Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS: Còn nhiều việc phải làm
Ban Dân tộc tỉnh vừa tổ chức Hội nghị tổng kết 3 năm triển khai thực hiện Ðề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Bình Ðịnh giai đoạn 2016 - 2020”. Ðã có bước chuyển biến trong nhận thức, nhưng còn nhiều việc phải làm để việc thực hiện đề án hiệu quả hơn trong thời gian còn lại.
Tuyên truyền về giảm thiểu tảo hôn, tìm hiểu Luật Hôn nhân và gia đình tại xã Canh Liên, huyện Vân Canh.
Đến năm 2018, số trường hợp tảo hôn tại 2 mô hình điểm: Trường Phổ thông Dân tộc nội trú (PT DTNT) Vĩnh Thạnh và xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh) đã giảm so với năm 2016. Số trường hợp tảo hôn tại xã Vĩnh Sơn giảm 50%, tại Trường PT DTNT Vĩnh Thạnh giảm 67%. Con số này cho thấy sự chuyển biến trong nhận thức về hôn nhân, gia đình của người dân tộc thiểu số (DTTS). Tuy nhiên, Ban chỉ đạo Đề án giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tỉnh nhận định: Tỉ lệ giảm tảo hôn chưa bền vững, bởi tình trạng bỏ học do tảo hôn, tình trạng có thai ngoài ý muốn khi chưa đến tuổi dẫn đến bỏ học vẫn xảy ra.
Cần nhiều “cơn mưa dầm”
Câu chuyện thay đổi nhận thức nhằm nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực vùng đồng bào DTTS cần cả một quá trình “mưa dầm thấm lâu”. Theo các chuyên gia, trong quá trình tuyên truyền rất cần những câu chuyện thật từ những người DTTS có uy tín, học tập, thành đạt và kết hôn đúng tuổi.
Bà Đinh Thị Mai, Chủ tịch Hội LHPN xã Vĩnh Sơn, cho rằng: “Cán bộ làm công tác vận động phải tích cực bám cơ sở, nắm bắt tâm tư nguyện vọng, những vướng mắc, nêu gương người tốt việc tốt trong thực hiện Luật Hôn nhân, gia đình và các lĩnh vực khác để thay đổi nhận thức. Về phía phụ nữ, chúng tôi nhắc nhở chị em quan tâm con cái, hỗ trợ kiến thức, kỹ năng để chị em hiểu hơn về tâm lý, sự phát triển của con trong giai đoạn dậy thì, từ đó gần gũi hơn, kịp thời uốn nắn, động viên con”.
Ban Dân tộc tỉnh tuyên truyền, phát tài liệu giảm thiểu, ngăn ngừa tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở các làng DTTS.
Công tác ngăn ngừa, giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cần có sự phối hợp từ nhiều phía: gia đình - nhà trường - xã hội. Sau 3 năm thực hiện Đề án, Trường PT DTNT Vĩnh Thạnh triển khai nhiều hoạt động, trong đó có thành lập tổ tư vấn, phát huy năng lực của giáo viên trong tư vấn tâm lý, can thiệp; đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền...
Ông Lê Văn Dưỡng, giáo viên Trường PT DTNT Vĩnh Thạnh, bày tỏ: “Công tác tư vấn tâm lý, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh DTTS vẫn còn khó khăn nhất định. Học sinh thường không cởi mở với thầy cô và cha mẹ, chủ yếu tâm sự với bạn, thậm chí tự giải quyết sự việc một cách tiêu cực. Muốn các em cởi mở, tin tưởng chia sẻ cần phải có thời gian tiếp xúc, tác động. Trong khi đó, việc đào tạo nhân lực phục vụ cho hoạt động này chưa được bài bản, quỹ thời gian và cơ sở vật chất của giáo viên, nhà trường phục vụ cho công tác vẫn còn chưa đáp ứng nhu cầu thực tế”.
Nhân rộng mô hình, các hình thức cam kết
Ban Chỉ đạo Đề án giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cấp tỉnh đã nhân rộng mô hình ra 20 xã, thị trấn có tỉ lệ tảo hôn cao và 3 Trường PT DTNT 3 huyện: Vân Canh, Hoài Ân, An Lão. Bằng việc xây dựng các mô hình, chính quyền các xã, thị trấn, các trường có những kế hoạch, phương án cụ thể nhằm thực hiện tốt việc giảm thiểu tảo hôn, hôn nhân cận huyết, từ đó tạo bước chuyển trong nhận thức.
Địa phương cũng nâng cao trách nhiệm của các làng, thôn, gia đình khi đưa các chỉ tiêu liên quan đến tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vào hương ước, quy ước, ký cam kết thi đua không vi phạm. Trong năm 2018, xã Vĩnh Sơn đã ký cam kết với Ban Dân tộc tỉnh không vi phạm tảo hôn và kết hôn cận huyết thống tại 6 làng. Theo UBND xã Vĩnh Sơn, đây là cơ sở để chính quyền địa phương phối hợp với các đoàn thể tuyên truyền, vận động, lập biên bản đình chỉ, xử phạt hành chính theo quy định... khi phát hiện các trường hợp kết hôn khi chưa đúng tuổi. Sự kiên quyết này có tính răn đe, giáo dục đối với các trường hợp khác.
Mặt khác, cần tập trung phát triển KT-XH, có các chính sách giảm nghèo, đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng các sân chơi lành mạnh tại các vùng đồng bào DTTS. Đồng thời, vận động người dân hướng tới nếp sống văn minh, văn hóa. Vai trò của người uy tín trong công tác này rất quan trọng. Ông Đinh Zôl, già làng làng Suối Đá (xã Vĩnh Sơn), chia sẻ: “Chúng tôi tâm sự, vận động bà con trong dịp lễ hội của làng, trong các cuộc trò chuyện thân tình hàng ngày, khi bàn về cách làm ăn... Nói vận động giảm tảo hôn nhưng không thể lúc nào cũng nói chuyện tảo hôn mà phải từ nhiều chuyện khác rồi liên hệ để bà con dễ hiểu, dễ nghe, dễ tiếp nhận”.
NGUYỄN MUỘI