Mua, thuê nhà ở xã hội: Ðừng để phải qua “cò”
Sau 3 năm triển khai, chính sách nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp tại Bình Ðịnh bộc lộ không ít bất cập. Bởi thế, dự thảo điều chỉnh về đối tượng, điều kiện và tiêu chí ưu tiên để lựa chọn đối tượng được mua, thuê nhà ở xã hội tại các dự án đầu tư bằng vốn ngoài ngân sách đang được dư luận xã hội quan tâm.
Dự kiến dự thảo quyết định điều chỉnh Quyết định 34/2016/QĐ-UBND liên quan đến các vấn đề về nhà ở xã hội (NƠXH) sẽ được UBND tỉnh ban hành trong tháng 4.2019. Mới đây, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh tổ chức hội nghị phản biện lấy ý kiến đóng góp của chuyên gia, tổ chức để tham mưu cho tỉnh triển khai hợp lý.
Các tiêu chí mua, thuê nhà ở xã hội cần chặt chẽ hơn và có cơ chế giám sát để chính sách nhà ở xã hội đến đúng người có thu nhập thấp.
- Trong ảnh: Lễ khai trương căn hộ mẫu Lamer 1 của Dự án Nhà ở xã hội Tân Đại Minh. Ảnh: NGUYỄN HÂN
Chính sách bị lợi dụng
Năm 2018, cơ quan quản lý đã “tuýt còi” việc chuyển nhượng, cho thuê NƠXH không đúng quy định tại hai dự án NƠXH trên địa bàn TP Quy Nhơn là Cao ốc Long Thịnh và Phú Mỹ - Quy Nhơn.
Như chị V.T.M.T, dù đủ các điều kiện (thu nhập thấp, khó khăn về nhà ở) để mua NƠXH nhưng chị T. cho hay mình vẫn phải trả một khoản chênh lệch lớn cho “cò” mới có thể mua được nhà. “Các tiêu chí mua, thuê NƠXH cần phải chặt chẽ hơn và có cơ chế giám sát để ngăn chặn tình trạng lợi dụng chính sách khiến NƠXH không đến đúng người có thu nhập thấp”, chị T. nói.
Phó Giám đốc Sở Xây dựng Lê Đăng Tuấn thừa nhận: Kết quả kiểm tra 717 căn hộ chung cư của hai dự án NƠXH đã đưa vào sử dụng cho thấy có chưa đến 50% số căn nhà được sử dụng “chính chủ”. Vì chủ đầu tư - người nắm trong tay quyền xét duyệt cho thuê, mua NƠXH - lợi dụng chính sách NƠXH để gian lận. Do đó, trong dự thảo điều chỉnh về đối tượng, điều kiện và tiêu chí ưu tiên, cần làm rõ sự tham gia của chính quyền trong quản lý bán, thuê, thuê mua NƠXH.
Tại hội nghị phản biện dự thảo do Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh tổ chức, các đại biểu đã làm rõ hơn 3 điều kiện được mua, thuê NƠXH là: Khó khăn về nhà ở, cư trú và thu nhập. Tuy nhiên, quy định quản lý, bán, cho thuê và thuê mua NƠXH cần hướng đến đối tượng ưu tiên nhất là người nghèo, người có thu nhập thấp. Ông Võ Xuân An, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật (Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh), nhấn mạnh: “Yêu cầu đầu tiên của NƠXH là phải đến đúng đối tượng, đừng để người có thu nhập thấp phải mua qua “cò”. Từng tiêu chí phải được lượng hóa cụ thể, nếu chỉ quy định chung chung rất dễ “lọt” lưới”.
Trong khi đó, theo bà Lê Thị Tuyết Trinh - Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh, các tiêu chí quy định về thu nhập thấp đối với công chức, viên chức, người lao động được lãnh đạo tổ chức, đơn vị xác nhận. Nhưng với người dân thực hiện tự khai, tự chịu trách nhiệm là không ổn, chưa kể đây là tiêu chí liên quan để xác định trường hợp được vay gói hỗ trợ mua NƠXH.
Cần giám sát chặt hơn
Theo ông Lê Đăng Tuấn, đến năm 2020, toàn tỉnh có khoảng 3.600 NƠXH. Đối tượng cần NƠXH vẫn rất lớn, quy định về đối tượng, điều kiện và tiêu chí ưu tiên được mua, thuê, thuê mua NƠXH là vấn đề “nóng”. Với dự thảo điều chỉnh, Sở Xây dựng sẽ phối hợp chủ đầu tư chủ trì xét duyệt, xác minh, có ý kiến về danh sách các đối tượng dự kiến được mua, thuê NƠXH; gửi danh sách cho Sở TN&MT xác minh. Sở Xây dựng cũng sẽ tiếp nhận hồ sơ đăng ký mua NƠXH trong thời gian đăng tải thông tin mở bán NƠXH…
Cùng mối quan tâm này, ông Trương Quang Phong, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển KT-XH tỉnh cho rằng, không thể “bán cái” việc xét duyệt đối tượng được mua, thuê NƠXH cho nhà đầu tư như lâu nay mà cần các sở, ngành tham gia. Việc định giá NƠXH, Sở Xây dựng và Sở Tài chính cũng phải tính toán. Ngoài những điều chỉnh về giám sát, xét duyệt đối tượng được thuê, mua NƠXH cần thiết gắn liền với trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước.
Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Nguyễn Thị Đàng khẳng định, chính sách NƠXH liên quan trực tiếp rất nhiều đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, nhất là người nghèo, người có thu nhập thấp. Không chỉ các sở, ngành tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra mà Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh cũng sẽ có chương trình giám sát hiệu quả của chính sách NƠXH.
MAI HOÀNG