Thổn thức và tự hào
Dẫu đã ngừng đập, trái tim của một tài năng quân sự lỗi lạc, một nhân cách lớn, nhưng những gì mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp để lại cho chúng ta, cho các thế hệ người Việt Nam hôm nay, mai sau và cả thế giới, là những bài học vô giá về nghệ thuật chiến tranh nhân dân, là tinh thần quyết chiến quyết thắng trước mọi kẻ thù xâm lược đất nước, và trên hết là tấm gương trọn đời vì nước, vì dân.
Những ngày này, trước cổng nhà riêng của Đại tướng ở số 30 Hoàng Diệu, Hà Nội có hàng chục ngàn người xếp hàng chờ vào nhà để tưởng niệm Đại tướng. Ở Quy Nhơn, Bình Định, nơi cách xa Thủ đô hơn ngàn cây số, không có điều kiện để viếng Đại tướng, nhiều người đã hồi tưởng những kỷ niệm, bày tỏ niềm tiếc thương vô hạn của mình về Đại tướng, như một cách mặc niệm người.
Ký ức lung linh
Khoảng một tiếng rưỡi sau khi Đại tướng Võ Nguyên Giáp trút hơi thở cuối cùng, thầy Trần Hà Nam, giáo viên dạy Văn của Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, TP Quy Nhơn, nhận được tin nhắn từ một người học trò. “Đọc tin, tôi cứ sững sờ. Ngay lúc ấy, trong đầu tôi lại hiện về những hình ảnh lần bác ghé thăm Bảo tàng Nghĩa Bình, những ký ức đẹp đẽ nhất của thế hệ học sinh chúng tôi”, thầy Nam chia sẻ.
Đó là năm 1985, khi bác Giáp về thăm Bảo tàng, Trường PTTH Trưng Vương cử một số học sinh tham gia đón bác. Thầy Nam nhớ lại: “Tất cả đều hồi hộp đón chờ huyền thoại xuất hiện bằng xương bằng thịt. Cuối cùng rồi bác cũng đến, mọi người ùa ra đón. Bác xuất hiện với nụ cười tươi rói, bình dị, gần gũi vô cùng. Bác nhanh nhẹn bước vào cổng, bắt tay một số học sinh. Tất cả chúng tôi cùng vỗ tay hoan hô. Hôm đó, người bạn tôi là Lưu Triều Nguyên được bác bắt tay, bạn ấy rất phấn khởi, cứ khoe mãi cảm giác về một bàn tay ấm, làm chúng tôi cũng ghen tỵ”.
Đến giờ, ông Võ Bá Thắng, một cán bộ công tác lâu năm tại Phòng nghiên cứu - sưu tầm, Bảo tàng Tổng hợp tỉnh, người được gặp Đại tướng cũng trong chuyến Đại tướng thăm Bảo tàng Nghĩa Bình năm 1985 ấy, vẫn còn lưu giữ ấn tượng sâu đậm của mình về thiên tài quân sự lẫy lừng và dạn dày trận mạc - hiện ra trong dáng người hơi nhỏ con, khuôn mặt và nụ cười đầy hiền từ. Ông Thắng bồi hồi: “Tôi nhớ Đại tướng đã dừng lại xem rất chăm chú và xúc động trước từng món hiện vật, kỷ vật kháng chiến, hình ảnh trưng bày về hai giai đoạn chống Pháp và chống Mỹ tại Bảo tàng Nghĩa Bình. Thời gian Đại tướng đến thăm Bảo tàng diễn ra chỉ hơn 1 giờ đồng hồ ngắn ngủi và chúng tôi cũng chỉ có chừng ấy thời gian để nhìn thấy bác - thật gần - song điều đó đã trở thành ký ức rất thiêng liêng mà những ngày qua tôi luôn mường tượng lại”.
Trong lòng nhân dân
Ngày nhận tin Đại tướng mất, anh Hà Thúc Ninh, 36 tuổi, quê ở xã Mỹ Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, hiện đang công tác tại Đảng ủy khối Doanh nghiệp tỉnh, và những người trong Hội đồng hương huyện Lệ Thủy tại Bình Định đã nhắn tin cho nhau, chia sẻ nỗi buồn về sự ra đi của vị tướng là người con quê hương mình.
