Ngày “Phật đản”

Đối với những người không theo đạo Phật, có lẽ không phải ai cũng rõ nghĩa của từ “Phật đản”. Bởi mặc dù từ này được ghi nhận trong nhiều cuốn từ điển tiếng Việt nhưng yếu tố “đản” còn khá xa lạ với khá nhiều người. Trong tiếng Việt cũng không có từ “đản” nào cả.

“Phật đản” là từ có nguồn gốc Hán. Trong đó, “Phật” là danh xưng phổ biến của Đức Phật A Di Đà; còn “đản” thuộc bộ “ngôn”, có nghĩa là “sinh ra” (như trong đản sinh), “ngày sinh” (như trong đản nhật). “Phật đản” chính là “ngày sinh của Đức Phật”.

Về ngày sinh của Đức Phật, hiện có nhiều thuyết khác nhau. Ở khu vực chịu ảnh hưởng của Phật giáo Bắc tông, lễ Phật đản thường được tổ chức vào mùng 8 tháng 4 âm lịch. Còn ở khu vực chịu ảnh hưởng của Phật giáo Nam tông, thường kỷ niệm vào ngày trăng tròn tháng 4 âm lịch. Tại Đại hội Phật giáo thế giới lần đầu tiên tổ chức ở Colombo, Sri Lanka năm 1950, phái đoàn của 26 nước thành viên đã thống nhất lấy ngày rằm tháng tư âm lịch làm ngày kỷ niệm Đức Phật ra đời. Đặc biệt, từ năm 1999, theo đề nghị của 34 quốc gia, Liên hiệp quốc đã công nhận Đại lễ Phật đản (Đại lễ Vesak) là ngày lễ hội văn hóa tâm linh thế giới và được tổ chức hàng năm tại trụ sở và các trung tâm của Liên hiệp quốc trên thế giới từ năm 2000 trở đi.

Tại những quốc gia có tồn tại Phật giáo, Phật đản là một ngày rất quan trọng với các tín đồ, được tổ chức trọng thể, gọi là “lễ Phật đản”. Là một trong ba sự kiện lớn của cuộc đời Đức Phật (cùng với Phật thành đạo và Phật nhập niết bàn) nên lễ Phật đản là một trong những lễ lớn nhất của Phật giáo. Cho nên mới có cách gọi “đại lễ Phật đản”. Ở những nước có quốc giáo là Phật giáo như: Nepal, Sri Lanka, Thái Lan, Campuchia…, Phật đản là ngày nghỉ lễ quốc gia.

Trong suốt chiều dài lịch sử của mình, Phật giáo đã vượt ra ngoài biên giới một quốc gia, một cộng đồng, có ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống xã hội ở nhiều nước. Ngày nay, ngày Đức Phật đản sanh với những ý nghĩa tốt đẹp, được cộng đồng đón nhận rộng rãi. Lễ Phật đản không còn chỉ trong một ngày, chỉ của cộng đồng những người theo đạo Phật. Ngày Đức Phật ra đời đã trở thành một mùa mừng vui của nhiều người, nên còn được gọi là “mùa Phật đản”. 

ThS PHẠM TUẤN VŨ