Các trung tâm khoa học công nghệ:
Nỗ lực tìm hướng phát triển
Thời gian qua, các trung tâm khoa học công nghệ (KHCN) trực thuộc Sở KHCN đã có những thay đổi hoạt động để đáp ứng nhu cầu, phù hợp với thực tiễn. Tuy nhiên, theo Sở KHCN, để có thể phát triển và phát huy đúng năng lực, các trung tâm này cần được hỗ trợ nhiều hơn.
Vướng nhiều cái khó
Hiện nay, Sở KHCN có 3 trung tâm trực thuộc là Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghệ thông tin (CNTT - Cedasit), Trung tâm ứng dụng tiến bộ KHCN (ƯDTBKHCN) và Trung tâm phân tích và kiểm nghiệm (AEC). Những năm qua, các trung tâm này đã có những đóng góp đáng kể trong việc đào tạo nhân lực CNTT, triển khai các đề tài nghiên cứu ứng dụng CNTT trong tỉnh, phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học (CNSH) vào sản xuất trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp; triển khai các hoạt động về kiểm định, kiểm nghiệm trong các lĩnh vực hóa sinh, cơ lý, tư vấn dịch vụ KHCN và môi trường. Mặc dù vẫn duy trì và phát triển các hoạt động trong chức năng, nhiệm vụ của mình, nhưng trong tình hình mới, các trung tâm đều đang vướng phải nhiều khó khăn.
Cedasit là một trong những đơn vị đầu tiên của tỉnh đã chuyển đổi theo cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định 115/2005/NĐ-CP. Tuy nhiên, các năm gần đây, hoạt động kinh doanh của đơn vị bị giảm sút do tình hình đào tạo lập trình viên theo chuẩn quốc tế khó chiêu sinh. Không chỉ khó khăn trong công tác đào tạo, lợi nhuận từ hoạt động dịch vụ cung cấp thiết bị CNTT, xây dựng và phát triển phần mềm còn thấp.
Đối với AEC, hoạt động của trung tâm cũng đứng trước nhiều thách thức, đặc biệt trong lĩnh vực cơ lý, hóa sinh. Đến nay, về năng lực, AEC đã phân tích được hơn 250 loại chỉ tiêu về cơ, lý, hóa, sinh, điện; đồng thời, được Văn phòng chất lượng (Bộ KHCN) công nhận phòng thử nghiệm theo chuẩn quốc tế ISO 17025:2005. Tuy nhiên, vì đa số các công ty xây dựng trên địa bàn tỉnh đều có thiết bị thử nghiệm kiểm tra chất lượng vật liệu xây dựng hay trong lĩnh vực hóa sinh, các công ty sản xuất dược phẩm cũng đã có thiết bị kiểm định riêng… nên có sự cạnh tranh và chia bớt thị phần.
Trung tâm ƯDTBKHCN đã có nhiều nghiên cứu ứng dụng trong lĩnh vực CNSH đã triển khai hiệu quả trong thực tiễn. Song so với yêu cầu thực tế, các lĩnh vực nghiên cứu của trung tâm chưa đa dạng; khó khăn lớn nhất là nhân lực chuyên sâu trong lĩnh vực nghiên cứu CNSH còn thiếu trầm trọng.
Thay đổi để phát triển
Để nâng cao năng lực và tăng cường đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật cho các trung tâm KHCN, hàng năm, tỉnh đều phê duyệt các dự án tăng cường tiềm lực KHCN. Tuy nhiên, việc đầu tư tiềm lực cho các trung tâm không thường xuyên và còn thấp so với yêu cầu thực tế. Theo thống kê của Sở KHCN, kinh phí đầu tư tiềm lực cho AEC và Trung tâm ƯDTBKHCN năm 2010 là 2,2 tỉ đồng, năm 2011 không có, năm 2012 là 1,2 tỉ đồng và năm 2013, mức đầu tư cao nhất với 4 tỉ đồng. Điều này phần nào hạn chế năng lực hoạt động của các trung tâm KHCN.
Để có thể thích ứng với tình hình phát triển, các trung tâm đã nỗ lực tìm hướng đi mới. Ngoài lĩnh vực đào tạo, Cedasit đã mở rộng các hoạt động dịch vụ KHCN như tư vấn, đăng ký bảo hộ nhãn hiệu cho các sản phẩm đặc trưng của các địa phương trong tỉnh, tham gia các dự án KHCN của tỉnh. Trung tâm ƯDTBKHCN bên cạnh việc phát triển nhân giống cây trồng, đã đầu tư nghiên cứu, mở rộng lĩnh vực ứng dụng CNSH trong nuôi cấy tế bào nấm, sản xuất các loại giống nấm… để cung cấp cho các hộ trồng nấm ở vùng nông thôn, và nghiên cứu các công nghệ thích hợp thuộc lĩnh vực CNSH phục vụ công nghiệp chế biến và bảo vệ môi trường nông nghiệp, nông thôn. Đối với AEC, ngoài việc thực hiện kiểm nghiệm các chỉ tiêu hóa lý, vi sinh thông thường, trung tâm đang phấn đấu thực hiện kiểm nghiệm các chỉ tiêu khó, kỹ thuật cao, tiếp tục duy trì và mở rộng thực hiện thêm một số chỉ tiêu mới để đáp ứng yêu cầu thị trường.
Ông Võ Ngọc Anh, Phó Giám đốc phụ trách Sở KHCN, cho biết: “Sở KHCN đang nghiên cứu đề xuất chuyển hướng hoạt động của các trung tâm cho phù hợp với tình hình mới. Chẳng hạn, để tháo gỡ những khó khăn, Cedasit đang xây dụng đề án “Tổ chức lại, đổi tên và bổ sung chức năng, nhiệm vụ Trung tâm Hỗ trợ và phát triển CNTT thành Trung tâm tin học và thông tin KHCN Bình Định”. Bên cạnh đó, việc đầu tư về cơ sở vật chất, nhân lực cho các trung tâm cũng cần phù hợp với nhu cầu thực tế. Đồng thời, trong tình hình khó khăn chung, áp lực cạnh tranh ngày càng lớn, bên cạnh sự hỗ trợ của Nhà nước, các trung tâm cũng cần phải nỗ lực hơn nữa để nâng cao năng lực hoạt động và hoạt động hiệu quả hơn nữa”.
MAI HỒNG