“Ở Quy Nhơn, Bình Định, nơi cách xa Thủ đô hơn ngàn cây số, không có điều kiện để viếng Đại tướng, nhiều người đã hồi tưởng những kỷ niệm, bày tỏ niềm tiếc thương vô hạn của mình về Đại tướng, như một cách mặc niệm người”
Anh Ninh vừa dắt hai con về thăm quê hồi đầu tháng 9 này. Chuyến về quê lần này, anh không quên kể với con về ngôi nhà 3 gian 2 chái của “bác Giáp”, cả vùng quê anh đều đồng lòng gọi Đại tướng Võ Nguyên Giáp bằng cái tên thân thương đó. Rằng thời nhỏ, khi còn đi chăn trâu, cắt cỏ, ngày nào anh cũng ghé vào nhà bác Giáp (cách nhà anh chừng 7 cây số) để nghỉ trưa. “Nhà bác Giáp là ngôi nhà cổ đã được trùng tu lại. Lũ trẻ chúng tôi khi ấy rất thích vào chơi, nghỉ trưa vì không khí ở đấy rất thanh bình, nhiều cây cối. Tôi nhớ có cây khế già trên 100 tuổi và cây dừa hai ngọn. Chúng tôi vào nghỉ, và xem nhiều hình ảnh về những thời kỳ bác Giáp hoạt động cách mạng, bác Giáp với Bác Hồ... được trưng bày trong nhà”, anh Ninh kể. Quê anh ai cũng tự hào về bác Giáp và luôn nhắc về bác trong mọi hoàn cảnh. Như mỗi lần mọi người ở quê đãi con cháu ở xa về các món ăn quê hương thì đều nhắc rằng bác Giáp rất thích món cá bống kho của Lệ Thủy, bánh đa xúc hến, sò huyết nướng và bánh bèo.
Và còn nhiều nữa, những người nội trợ, công nhân, sinh viên... vốn hàng ngày phải vất vả mưu sinh, lo chuyện học hành, cũng không thể không bày tỏ sự quan tâm, niềm tiếc thương khi nghe tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đời.
Từ ngày 4.10 đến nay, bà Hồ Thị Vân Hương, 55 tuổi, ở phường Hải Cảng, TP Quy Nhơn, không bỏ sót một thông tin nào trên các báo về sự kiện Đại tướng Võ Nguyên Giáp từ trần. “Tui biết, Đại tướng phải nằm trên giường bệnh đã mấy năm nay. Những đóng góp của ông cho dân tộc từ trước đến nay là không thể kể hết. Và dù phải nằm điều trị bệnh, ông vẫn luôn quan tâm, trăn trở với những vấn đề thời sự của đất nước, của quốc tế… Điều đó càng làm chúng tôi thêm yêu quý, ngưỡng mộ và càng tiếc thương khi ông ra đi”, bà Hương chia sẻ.
Đang làm nhiệm vụ trên tuyến đường Ỷ Lan nhưng nghe có người nhắc đến Đại tướng Võ Nguyên Giáp, chị Dương Thị Hồng Linh, 37 tuổi, ở phường Đống Đa, công nhân Công ty TNHH Môi trường đô thị Quy Nhơn, dừng hẳn xe rác để bắt chuyện. Chị kể: “Hổm rày, mấy chị em đồng nghiệp chỉ nói chuyện về Đại tướng. Do phải làm việc theo ca, có khi làm cả buổi tối nên chẳng theo dõi tivi được nhiều, nên chúng tôi ai có tin mới gì về ông đều truyền lại cho nhau nghe”.
Còn Lê Văn Hiễn, sinh viên ngành Sư phạm Sinh, Trường ĐH Quy Nhơn, thì xúc động bày tỏ: “Sau khi Đại tướng Võ Nguyên Giáp từ trần, trên các trang mạng xã hội, bạn bè tôi đều đồng loạt đăng tải hình ảnh, những bài báo viết về bác với tấm lòng kính trọng, yêu mến, thương tiếc khôn nguôi. Tôi thích nhất câu được bạn bè đăng tải trên facebook là: “Cả dân tộc đang hướng về một người, cả thế giới đang hướng về dân tộc đó”. Mấy hôm nay, tôi đều dành khá nhiều thời gian để đọc các bài báo về bác. Hình ảnh hàng nghìn người xếp hàng chờ được viếng Đại tướng, được thắp nhang cho bác đã làm tôi và các bạn rất xúc động”...
NHÓM PV BÁO BÌNH ĐỊNH
Một tài năng quân sự lỗi lạc
Theo tiến sĩ Trần Quốc Tuấn, Quyền Trưởng khoa Lịch sử, Trường ĐH Quy Nhơn, tài quân sự của Đại tướng Võ Nguyên Giáp được Hồ Chủ tịch phát hiện từ khá sớm. Bác Hồ đã đưa Võ Nguyên Giáp đi học ở một trường quân sự tại Trung Quốc, tuy nhiên, trước diễn biến mau lẹ, phức tạp của tình hình chiến sự, bác Giáp phải gác việc học, tập trung tham gia kháng chiến. Vào những năm 90 của thế kỷ trước, Đại tướng Võ Nguyên Giáp chính là người rất tâm huyết với việc nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh một cách khoa học, hệ thống, tạo tiền đề để tư tưởng Hồ Chí Minh trở thành một môn học trong nhà trường. Chính Đại tướng đã đứng ra làm cố vấn cho chương trình khoa học cấp nhà nước KX02 - nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh.
“Kể từ thời điểm Hồ Chủ tịch mất đến nay, chúng ta mới lại chứng kiến cảnh cả nước cùng bày tỏ sự tiếc thương trước một mất mát quá lớn như thế. Sáng thứ Hai đầu tuần, lên lớp học, chủ đề được đề cập nhiều nhất của thầy trò chúng tôi là sự ra đi của Đại tướng. Sinh viên rất quan tâm đến sự kiện này, đây cũng là dịp để các em tiếp cận được nguồn thông tin, tư liệu phong phú về Đại tướng. Chúng tôi cũng nhắc nhở giảng viên tăng cường thông tin về cuộc đời, sự nghiệp, nhất là nhân cách của Đại tướng, để sinh viên học tập, noi theo”, tiến sĩ Trần Quốc Tuấn cho biết.
