Giải pháp giảm lây truyền HIV từ mẹ sang con
Thống kê cho biết, phần lớn số trẻ dưới 15 tuổi nhiễm HIV là do lây truyền từ mẹ. Tuy nhiên, nếu bà mẹ được chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả thì tỉ lệ lây truyền từ mẹ sang con chỉ còn từ 2 đến 6%, thậm chí là 0%. Do vậy, dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong những giải pháp quan trọng góp phần giảm đáng kể tỉ lệ trẻ sinh ra bị lây nhiễm HIV từ mẹ.
Cán bộ y tế tư vấn xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai tại khoa Sản, Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn.
Lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong ba con đường chính (chiếm từ 25 đến 40%) làm lây truyền HIV/AIDS. Nếu không được điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, cứ 100 bà mẹ nhiễm HIV mang thai sẽ có 35 trẻ sinh ra nhiễm HIV từ mẹ. Nhưng nếu được điều trị dự phòng chỉ có khoảng 5 trẻ sinh ra bị nhiễm loại vi-rút này.
Tại Bình Định, năm 2017, phát hiện 3 bà mẹ mang thai nhiễm HIV (1 ở Hoài Nhơn, 2 ở Phù Mỹ), cả 3 trường hợp đã được cho uống thuốc ARV dự phòng lây truyền HIV cho con và khi con được 6 tuần tuổi, xét nghiệm PCR cho kết quả cả 3 trẻ đều âm tính HIV. Năm 2018, tính đến tháng 11, cả tỉnh chỉ phát hiện 1 bà mẹ mang thai nhiễm HIV (Phù Mỹ) và hai mẹ con đã được điều trị dự phòng lây truyền HIV bằng uống thuốc ARV. Hiện nay trẻ chưa tới 6 tuần tuổi, đang theo dõi, tư vấn để đến khi trẻ được 6 tuần tuổi sẽ lấy mẫu máu gửi Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh làm xét nghiệm PCR chẩn đoán khẳng định HIV.
Năm 2009 tỉnh ta bắt đầu triển khai hoạt động dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, đến nay, số bà mẹ mang thai nhiễm HIV được phát hiện là 23, trong đó Quy Nhơn 6, Hoài Nhơn 7, Phù Mỹ 6, An Nhơn 2, Phù Cát 1, Hoài Ân 1. Trong số này đã dự phòng cho 20 bà mẹ, đã xét nghiệm cho 16 trẻ, kết quả 100% số trẻ được xét nghiệm không bị nhiễm HIV.
Nhờ sự phát triển của công tác điều trị dự phòng, ngay cả khi bố mẹ đều nhiễm HIV vẫn có thể sinh ra những đứa con hoàn toàn khỏe mạnh và không bị nhiễm HIV, nếu mẹ sớm được dùng thuốc kháng vi-rút (ARV) và tuân thủ việc nuôi con theo hướng dẫn của nhân viên y tế. Trong quá trình mang thai, phụ nữ sẽ được dùng các loại thuốc kháng HIV có tác dụng ngăn sự nhân lên để làm giảm số lượng vi-rút HIV trong cơ thể người mẹ giảm nguy cơ truyền sang con. Ngoài ra, thuốc kháng HIV cũng giúp điều trị và bảo vệ sức khỏe cho bà mẹ.
BS Nguyễn Thanh Truyền - Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh cho biết: Để đạt được mục tiêu loại trừ HIV từ mẹ sang con tất cả mọi người dân đều phải có kiến thức và kỹ năng phòng lây nhiễm HIV cho bản thân, đặc biệt là phụ nữ ở lứa tuổi sinh đẻ. Việc phổ cập xét nghiệm HIV cho bà mẹ mang thai trở nên cần thiết và bắt buộc trong chăm sóc sức khỏe sinh sản để trẻ được sinh ra khỏe mạnh, không nhiễm HIV. Ở tỉnh ta, hàng năm đều triển khai hoạt động Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, các hoạt động tuyên truyền nâng cao kiến thức của người dân về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã được phổ biến rộng rãi bằng nhiều hình thức như các hình ảnh trực quan pa-nô, băng rôn, áp phích tại các cơ sở y tế trong tỉnh. Ngoài ra, hiện nay hầu hết các cơ sở y tế trong tỉnh đã triển khai xét nghiệm sàng lọc HIV, trong đó có sàng lọc HIV cho bà mẹ mang thai, khi phát hiện có trường hợp nhiễm HIV sẽ hướng dẫn để điều trị kịp thời. Nhìn chung hàng năm tỉnh phát hiện 2-3 trường hợp bà mẹ mang thai nhiễm HIV và 100% các trường hợp được dự phòng HIV cho con. Tỉ lệ nhiễm HIV của tỉnh đã được khống chế không có biểu hiện tăng đột biến.
THU PHƯƠNG