BÌNH ÐỊNH THAM GIA LIÊN HOAN TUỒNG VÀ DÂN CA KỊCH TOÀN QUỐC:

Tô đậm nhân vật lịch sử địa phương

Tại Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc năm 2019, diễn ra từ ngày 11 - 20.5), Ðoàn Ca kịch bài chòi tỉnh và Nhà hát tuồng Ðào Tấn đưa hai vở diễn  “Quan khiêng võng” và “Chói rạng sơn hà” tham dự. Ðây đều là những tác phẩm mới, dàn dựng năm 2018, mang đậm dấu ấn địa phương, hứa hẹn đem lại những ấn tượng mới mẻ tại Liên hoan.

Nhà hát tuồng Đào Tấn diễn báo cáo nâng cao vở “Quan khiêng võng” ngày 6.5 vừa qua.

“Chói rạng sơn hà” (tác giả kịch bản: Nguyễn Sỹ Chức, NSND Hoài Huệ làm đạo diễn) là vở diễn về nhân vật lịch sử nhà Tây Sơn - nữ tướng Bùi Thị Xuân. Theo nhiều sử liệu, Bùi Thị Xuân là một trong Tây Sơn ngũ phụng thư, là đô đốc của vương triều Tây Sơn, vợ Thái phó Trần Quang Diệu. Hội tụ nhiều tài nghệ vượt trội cùng lòng dũng cảm, kiên trung bà trở thành một trong những tướng lĩnh trụ cột của vương triều Tây Sơn.

NSND Hoài Huệ cho biết: Bối cảnh vở “Chói rạng sơn hà” bắt đầu từ năm 1798, tròn 6 năm sau khi Hoàng đế Quang Trung băng hà, Hoàng đế Cảnh Thịnh nối ngôi khi vừa 15 tuổi. Nội bộ nhà Tây Sơn lục đục, gian thần lộng hành, vương triều Tây Sơn trượt dài trong rối ren. Dù vậy, những vị lương tướng rường cột của vương triều như: Bùi Thị Xuân, Trần Quang Diệu, Võ Văn Dũng... vẫn một lòng kiên trung đến phút cuối.

“Chúng tôi áp dụng các thủ pháp truyền thống kết hợp với các xử lý hiện đại nhằm tạo nên vở ca kịch lịch sử bi tráng, đậm tính sử thi và hào khí dân tộc. Thông qua vở diễn, điều chúng tôi muốn gởi một thông điệp, hướng đến thế hệ hôm nay giá trị cao cả của tấm lòng kiên trung với dân tộc. Đồng thời phê phán những kẻ không ngay thẳng, tham lam” - NSND Hoài Huệ chia sẻ.

Nếu hình tượng Bùi Thị Xuân trong “Chói rạng sơn hà” được khắc họa đậm nét vẻ kiên trung, cương liệt thì nhân vật Lê Đại Cang trong “Quan khiêng võng” (tác giả kịch bản: Văn Trọng Hùng, chuyển thể: Đoàn Thanh Tâm, đạo diễn: NSND Lê Tiến Thọ) lại là người tài hoa lỗi lạc, linh hoạt và uyển chuyển để hướng tới đại nghiệp vì lợi ích của nhân dân, đất nước. Vở tuồng “Quan khiêng võng” trải ra trên một khung thời gian khá dài, từ lúc Lê Đại Cang còn làm quan ở Thăng Long cho đến khi bình yên kết thúc cuộc đời ở quê nhà Bình Định.

Cuộc đời thăng trầm của Lê Đại Cang, từ một vị Tổng trấn Thăng Long, Tổng trấn Hà An, bị nhiều lần vu oan, có lúc bị giáng làm lính khiêng võng, nhưng vẫn một lòng giữ tròn nhân cách đem đến cho người xem nhiều suy ngẫm về nhân tình thế thái và cách mà một trí thức lỗi lạc cống hiến đời mình cho dân tộc, suốt đời vì lợi ích của dân tộc.

Theo dõi vở tuồng, từng lớp từng đoạn cứ nối liền tạo thành mạch kịch gay cấn đến cao trào. Sự đối lập giữa thiện - ác, của lòng chính trực và thủ đoạn không chỉ thông qua tình huống kịch mà còn ở những hình ảnh tượng trưng. Theo Đoàn Thanh Tâm, dù từng lớp kịch có cách trang trí khác nhau nhưng các thiết kế mỹ thuật trên sân khấu vẫn lấy đòn khiêng võng là hình tượng chủ đạo. Không chỉ có vậy, màu nền gần như xuyên suốt vở diễn là đen hòa quyện với hình ảnh mắc lưới của võng thể hiện sự đen tối của xã hội triều Nguyễn, thời đại trắng đen lẫn lộn và đó cũng là những mắc lưới của cuộc đời. Qua đó, vượt qua tầng nghĩa thứ nhất để đến tầng nghĩa cốt lõi -  khiêng võng là gánh trách nhiệm giang sơn trên vai, hiểu được bối cảnh xã hội sẽ thêm cảm phục nghị lực phi thường của bậc quốc sĩ Lê Đại Cang.

Theo Ban tổ chức Liên hoan, các vở diễn phải có sự tìm tòi sáng tạo về biên kịch, đạo diễn, âm nhạc, thiết kế mỹ thuật, không được phá vỡ nguyên tắc, đặc trưng của nghệ thuật tuồng và dân ca kịch. Với những khám phá riêng về câu chuyện lịch sử, nhân vật lịch sử của quê hương, ở Liên hoan lần này, Bình Định tiếp tục giới thiệu đến khán giả toàn quốc bậc anh hùng, danh sĩ của Bình Định. Qua đó các vở diễn tạo nét riêng biệt, đem đến cảm nhận mới mẻ cho khán giả tại Liên hoan.

THẢO KHUY