Ðể nhà ở xã hội đến tay người thu nhập thấp
Giải quyết bài toán an sinh xã hội, Chính phủ đã có những quy định cụ thể cho việc xây dựng nhà ở xã hội, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực này. Tại Bình Ðịnh, kế hoạch phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016 - 2020 cũng đã được triển khai thực hiện. Thế nhưng, tại các dự án hoàn thành và đi vào hoạt động đã bộc lộ nhiều sai phạm trong thủ tục đầu tư, mua bán, quản lý…
Dự án nhà ở xã hội Phú Mỹ - Quy Nhơn.
Kỳ 1: “Nhà giá rẻ” có đến lượt “người khó”?
Quy định không cho phép bán nhà ở xã hội trong vòng 5 năm kể từ ngày ký hợp đồng. Tuy nhiên, nhiều căn hộ dự án nhà ở xã hội của 2 dự án Long Thịnh (08 Tống Phước Phổ, phường Ghềnh Ráng, TP Quy Nhơn) và Phú Mỹ - Quy Nhơn (đường Hoàng Văn Thụ, tổ 4, KV11, phường Ngô Mây, TP Quy Nhơn) vẫn được rao bán, chuyển nhượng công khai.
2 dự án nhà ở xã hội (DA NƠXH) nói trên đi vào hoạt động với 706 căn hộ. Trong đó, DA Long Thịnh có 480 căn, Công ty CP Đầu tư và kinh doanh vật liệu Fico trực tiếp quản lý; DA Phú Mỹ - Quy Nhơn quy mô 237 căn, chủ đầu tư Công ty TNHH Đầu tư xây dựng Phú Mỹ - Quy Nhơn và đang thuê Công ty TNHH Quản lý nhà Toàn Cầu Quy Nhơn trực tiếp quản lý, vận hành chung cư.
Rao bán, chuyển nhượng công khai
Nhu cầu nhà ở lớn khiến thị trường nhà đất Quy Nhơn sôi động với rất nhiều giao dịch. Nắm thời cơ, một số người đã rao bán NƠXH thuộc DA Long Thịnh và Phú Mỹ - Quy Nhơn. Không khó để tìm thấy quảng cáo mua bán NƠXH (cả những DA đã hoạt động và đang xây dựng) công khai cả trên thực tế và trên các trang web giao dịch bất động sản. Theo tìm hiểu, tại 2 DA NƠXH nói trên đã có nhiều căn hộ được mua - bán thành công với mức giá cao hơn nhiều so với giá chủ đầu tư bán ra từ vài chục đến vài trăm triệu đồng. Hình thức giao dịch chủ yếu là mua bán bằng giấy viết tay, thông qua “hợp đồng ủy quyền”...
Thực trạng trên dẫn đến nghịch lý “nhà giá rẻ” không đến lượt “người khó”.
Việc chuyển nhượng, cho thuê không đúng quy định NƠXH cũng đã được cơ quan quản lý “tuýt còi” qua 2 tháng kiểm tra của tổ công tác liên ngành của tỉnh mới đây. Trong đó, tại DA Long Thịnh, chủ đầu tư bán 479/480 căn hộ đủ điều kiện giao dịch, còn 1 căn hộ đang làm thủ tục mua bán. Chủ đầu tư đã thực hiện xét duyệt đối tượng được mua đối với 479 hồ sơ theo đúng quy định; tuy nhiên, 134/479 hồ sơ đăng ký và hợp đồng mua bán căn hộ xét duyệt vi phạm về điều kiện cư trú tại Khoản 3, Điều 5, Quyết định số 02/QĐ-UBND ngày 22.1.2015 của UBND tỉnh. Cụ thể, những trường hợp này không có hộ khẩu thường trú, không đăng ký tạm trú tại TP Quy Nhơn, không có hợp đồng lao động thời hạn 1 năm trở lên, không có xác nhận đóng bảo hiểm nhưng vẫn được xét duyệt để được mua căn hộ. Đến tháng 8.2018, Tổ kiểm tra liên ngành của tỉnh tiếp tục đợt kiểm tra thứ hai tại chung cư Long Thịnh, đã lập biên bản vi phạm 112/226 trường hợp được kiểm tra.
Với DA Phú Mỹ - Quy Nhơn, việc mua bán 237 căn hộ được chủ đầu tư xét duyệt đối tượng theo đúng quy định tại Quyết định 02 ngày 22.1.2015 và Quyết định 34 ngày 21.6.2016 của UBND tỉnh. Nhưng, khi Tổ công tác liên ngành làm việc trực tiếp với 169 người đang sử dụng, thì có 19 căn hộ đang cho thuê sử dụng, 34 căn hộ nhận chuyển nhượng lại và 24 căn hộ cho người khác mượn để ở.
