Nghề làm giá đỗ ven sông Lại

Người dân ven bờ Bắc Lại Giang, đoạn từ khối Trung Lương đến vùng bãi bồi An Đông khối 1, thị trấn Bồng Sơn, huyện Hoài Nhơn có nghề làm giá đỗ. Giá đỗ ở đây được tiếng là lành và sạch nhưng có lúc tưởng chừng lùi hẳn vào quá vãng. Nhưng may làm sao, mấy năm gần đây, ngày càng có thêm nhiều người tiêu dùng thích hàng sạch nên những người theo cái nghề có chút độc đáo này dần vươn lên khá giả.

Chiều chiều, trên những vùng bãi bồi ven sông Lại, hàng chục hộ dân theo nghề làm giá đỗ lại thoăn thoắt thao tác gieo, thu hoạch sản phẩm cho buổi chợ hôm sau. Vừa khoanh đào những hố tròn thẳng đều trên mặt đất chuẩn bị gieo cho lứa kế tiếp, bà Nguyễn Thị Út (45 tuổi), một trong những người làm giá đỗ ở xóm giá An Đông chia sẻ: “Điểm thuận lợi là bà con làm giá đỗ ở đây ai cũng sở hữu một khoảnh bãi bồi, người ít cũng được vài ba trăm mét vuông. Ở đây, chúng tôi không làm giá kiểu ủ trong các loại thùng, chum, thạp như nhiều nơi khác mà gieo trực tiếp xuống những hố cát mịn, sử dụng độ ẩm của cát sông, dinh dưỡng tự nhiên và giá như vậy được nhiều người gọi là… siêu sạch”.

Chị Nguyễn Thị Út, ở xóm An Đông, cho biết, cứ mỗi hầm như vậy thu về khoảng 8 - 9 kg giá. Trung bình mỗi đợt gieo từ 10 đến 15 hầm giá, sau khoảng 4 ngày gieo thì thu hoạch.

Để theo nghề không cần vốn liếng gì nhiều nhưng công việc đòi hỏi phải chịu khó và có kinh nghiệm. Bà Lê Thị Thành (51 tuổi, ở An Đông) kể: Gia đình tôi đã ba đời theo nghề làm giá. Không phải loại đậu xanh nào cũng làm nguyên liệu gieo giá được, nên người làm có kinh nghiệm biết cách chọn đúng loại đậu mình cần. Làm ra cây giá thì dễ, nhưng muốn giá đẹp, năng suất cao, chất lượng đều thi cả khâu ngâm, ủ đậu trước khi gieo cũng có bí quyết. Khâu tạo độ ẩm cho mỗi hầm giá cũng cực kỳ quan trọng, nếu thiếu ẩm khi thu hoạch giá dễ gãy nhiều vì thân khô, dư ẩm thì giá thừa nước dẫn đến bủn thân, thối gốc.

Giá đỗ được ưa chuộng và gần như có mặt trên mâm cơm mỗi ngày, bởi vậy giờ đây cọng giá sạch luôn được nhiều người săn đón. Ông Huỳnh Quang Quốc, người có thâm niên hơn 20 năm trong nghề giá thổ lộ: Chọn được chỗ bãi bồi phù hợp rất quan trọng. Đó thường những bãi không nhiễm phèn, cao hơn mặt nước sông và tất nhiên phải được giữ sạch sẽ. Để đảm bảo sản lượng và chất lượng, mình còn phải thay cát ủ, làm vệ sinh vùng bãi bồi để nguồn nước được sạch sẽ! Khi gieo vào hầm (có nơi gọi là ổ giá) người ta chia thành nhiều đợt, mỗi đợt cách nhau từ 3-4 ngày, mỗi lần gieo từ 10 đến 15 hầm. Bình quân mỗi hầm gieo 1kg đậu thì sẽ thu được tầm 8 đến 9 kg giá. Vợ chồng anh Hạ, chị Dung (ở khối 4, thị trấn Bồng Sơn) chọn những cồn cát nổi ven sông làm nơi gieo giá, mỗi nơi anh gieo 2 đợt rồi chuyển hầm sang vị trí khác để tận dụng nguồn phù sa, vậy mà túc tắc anh chị cũng có thu nhập ổn định đủ sống.

Khác với nhiều địa phương làm giá đỗ trong các loại thùng, chum, thạp, từ lâu người làm giá sống ven bờ sông Lại (thị trấn Bồng Sơn) chỉ sử dụng các vùng đất bãi bồi để đào hầm gieo giá đỗ trong lòng cát.

Về làm dâu ở khối 4, gần 30 năm nay và cũng ngần ấy thời gian chị Nguyễn Thị Toàn (49 tuổi) mang nghề gieo giá đỗ về nhà chồng làm kế “mưu sinh”. Trừ những ngày tết, còn lại không ngày nào vợ chồng chị vắng bóng trên vùng đất soi bồi Phụ Đức để sản xuất. Công việc cứ thế xoay đều quanh năm, tuy có chút vất vả nhưng đủ sống. Chị Toàn nhẩm tính, cứ 1 kg đậu (40.000 đồng/kg) cho ra chừng 8 kg rau giá. Mỗi ngày nhà tôi gieo khoảng 15- 20 kg đậu, thu được từ 140 đến 150 kg giá, bỏ sỉ 8.000 đồng/kg. Như vậy sau khi trừ vốn gốc, chi phí các loại thu nhập cũng ở tầm 400 ngàn đồng. Ở nông thôn vậy là rất ổn.

Ông Trần Văn Lành người có mối tiêu thụ ở Sa Huỳnh (huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi) bày tỏ: “Tôi có bạn hàng ở ngoài đó được hơn 10 năm rồi. Chịu khó đi xa một chút nhưng giá bán khá hơn trong này, lại ổn định hơn. Chưa bao giờ tôi bị dội hàng. Dân ngoài đó rất chuộng giá gieo trong hầm cát của Bồng Sơn.

Ông Trần Đức Huy, Khối trưởng khối 1, thị trấn Bồng Sơn cho biết: Bình quân mỗi ngày người làm giá đỗ ở đây đưa ra thị trường khoảng 1.000 kg giá. Nghề này có nguồn thu ổn định, đảm bảo đời sống, góp phần tạo nguồn rau sạch cung ứng ổn định cho thị trường. Sản phẩm giá đỗ ven sông Lại là loại rau được các hàng rau trên thị trường công nhận vui là rau siêu sạch!

DIỆP BẢO SƯƠNG