Ðể nhà ở xã hội đến tay người thu nhập thấp
* Kỳ 1: “Nhà giá rẻ” có đến lượt “người khó”?
Giải quyết bài toán an sinh xã hội, Chính phủ đã có những quy định cụ thể cho việc xây dựng nhà ở xã hội, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực này. Tại Bình Ðịnh, kế hoạch phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016 - 2020 cũng đã được triển khai thực hiện. Thế nhưng, tại các dự án hoàn thành và đi vào hoạt động đã bộc lộ nhiều sai phạm trong thủ tục đầu tư, mua bán, quản lý...
Kỳ 2: Giải quyết nhu cầu nhà ở đúng đối tượng
Phát triển nhà ở xã hội là một chủ trương nhân văn của Ðảng và Nhà nước, nhưng thực tế đang còn nhiều “điểm nghẽn” cần tháo gỡ để chính sách đến đúng người thu nhập thấp.
Vốn vay như “muối bỏ bể”
Sau khi Chính phủ kết thúc gói tín dụng cho vay ưu đãi 30.000 tỉ đồng, năm 2018, Ngân hàng CSXH tiếp tục giải ngân gói vay nhà ở xã hội (NƠXH) 1.000 tỉ đồng, với lãi suất 4,8%/năm. Tại tỉnh ta, Chi nhánh Ngân hàng CSXH tỉnh đã tham mưu UBND tỉnh để triển khai gói tín dụng ưu đãi NƠXH với 10 tỉ đồng được phân bổ. Đơn vị đã phân bổ vốn vay về các địa phương, cao nhất là Quy Nhơn (4 tỉ đồng), Hoài Nhơn (1 tỉ đồng), An Nhơn (1 tỉ đồng), Phù Mỹ (500 triệu đồng), Phù Cát (700 triệu đồng), Hoài Ân (700 triệu đồng), An Lão (300 triệu đồng), Tây Sơn (600 triệu đồng), Vĩnh Thạnh (300 triệu đồng), Vân Canh (300 triệu đồng), Tuy Phước (600 triệu đồng).
Một góc dự án NƠXH Long Thịnh.
Theo ông Nguyễn Thúc Diệu, Phó Giám đốc Chi nhánh Ngân hàng CSXH tỉnh, cái khó là vốn ít. UBND tỉnh đã chỉ đạo không cho vay đại trà; các huyện, thị xã, thành phố chỉ chọn một vài xã, phường để triển khai thí điểm, với mức vay để mua, thuê mua NƠXH, tối đa bằng 80% giá trị hợp đồng và 70% giá trị dự toán đối với xây mới, cải tạo nhà để ở. Lãi suất cho vay 4,8%/năm, thời gian 15 - 25 năm, lãi suất nợ quá hạn bằng 130% lãi suất khi cho vay.
“Tuy vậy, quy trình cho vay rườm rà, phải bình xét từng đối tượng với nhiều mẫu xác nhận từ cơ sở lên, đòi hỏi nhiều giấy tờ chứng minh thu nhập... Việc cho vay bằng hình thức đảm bảo. Ngoài ra, người vay vốn phải thực hiện gửi tiết kiệm hằng tháng tại Ngân hàng CSXH tối thiểu 12 tháng nhằm đảm bảo khả năng trả nợ; trường hợp ngược lại ngân hàng sẽ lấy tiền tiết kiệm của người vay để trả nợ”, ông Diệu lý giải.
Ông Lê Đăng Tuấn, Phó Giám đốc Sở Xây dựng, cho rằng: “Nhà nước có nhiều chính sách ưu đãi về đối tượng và điều kiện NƠXH theo luật định, như không thu tiền sử dụng đất thuế VAT 5%, hỗ trợ người mua NƠXH bằng giá 20% đất thương mại… Nhưng gói tín dụng cho vay ưu đãi NƠXH “trục trặc” vẫn chưa sử dụng được, vì Nhà nước cấp bù lãi suất cho Ngân hàng CSXH để cho vay, nhưng thực tế, Ngân hàng rất khó huy động được tiền cho vay. Còn quy định người vay phải gửi tiết kiệm tại Ngân hàng cũng gây khó cho đối tượng vay vốn NƠXH”.
