Xây dựng xã nông thôn mới tại các huyện miền núi: Cần hỗ trợ nhiều hơn

Theo Văn phòng Ðiều phối Xây dựng nông thôn mới, toàn tỉnh có 22 xã thuộc 3 huyện miền núi gồm Vĩnh Thạnh, Vân Canh, An Lão nằm trong diện xây dựng nông thôn mới. Mặc dù đã trải qua hơn 8 năm thực hiện (2011-2018), nhưng đến nay, tình hình thực hiện chương trình quốc gia xây dựng nông thôn mới còn rất èo uột.

Một tuyến đường giao thông mới được đầu tư, nâng cấp trên địa bàn xã Vĩnh Thuận (Vĩnh Thạnh).

Nan giải tiêu chí hộ nghèo, thu nhập

Ông Phan Trọng Hổ, Giám đốc Sở NN&PTNT kiêm Phó Ban chỉ đạo Chương trình Xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tỉnh, cho biết: Trong số 22 xã thuộc 3 huyện miền núi của tỉnh, đến nay, chỉ có 1 xã đạt được 15 tiêu chí là xã Canh Vinh (Vân Canh), còn lại chỉ đạt trung bình từ 8 - 13 tiêu chí, thậm chí có xã mới chỉ đạt 5 tiêu chí. Hầu hết các xã khu vực miền núi rất khó hoàn thành các tiêu chí như tỉ lệ hộ nghèo, thu nhập, môi trường, cơ sở vật chất văn hóa…

Trở ngại lớn nhất trong XDNTM tại các xã miền núi là do hầu hết bà con nhân dân ở đây là đồng bào dân tộc thiểu số, có xuất phát điểm thấp, cơ sở hạ tầng đầu tư chưa hoàn thiện, thiếu đất sản xuất, chưa thạo ứng dụng KHKT, trình độ sản xuất còn lạc hậu, dẫn đến tỉ lệ hộ nghèo còn cao. Bên cạnh đó, chính quyền nhiều xã còn tâm lý trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước, chưa quan tâm đúng mức đến công tác chỉ đạo sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp, nhằm phát triển kinh tế, nâng cao mức thu nhập cho nhân dân.

Ông Phạm Văn Nam, Chủ tịch UBND huyện An Lão, cho hay: Các tiêu chí khó thực hiện nhất trong XDNTM hiện nay ở địa phương là tỉ lệ hộ nghèo và thu nhập. Trong 9 xã trong diện XDNTM tại An Lão, hiện xã An Hòa và An Tân đã hoàn thành được 13 tiêu chí.Tuy nhiên ngay tại 2 xã này, đến cuối năm 2018 vẫn còn đến trên 29% số hộ thuộc diện nghèo. Trong khi đó, để hoàn thành tiêu chí này theo quy định phải giảm xuống dưới 5%.

Mất bao nhiêu năm để kéo tỉ lệ hộ nghèo ở một xã miền núi từ 29% xuống còn 5%, đây thực sự là một câu hỏi khó, một thách thức không nhỏ với bất cứ địa phương nào. Theo ông Nguyễn Văn Vân, Phó Chủ tịch UBND xã An Tân, do thu nhập của bà con vẫn còn ở mức thấp, tỉ lệ hộ nghèo cao, việc huy động các nguồn lực trong dân gần như không thể thực hiện được, khiến việc thực hiện các tiêu chí về hạ tầng nông thôn, các thiết chế văn hóa, môi trường gặp khó khăn rất lớn. Theo kế hoạch đề ra, đến cuối năm 2020, xã An Tân sẽ về đích nông thôn mới, nhưng để giải “bài toán” thu nhập và hộ nghèo tại địa phương vẫn rất nan giải.

Trong khi đó, tại huyện miền núi Vĩnh Thạnh, theo ông Lê Văn Đẩu, Chủ tịch UBND huyện, đến cuối năm 2018, tỉ lệ hộ nghèo của Vĩnh Thạnh lên đến 44,33%, hộ cận nghèo chiếm đến 16%. Tại 8 xã trong diện XDNTM, hầu như tiêu chí về hộ nghèo và thu nhập đều chưa có xã nào hoàn thành. “Huyện đề nghị tỉnh, Trung ương xem xét, có chính sách đặc thù ưu tiên hỗ trợ các xã miền núi khó khăn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất, tăng thu nhập để sớm hoàn thành các tiêu chí NTM”, ông Đẩu tâm sự.

Nông dân xã An Tân (An Lão) chuyển đổi diện tích đất thiếu nước tưới sang trồng ớt để nâng cao thu nhập.

Cần có cơ chế hỗ trợ đặc thù

Từ những khó khăn của các xã miền núi, vấn đề đặt ra hiện nay là cần có cơ chế đặc thù hỗ trợ phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân. Bên cạnh đó, tỉnh cần có chính sách hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi có chất lượng cao, hình thành các vùng sản xuất tập trung theo hướng trang trại, gia trại. Có chính sách hỗ trợ về vốn vay, hỗ trợ ứng dụng KHKT nâng cao năng lực sản xuất cho người dân. Sớm hình thành các chuỗi liên kết trong sản xuất nông nghiệp, bao tiêu sản phẩm nông sản cho nhân dân. Đặc biệt, cho phép địa phương được dồn nguồn lực từ các nguồn hỗ trợ của Trung ương và địa phương để hàng năm lập kế hoạch đầu tư XDNTM cho một số xã miền núi khó khăn theo lối cuốn chiếu dễ làm trước, khó làm sau, không đầu tư dàn trải.

Ông Phan Trọng Hổ cho biết: Để tập trung hỗ trợ các xã miền núi đẩy mạnh thực hiện XDNTM, tỉnh ưu tiên nguồn lực hỗ trợ kinh phí tăng gấp 1,4 lần so với các xã khu vực đồng bằng. Bên cạnh đó, các địa phương cũng cần có sự chủ động, phát huy nội lực của nhân dân, không nên trông chờ, ỷ lại vào nguồn hỗ trợ từ cấp trên. Đồng thời, cần có sự phân công rõ ràng, cụ thể cho từng cán bộ, tổ chức trong việc chỉ đạo thực hiện XDNTM. Tỉnh đề ra chỉ tiêu đến năm 2020, mỗi huyện miền núi có từ 2 - 3 xã về đích nông thôn mới.

NGUYỄN HÂN