Sống mãi một thời bất khuất

Trong kháng chiến chống Mỹ, có một địa chỉ trên đất Bình Ðịnh “vang danh” cả nước: Trại giam tù binh Phú Tài. “Vang danh” về mức độ tàn khốc của kẻ thù, cũng như khí tiết bất khuất của những người nữ tù cách mạng.

Cựu nữ tù binh Trại giam Phú Tài gặp nhau tại TP Quy Nhơn năm 2017.

Khoảng tháng 5.1967, chính quyền Mỹ - ngụy cho xây dựng nhà tù Phú Tài (nay thuộc địa bàn phường Bùi Thị Xuân, TP Quy Nhơn) để dồn gần 1.000 nữ chiến sĩ cách mạng từ các trại giam trên khắp miền Nam về đây giam giữ, tra tấn.

Điểm đặc biệt của Trại giam này là tù binh chủ yếu là nữ với tuổi đời còn rất trẻ, từ 17-22 tuổi, đa số chưa lập gia đình. Địch bố trí thành 4 trại, gồm Trại 1 (gọi là trại chiêu hồi); Trại 2 và 3 giam giữ các nữ tù binh giữ vững khí tiết, không khai báo, không đầu hàng, giữ vững lập trường cách mạng. Trại 4 là khu biệt giam, có đến 6 “chuồng cọp” làm bằng kẽm gai. Số tù binh nữ bị nhốt ở đây được xếp vào hàng ngoan cố, cứng đầu, chống cự.

Sau cuộc tiến công và nổi dậy Xuân - Hè 1972, địch chuyển nhà tù này vào Cần Thơ. Sau khi Hiệp định Paris ngày 27.1.1973 được ký kết, ngày 15.2.1973, gần 900 nữ tù binh tại Trại giam Phú Tài được trao trả tại Lộc Ninh (Bình Phước), trở về địa phương tiếp tục cống hiến cho cách mạng. Hơn 5 năm bị giam cầm tại đây, dù bị cai ngục và tay sai tra khảo, đánh đập dã man, nhưng các nữ tù binh vẫn giữ vững ý chí kiên cường, bất khuất. Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Lý - Trưởng ban liên lạc Nữ tù binh Trại giam Phú Tài, hơn một nửa số nữ tù binh bị thương tật suốt đời, 8 chị đã anh dũng hy sinh trong tù.

Ghi nhớ công lao của các nữ chiến sĩ cộng sản kiên cường, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã công nhận Trại giam tù binh Phú Tài là di tích lịch sử cấp tỉnh (năm 2002). Đồng thời, xây dựng di tích và Tượng đài Nữ tù binh Trại giam Phú Tài, hoàn thành vào tháng 12.2016. 

Ngày 21.12.2017, UBND tỉnh đã long trọng tổ chức gặp mặt cựu nữ tù binh Trại giam Phú Tài thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Lần đầu tiên, 655 cựu nữ tù binh đang sống tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước gặp nhau trong không khí thân mật, ấm cúng.

Mới đây nhất, ngày 18.11.2018, tại TP Hồ Chí Minh, được sự giúp đỡ của Ban liên lạc toàn quốc Chiến sĩ cách mạng Việt Nam bị địch bắt tù đày, Ban liên lạc Nữ tù binh Phú Tài đã tổ chức Hội thảo “Lịch sử trại giam nữ tù binh Phú Tài, Quy Nhơn, Bình Định”. Các đại biểu đã thảo luận, góp ý, bổ sung, hoàn chỉnh kỷ yếu “Trại giam nữ tù binh Phú Tài (1967 - 1973)” trước khi xuất bản. Và, tập kỷ yếu đã ra đời, là một tư liệu lịch sử truyền thống quý báu, nhằm tri ân những nữ tù binh Trại giam Phú Tài, góp phần giáo dục lòng yêu nước cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.

Cũng tại Hội thảo này, các đại biểu đã đề nghị Đảng, Nhà nước quan tâm xem xét phong tặng danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân” cho tập thể nữ tù binh Trại giam Phú Tài. “Chúng tôi mong các đơn vị, các ngành có liên quan của tỉnh như Bộ CHQS tỉnh, Ban Thi đua khen thưởng giúp đỡ, khẩn trương hoàn tất thủ tục hồ sơ để trình Tỉnh ủy, UBND tỉnh đề nghị Ban Thi đua khen thưởng Trung ương kịp thời gian quy định”, Phó Trưởng ban liên lạc Nữ tù binh Trại giam Phú Tài Ngô Thị Thanh Trúc bày tỏ.

MAI LÂM