể thấy xuất hiện các dấu hiệu mơ hồ như chán ăn, sợ mùi dầu mỡ hoặc đắng miệng, khô họng, buồn nôn, đầy trướng, chậm tiêu sau mỗi bữa ăn. 20% còn lại có triệu chứng khi đã bị biến chứng, với các dấu hiệu: đau bụng thường khởi phát sau bữa ăn nhiều dầu mỡ, hoặc vào ban đêm khiến người bệnh mất ngủ. Vị trí đau bụng ban đầu có thể hạ sườn phải, sau đó lan ra bả vai phải và ra sau lưng. Cơn đau có thể âm ỉ nhưng cũng có thể rất dữ dội, kéo dài vài giờ cho đến vài ngày; hoặc có thể bị sốt, vàng da...”.

Đối với người đã có sỏi mật cần được theo dõi và thăm khám định kỳ, khi thấy có một vài triệu chứng giống như trên thì nên đến các cơ sở chuyên khoa để điều trị kịp thời, tránh xảy ra những biến chứng nguy hiểm do sỏi mật.

Người bệnh sỏi mật cần thực hiện chế độ ăn uống hợp lý, hạn chế các thực phẩm cholesterol như phủ tạng động vật... và tăng đạm để tăng tạo tế bào gan đã bị tổn thương, chống thoái hóa mỡ tế bào gan. Tăng cường luyện tập, vận động thể chất; hạn chế dùng các loại thuốc nội tiết, thuốc hạ mỡ máu…

THU PHƯƠNG (Trung tâm TT-GDSK tỉnh)