Nhận biết và điều trị bệnh trầm cảm

Trầm cảm là rối loạn về cảm xúc, người bệnh trở nên buồn rầu, chán nản, mệt mỏi, cảm thấy tương lai ảm đạm, thường gây ra sự suy giảm chức năng xã hội.

Trong các giai đoạn, trầm cảm điển hình thuộc 3 loại trầm cảm được mô tả ở các mức độ là trầm cảm nhẹ, trầm cảm vừa và trầm cảm nặng.

Người bị trầm cảm điển hình thường có khí sắc trầm, giảm hoặc mất sự quan tâm, thích thú với những hoạt động thường thích làm, giảm hoạt động, giảm năng lượng, dẫn đến gia tăng mệt mỏi. Có thể có những triệu chứng khác như giảm sút sự tập trung và sự chú ý, giảm sút tính tự trọng và lòng tự tin, có những ý tưởng bị tội và không xứng đáng, rối loạn giấc ngủ, ăn ít ngon miệng... kéo dài từ 2 tuần trở lên, nhưng cũng có thể ngắn hơn 2 tuần nếu các triệu chứng nặng như có ý tưởng và hành vi tự sát.

Nguyên tắc chung điều trị trầm cảm là phải đánh giá nhiều mặt, điều trị càng sớm càng tốt. Việc đánh giá đầy đủ bao gồm thông tin về bệnh sử, tiền sử, hoàn cảnh sống hiện tại và các stress gần đây, tình trạng thể chất hiện tại và các bệnh kèm theo.

Khi bệnh nhân sử dụng thuốc chống trầm cảm, cần cân nhắc các mặt sinh học, tâm lý, xã hội. Trầm cảm nhẹ có thể sử dụng các biện pháp can thiệp về tâm lý mà không cần dùng thuốc. Trầm cảm vừa và nặng được điều trị ngoại trú kết hợp với các liệu pháp tâm lý nhận thức hành vi, liệu pháp tương tác cá nhân… Nếu bệnh nhân có ý tưởng và hành vi tự sát hoặc các triệu chứng loạn thần kèm theo thì được chỉ định nhập viện.

Đối với trẻ dưới 12 tuổi, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo các cơ sở y tế không kê đơn thuốc chống trầm cảm. Những trẻ này cần được can thiệp bằng liệu pháp tâm lý. Nếu các can thiệp này không hiệu quả, thì có thể cân nhắc dùng thuốc chống trầm cảm fluoxetine mà không dùng thuốc chống trầm cảm khác.

Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú cần cân nhắc việc dùng thuốc chống trầm cảm. Nếu liệu pháp can thiệp tâm lý không hiệu quả, có thể sử dụng một số loại thuốc chống trầm cảm, khởi đầu điều trị bằng liều dùng thấp nhất có thể. Thông thường, các thuốc chống trầm cảm cần có thời gian khoảng 2 - 4 tuần mới thể hiện đầy đủ tác dụng. Người bệnh được yêu cầu quay lại khám hàng tuần, ít nhất là trong 4 tuần đầu; sau đó duy trì điều trị trong 6 - 12 tháng và được theo dõi trong suốt quá trình điều trị.

BSCKII NGUYỄN THỊ ĐỊNH (Bệnh viện Tâm thần tỉnh)