Má ơi...
Tùy bút của bảo nhi
Là nhớ, là thương cho những mùa đót cũ khi một chiều trở về nhà thấy dáng má gầy liêu xiêu ngồi tết lại cây chổi đót đã bung ra vì quá cũ. Tay má run run xiết lại vòng mây trên cán chổi rồi cười rằng: “Chổi còn dùng được mà con!”.
Tôi nhìn má bên cây chổi đã mòn cũ mà lòng như thắt lại. Sức khỏe của má đã không còn như xưa nhưng lúc nào cũng lụi hụi đòi nấu cơm, quét nhà, chăm bẵm vườn rau bên hiên mỗi sớm mai, từng chiều muộn. Thì má vốn vậy, như bao bà mẹ quê tảo tần, chắt bóp dành dụm để lo cho chồng, cho con. Tôi nhìn những nếp nhăn đã dày trên khuôn mặt má và đôi bàn tay gầy guộc mà khóe mắt cay xè. Má giơ cây chổi đót vừa được sửa lại trước mặt tôi nói rằng, thấy được không con, giờ lâu lâu má mới làm dùng trong nhà mình thôi chứ có làm nhiều đâu, cũng có nặng nhọc gì đâu.
Nhìn má và cây chổi trên tay, tôi bồi hồi nhớ thương những mùa đót cũ. Đó là những ngày má còn khỏe, với chiếc nón lá trên đầu cùng chiếc xe đạp tróc sơn những buổi trưa trở về là bó đót hơn một vòng tay ôm trên ba ga xe. Mùa đót quê tôi bắt đầu từ cuối tháng Chạp và kéo dài đến hết tháng hai âm lịch. Thời gian này, bà con quê tôi rủ nhau bứt đót ở những triền đồi thuộc dãy Sơn Triều phía xa cách nhà tôi đâu chừng hơn năm cây số. Ở đó, ngược những dốc đồi, khe suối là nơi trú ngụ của những bụi đót hay có khi là cả khóm đót dày tua tủa những bông đót vào mùa đang độ chuyển màu sang vàng xám. Cây đót có mép lá rất sắc, nên để hái được hoa đót cũng phải cẩn thận và biết cách để tránh vừa không làm hư bông đót vừa đảm bảo an toàn cho người bứt đót. Nhiều lần theo chân má những mùa đót lên bông, tôi đi sâu vào cánh đồi để tìm những khóm đót dày. Tôi còn nhớ như in lời má tôi dặn rằng, con phải tước bớt lá bao quanh thân của bông đót, rồi mới bứt mạnh ra khỏi cây. Nếu gặp những bụi đót lớn, phải ôm gọn bụi đót đạp ngã xuống rồi nắm chiếc lá cuối ngọn giật ngược chiều thân cây, khi đó ngọn đót sẽ tách rời, gọn hơ.
Cứ như vậy, từng tốp hái đót từ sáng sớm đã lên đồi và khi mặt trời gần đứng bóng là gọi nhau í ới trở về. Trên vai ai nấy đều chất đầy những bó đót to ứ hự với nụ cười đôn hậu tỏa rạng trên khuôn mặt lấm láp mồ hôi. Từ những bông đót ấy, người dân quê tôi mang phơi rồi chọn ra những bông đẹp nhứt để bó chổi. Những khi ấy, anh em nhà tôi lấy từng que đót đã khô, dùng tay tước những que nhỏ hai bên cho đến khi được một que đót có ngọn dài tầm 40 cm, thân que đót dài khoảng 80 - 100 cm xếp thành bó để ba má làm chổi. Những công đoạn tiếp theo đòi hỏi sự khéo tay, tỉ mẩn thì ba má tôi đảm nhận. Từ vấn cổ đót bằng dây cước, vấn thân đót và đan tít đến việc định vị những bông đót ở đầu chổi xòe thành tán rộng..., ba má tôi đều làm rất thuần thục, tỉ mỉ.
Cứ vậy, mà từ những bông đót qua đôi bàn tay của những người nông dân một nắng hai sương quanh năm quen với ruộng bờ lúa rẫy đã biến thành những cây chổi chắc chắn, giúp ích cho những sinh hoạt đời thường của nhiều gia đình. Dù nghề làm chổi quê tôi chỉ là nghề phụ kiếm thêm sau mùa rẫy ruộng nhưng từ những cây chổi đót quê mộc mạc ấy, những bữa cơm gia đình thêm đủ đầy hơn. Anh em tôi nhờ vậy có thêm đôi dép, chiếc áo từ chiu chắt dụm dành sau mỗi mùa đót. Lại thấy nụ cười hiền từ của má dạt dào những yêu thương, lặng lẽ nhìn chúng tôi ấm áp.
Chiều muộn, giữa bộn bề phố thị đột nhiên con nghe như có tiếng chổi quen khua trên nền gạch cũ từ đôi bàn tay má. Tiếng khua xao xác đưa con rưng rưng về những ngày tháng cũ. Con nhớ những mùa đót năm xưa, con thương những vết xước trên tay má, con nhớ má chân quê suốt đời tần tảo, lặng lẽ dáng đót hồn quê… Con nhớ má nhiều, má ơi!