Theo ông Diệu, đến tháng 5.2018, Chi nhánh Ngân hàng CSXH tỉnh đã thành lập các tổ thẩm định hồ sơ, thủ tục, đối tượng vay vốn NƠXH để cho vay. Đến nay, Hoài Nhơn có 3 trường hợp có nhu cầu vay từ 300 - 400 triệu đồng/trường hợp; Quy Nhơn có 12 đối tượng có nhu cầu vay khoảng 4,467 tỉ đồng; An Lão có 1 trường hợp và huyện Phù Mỹ 1 trường hợp có nhu cầu vay vốn. Ngân hàng đang rà soát hồ sơ, hướng dẫn người vay bổ sung thủ tục để tiến hành giải ngân trong tháng 9.2018.
Để chủ trương đến đúng đối tượng
“Những năm gần đây, tỉnh ta được đánh giá là số ít tỉnh, thành khu vực miền Trung - Tây Nguyên thực hiện tốt chính sách NƠXH. Trong khi giá đất tăng, chung cư thương mại có giá cao, chủ trương phát triển NƠXH đã giải quyết nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp, đảm bảo kiến trúc, mỹ quan đô thị, góp phần thực hiện các chính sách an sinh xã hội của tỉnh, được người dân đồng tình ủng hộ”, ông Tuấn chia sẻ.
Trên cơ sở đó, kế hoạch phát triển NƠXH trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016 – 2020 đã được điều chỉnh, bổ sung theo hướng phù hợp với điều kiện thực tế địa phương. Theo kế hoạch đến năm 2020, tỉnh ta sẽ đưa vào sử dụng khoảng 2.400 căn hộ chung cư cho người thu nhập thấp. Đối với nhà ở các đối tượng chính sách giữ nguyên theo kế hoạch; đưa ra khỏi danh mục dự án (DA) phát triển NƠXH cho sinh viên, nhà ở cho công nhân của Tổ hợp lọc, hóa dầu Nhơn Hội, nhà ở thu nhập thấp tại khu đất Trung tâm giết mổ động vật Bạch Tuyết và khu đất HTX Vận tải 1/4 thuộc TP Quy Nhơn. Đồng thời, điều chỉnh quy mô sử dụng đất của DA NƠXH tại phường Bùi Thị Xuân từ 1 ha lên 1,6 ha. Bổ sung các DA NƠXH, gồm: nhà ở cho công nhân, người lao động làm việc do DN đầu tư tại Khu công nghiệp Nhơn Hòa (TX An Nhơn), Khu kinh tế Nhơn Hội; DA chung cư nhà thu nhập thấp tại 4 khu đất, tổng diện tích 8,4 ha, quy mô khoảng 5.700 căn hộ tại Trung tâm Đào tạo nghiệp vụ GTVT, khu đô thị - thương mại Bắc sông Hà Thanh, khu đất ở phường Nhơn Bình và Trần Quang Diệu (Quy Nhơn); DA NƠXH theo mô hình nhà ở liên kế tại xã Phước Mỹ (Quy Nhơn) và xã Canh Vinh (Vân Canh); DA NƠXH tại huyện Hoài Nhơn và Tây Sơn.
Ngoài ra, UBND tỉnh đã chỉ đạo các ngành liên quan triển khai thực hiện đẩy mạnh phát triển NƠXH trên địa bàn tỉnh theo tinh thần Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 25.1.2017 của Chính phủ. Công tác xét duyệt đối tượng được mua NƠXH, thay vì gần như “khoán trắng” cho nhà đầu tư, sẽ được các cơ quan quản lý khảo sát từ nhu cầu thực tế, tránh những bất cập, sai phạm trong thủ tục đầu tư, mua bán, quản lý… NƠXH như hiện nay.
"Vốn vay ít, nhu cầu nhiều, nên Ngân hàng phải soát xét theo thứ tự đối tượng ưu tiên được quy định để cho vay theo bình xét, chấm điểm của địa phương. Các loại giấy tờ, hồ sơ vay vốn, đối tượng vay được xác nhận từ địa phương, nên không thể tránh khỏi các trường hợp phát sinh tiêu cực. Chúng tôi sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ, nhân viên tổ tiết kiệm vay vốn ở địa phương. Ðồng thời, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương thực hiện công khai, dân chủ, công bằng về thủ tục vay vốn, đối tượng vay vốn… để thực hiện đúng chủ trương của Ðảng và Nhà nước”.
Ông NGUYỄN THÚC DIỆU, Phó Giám đốc Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh
MAI HOÀNG - NGỌC NHUẬN