Phát huy hiệu quả các quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước: Cần sắp xếp hợp lý
Toàn tỉnh có 15 quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước. Nhiều quỹ có quy mô nhỏ, manh mún, cần được sắp xếp lại để nâng cao hiệu quả hoạt động.
Trong 15 quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước, có thể kể đến Quỹ Đầu tư phát triển tỉnh; Quỹ Vì người nghèo; Quỹ Đền ơn đáp nghĩa; Quỹ Bảo trợ trẻ em; Quỹ Xóa đói giảm nghèo; Quỹ Việc làm cho người tàn tật; Quỹ Bảo trì đường bộ; Quỹ Bảo vệ phát triển rừng; Quỹ Khuyến học; Quỹ Bảo vệ môi trường; Quỹ Phát triển KH&CN; Quỹ Hỗ trợ nông dân, Quỹ Phát triển đất…
Các quỹ tài chính ngoài ngân sách hoạt động với mục đích phát triển kinh tế, an sinh xã hội.
- Trong ảnh: Dự án mở rộng Khu công nghiệp Nhơn Hòa do Công ty CP Đầu tư hạ tầng Khu công nghiệp Nhơn Hòa làm chủ đầu tư được Quỹ Đầu tư phát triển tỉnh hỗ trợ vốn thực hiện. Ảnh: NGUYỄN HÂN
Quy mô nhỏ
Các quỹ hoạt động với mục đích phát triển kinh tế như cho vay, bảo lãnh tiền vay, đầu tư trực tiếp, góp vốn đầu tư, phục vụ an sinh xã hội. Trong đó, có nhiều quỹ được ngân sách Nhà nước cấp vốn thành lập ban đầu, hoặc cấp bổ sung vốn điều lệ trong năm.
Theo Phó Giám đốc Sở Tài chính Nguyễn Văn Hưng, nhiều quỹ đã huy động sự đóng góp của các DN, tổ chức KT-XH và người lao động, sự tài trợ của các tổ chức, động viên thêm nguồn lực tài chính nhằm thực hiện một số mục tiêu của cộng đồng hoặc ngành, lĩnh vực, thực hiện chính sách an sinh xã hội, góp phần giảm gánh nặng cho ngân sách và đa dạng hóa các hoạt động tài chính của Nhà nước.
Tuy nhiên, quy mô các quỹ này hiện khá nhỏ. Nhiều quỹ vốn điều lệ chỉ từ 10 tỉ đồng đến vài chục tỉ đồng, nhưng hoạt động với tiêu chí bảo toàn vốn nên quy định hồ sơ thủ tục vay quá nhiều, việc thẩm định, giải ngân gặp nhiều khó khăn.
Được thành lập nhằm hỗ trợ hoạt động vay vốn đổi mới công nghệ với tổng vốn hiện có hơn 19 tỉ đồng, nhưng Quỹ Phát triển KH&CN vẫn rất khó giải ngân. Ông Thái Hoàng Uẩn, Phó Giám đốc Quỹ Phát triển KH&CN cho rằng, nguyên nhân chính là lãi suất cao, chưa thực sự ưu đãi, được tính theo lãi suất tín dụng đầu tư của Nhà nước. Chưa kể quy chế cho vay chặt từ hạn mức đến thủ tục, quy định tài sản đảm bảo...
“Bên cạnh những đóng góp tích cực của các quỹ tài chính ngoài ngân sách, vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại phải giải quyết. Điển hình là nhiều quỹ được thành lập với mục tiêu ngoài ngân sách, nhưng thực tế lại dựa vào nguồn ngân sách Nhà nước cấp hằng năm, khiến nguồn lực ngân sách bị phân tán”, Phó Giám đốc Sở Tài chính Nguyễn Văn Hưng nhận định.
Cùng với đó, trong nhiều trường hợp, bộ máy quản lý các quỹ chủ yếu là cán bộ quản lý Nhà nước, trong khi các quỹ này hoạt động như một tổ chức tín dụng, đòi hỏi phải có nghiệp vụ quản lý tài chính, nên năng lực quản lý, điều hành quỹ còn hạn chế, kém hiệu quả. Việc nhiều sở, ngành được giao quản lý quỹ ngoài ngân sách khiến cơ quan quản lý tài chính là Sở Tài chính khó nắm rõ tổng thể hoạt động tài chính của các quỹ này.
Cần sắp xếp hợp lý
Tháng 9 vừa qua, làm việc với Đoàn giám sát của Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội về tình hình thực hiện ngân sách Nhà nước năm 2018 và dự toán năm 2019 trên địa bàn tỉnh, một trong những vấn đề được tỉnh Bình Định kiến nghị là cơ chế sắp xếp lại các quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước.
Cụ thể, công văn số 5769/BT-TCNH ngày 4.5.2017 của Bộ Tài chính về việc rà soát mô hình hoạt động của Quỹ Đầu tư phát triển địa phương có nêu: “Quỹ Đầu tư phát triển được nhận ủy thác quản lý hoạt động của Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho các DN nhỏ và vừa, Quỹ Phát triển nhà ở, Quỹ Phát triển đất, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX và các quỹ tài chính địa phương khác do UBND cấp tỉnh thành lập”.
Tuy nhiên, để đảm bảo tinh gọn bộ máy quản lý, giảm chi phí quản lý và tăng cường năng lực tài chính của Quỹ Đầu tư phát triển địa phương, UBND tỉnh kiến nghị Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội có ý kiến với Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành liên quan cho địa phương thực hiện lồng ghép các quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước có nhiệm vụ tương đồng với chức năng, nhiệm vụ của Quỹ Đầu tư phát triển địa phương vào Quỹ Đầu tư phát triển.
Theo ông Lê Hoàng Nghi, Giám đốc Sở Tài chính, nếu dùng hình thức ủy thác như quy định tại công văn 5769/BT-TCNH thì phải thành lập bộ máy của từng quỹ, sau đó mới ký ủy thác với Quỹ Đầu tư phát triển tỉnh, trong khi các hoạt động này tương đồng. Do đó, kiến nghị đưa ra là cho phép lồng ghép nhiệm vụ, còn quá trình hạch toán từng nguồn vốn đều tách bạch. Khi đó, hoạt động của các quỹ tài chính ngoài ngân sách sẽ thuận lợi hơn.
Ông Đinh Văn Nhã, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội cho rằng, hiện có quá nhiều quỹ tài chính ngoài ngân sách không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Ngân sách Nhà nước, mà chỉ hoạt động theo quy định của pháp luật chuyên ngành và điều lệ của quỹ. Đối với việc sắp xếp các quỹ, cơ bản tỉnh Bình Định đã có định hướng giải quyết. “Kiến nghị của tỉnh là hợp lý, các quỹ liên quan đến đầu tư phát triển nguồn lực của địa phương thì gom vào một nhóm; quỹ nào liên quan đến công tác đảm bảo an sinh xã hội, thiện nguyện thì làm thành một nhóm. Việc tổ chức lại các quỹ tài chính ngoài ngân sách Nhà nước tốt nhất nên gom thành 2-3 nhóm, để giảm đầu mối, giao cho các sở, ngành quản lý. Chứ 15 quỹ của tỉnh hiện có ít nhất phải chục đầu sở quản lý, rất manh mún, nhỏ lẻ”, ông Nhã nói.
MAI HOÀNG