Thiếu tướng Nguyễn Hải, nguyên Tư lệnh Binh đoàn 15:
Đại tướng là người giản dị và gần gũi
Thiếu tướng Nguyễn Hải, nguyên Tư lệnh Binh đoàn 15, tuy quê ở tận xã Tân Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, cuộc đời binh nghiệp lại lăn lộn ở Quân khu 5 rồi Tây Nguyên, nhưng đến khi về hưu lại gắn bó với Quy Nhơn.
Mặc dù đã 88 tuổi nhưng tướng Hải vẫn còn khá minh mẫn. Khi nghe nhắc về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, những kỷ niệm xưa ùa về trong ông. Thiếu tướng Nguyễn Hải từng tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ do Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm Tổng chỉ huy, được gặp Đại tướng nhiều lần, trong đó có hai lần để lại kỷ niệm sâu sắc nhất.
Thiếu tướng Hải nhớ lại, đó là thời điểm năm 1977, ông đang là Sư trưởng kiêm Chính ủy Sư đoàn 332 (đóng quân ở Gia Lai) thì Đại tướng Võ Nguyên Giáp, lúc đó là Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng, cùng đoàn công tác đến thăm đơn vị. “Đại tướng dặn dò chúng tôi: Bộ đội đi đến đâu phải vận động đồng bào cùng tham gia sản xuất, không để đồng bào bỏ đi nơi khác; tìm mọi cách nâng cao đời sống cho đồng bào và quan tâm đến các già làng cách mạng, vì họ đã chẳng nề gian khổ đi theo Đảng. Đại tướng cũng nhắc nhở: Nhiệm vụ của đơn vị là phát triển kinh tế gắn xây dựng thế trận an ninh - quốc phòng vùng biên giới phía bắc Tây Nguyên nên rất nặng nề. Vì vậy tất cả cán bộ, chiến sĩ đều phải quyết tâm cao mới hoàn thành nhiệm vụ... Hai ngày ở lại đơn vị, Đại tướng sống rất giản dị và gần gũi với mọi người”, thiếu tướng Hải kể.
Rồi ông xúc động tiếp tục câu chuyện: “Năm 1987, lúc này tôi đang là Tư lệnh Binh đoàn 15 thì đoàn công tác của Trung ương, trong đó có Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đến làm việc với Binh đoàn. Làm việc xong, tối đó, Đại tướng đã gọi riêng tôi ra trước sân chỉ huy Binh đoàn, vừa đi bộ vừa nói chuyện. Câu chuyện đang dở dang, bất ngờ Đại tướng hỏi tôi: “Anh quê ở đâu?”. Tôi liền trả lời “Dạ, ở Quảng Bình”, thì Đại tướng reo lên: “Quảng Bình quê ta!”, rồi bắt tay tôi. Đại tướng lại hỏi tiếp “Ở huyện nào?”. Tôi đáp: “Ở Quảng Ninh”, Đại tướng lại bắt tay tiếp lần hai rồi bảo hai huyện ở liền kề nhau. Trong buổi nói chuyện, Đại tướng hỏi về những khó khăn mà Binh đoàn đang gặp phải, rồi nói: “Quân đội ta đã đánh thắng Pháp, Mỹ, giờ phải tập trung xây dựng đất nước để giải quyết đói nghèo cho nhân dân, giải quyết khó khăn cho bộ đội, nên đơn vị phải quyết tâm vượt khó để trồng cao su, cà phê, trồng rừng, trồng lúa nước đạt kết quả. Đơn vị phải quan hệ tốt với chính quyền địa phương nơi đóng quân và quan tâm đến đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số...”.
“Những lời căn dặn ấy của Đại tướng Võ Nguyên Giáp có ý nghĩa sâu sắc và tất cả cán bộ, chiến sĩ của đơn vị đã thực hiện, vì vậy đã đưa Binh đoàn 15 ngày càng phát triển mạnh mẽ”, thiếu tướng Nguyễn Hải khẳng định.
NGUYỄN PHÚC
* Để tỏ lòng tưởng nhớ Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tòa soạn (TS) mời bạn đọc viết cảm nghĩ của mình trong “Ý kiến bạn đọc” bên dưới bài báo và những bài viết về Đại tướng gửi về TS Bình Định điện tử: Email:tsbbd@dng.vnn.vn.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đời khiến cả dân tộc tiếc thương vì Đại tướng là một chiến sĩ Cộng sản, một nhà quân sự thiên tài, đã hy sinh cả cuộc đời vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ánh mắt hiền từ và cuộc đời giản dị của Đại tướng làm cho mỗi chúng ta xúc động, một nhân cách lớn làm cho nhân dân ta và thế giới kính trọng người.