“Điều đó chứng tỏ đối tượng mua NƠXH không có nhu cầu, trong khi những người thực sự cần, bí bách về nhà ở lại không mua được, phải đi thuê, hoặc mua lại NƠXH với giá cao. NƠXH mà ô tô đậu kín cả sân chơi của trẻ em, rất phản cảm”, ông Lê Đăng Tuấn - Phó Giám đốc Sở Xây dựng, Tổ trưởng tổ kiểm tra liên ngành, cho biết.
Các trường hợp mua bán, chuyển nhượng nhà ở xã hội sai quy định có thể bị thu hồi, rủi ro rất lớn cho người mua, nhận chuyển nhượng sau cùng.
- Trong ảnh: Căn hộ của nhà ở xã hội Long Thịnh được rao bán trên trang mạng.
“Lách luật” và rủi ro chực chờ
Theo ông Lê Đăng Tuấn, chính sách NƠXH có sự hỗ trợ của Nhà nước cho các đối tượng, điều kiện mua bán, chuyển nhượng được quy định tại Điều 49, Điều 51 của Luật Nhà ở năm 2014 và tại Khoản 4, Điều 19, Nghị định 100/2015/NĐ-CP ngày 20.10.2015 của Chính phủ, gồm các đối tượng: người nghèo, người có công với cách mạng; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân và Quân đội nhân dân không đóng thuế thu nhập; cán bộ, công chức, viên chức không chịu thuế; hộ gia đình, cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở… Không chỉ vậy, để được hưởng chính sách hỗ trợ về NƠXH, những người thuộc nhóm đối tượng này phải chứng minh hàng loạt điều kiện rằng bản thân chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, chưa được mua, thuê hoặc thuê mua NƠXH, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà đất, chứng minh về thu nhập thấp.
Theo luật sư Võ Hồng Nam - Trưởng Văn phòng Luật sư Nam Luật, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh, căn cứ theo Điều 62 Luật nhà ở và Khoản 5 Điều 19 Nghị định 100, người mua, thuê mua NƠXH không được chuyển nhượng nhà ở trong thời gian 5 năm kể từ thời điểm trả hết tiền mua, thuê mua nhà ở. Trong thời hạn đó, bên mua hoặc bên thuê mua có nhu cầu bán lại nhà ở thì chỉ được bán lại cho Nhà nước hoặc cho chủ đầu tư DA.
Với trường hợp mua bán “chui” NƠXH thông qua hợp đồng ủy quyền, giấy viết tay, Nghị định 139/2017/NĐ-CP ngày 27.11.2017 quy định xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực kinh doanh bất động sản, phát triển nhà ở, quản lý sử dụng nhà ở và công sở, với mức phạt có thể lên 60 triệu đồng; trường hợp sai phạm còn có thể bị thu hồi nhà ở.
“Vì giao dịch trên là trái quy định và khi phát sinh tranh chấp, việc mua bán này có thể bị tuyên vô hiệu theo Bộ luật Dân sự 2015. Và người mua dễ gặp rủi ro. Ví dụ: Trường hợp người ủy quyền, hoặc người được ủy quyền chết thì sẽ chấm dứt việc ủy quyền này; hay bên ủy quyền thay đổi đơn phương chấm dứt ủy quyền có thể sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của người mua nhà”, luật sư Nam khẳng định.
Cùng quan điểm, luật sư Đặng Trường Nha - Công ty Luật Sài Gòn - Quy Nhơn cho rằng, các trường hợp mua bán chuyển nhượng “tự do” NƠXH như nhà ở thương mại được coi là vi phạm quy định của pháp luật và không có hiệu lực pháp lý, không được pháp luật thừa nhận. Các trường hợp mua bán “chui” NƠXH không có giá trị pháp lý, không được pháp luật công nhận khi xảy ra tranh chấp, rủi ro rất lớn cho người mua, nhận chuyển nhượng sau cùng.
Thu hồi các trường hợp sử dụng nhà ở xã hội sai quy định
Tháng 8.2018, UBND tỉnh đã ra thông báo kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quốc Dũng về việc yêu cầu tiếp tục kiểm tra, rà soát đối với tất cả các hộ còn lại chưa được kiểm tra tại 2 DA NƠXH Phú Mỹ - Quy Nhơn và Long Thịnh.
Sở Xây dựng tiến hành xử lý nghiêm các vi phạm hành chính của chủ đầu tư, người mua nhà, người sử dụng nhà theo quy định; xem xét lập thủ tục thu hồi NƠXH đối với các trường hợp người mua nhà không đúng đối tượng, không có nhu cầu ở, mua bán, chuyển nhượng, cho thuê bất hợp pháp. Ðối với trường hợp cho người nước ngoài thuê, thông báo chủ hộ chấm dứt ngay hợp đồng cho thuê, xử lý vi phạm và thu hồi nhà. Hiện Tổ công tác đang tiếp tục kiểm tra, xử lý vi phạm (nếu có), trên cơ sở đó báo cáo UBND tỉnh để có biện pháp xử lý thu hồi nhà ở sai đối tượng, quy định.
MAI HOÀNG - NGỌC NHUẬN
(Mời xem tiếp kỳ 2 trên báo Bình Định ngày 31.8.2018)