Xây dựng hương ước, quy ước: Ðịnh hướng, phát huy giá trị của cộng đồng

Hiện nay trên địa bàn tỉnh ta có 1.114/1.123 hương ước, quy ước đã được phê duyệt. Vừa qua, Sở VH&TT vừa tổ chức sơ kết 1 năm thực hiện xây dựng hương ước, quy ước, bên cạnh những điểm đạt được, vẫn còn nhiều khó khăn khiến việc tổ chức thực hiện còn hình thức, chưa đi sâu đến cộng đồng dân cư.

Hương ước, quy ước nhằm gìn giữ, phát huy những giá trị tốt đẹp của cộng đồng dân cư. - Trong ảnh: Trình diễn cồng chiêng ở Vĩnh Thạnh.

Để phổ biến về xây dựng hương ước, quy ước (HƯQƯ) ở cơ sở, Sở VH&TT tiến hành xây dựng Kế hoạch thực hiện Đề án Tăng cường thực thi pháp luật về xây dựng thực hiện HƯQƯ đến năm 2021 trên địa bàn tỉnh. Theo đó, Đề án hướng dẫn các địa phương xây dựng và phối hợp triển khai thực hiện HƯQƯ gắn với thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, thực hiện quy chế dân chủ cơ sở, xây dựng gia đình văn hóa, làng, thôn, khu phố văn hóa; quan tâm đến công tác rà soát, kiểm kê các loại hình di sản văn hóa phi vật thể về tập quán xã hội được ghi nhận trong HƯQƯ...

Bên cạnh các nội dung về thực hiện dân chủ cơ sở, chính sách kế hoạch hóa gia đình, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa, nhiều địa phương còn đưa các nội dung như: Phòng chống tệ nạn, lạc hậu, mê tín dị đoan; chấp hành đúng độ tuổi kết hôn, hạn chế tảo hôn vào HƯQƯ... Ông Đào Văn Thông, Khu vực trưởng khu vực Phò An (phường Nhơn Hưng, TX An Nhơn), cho biết: Dựa theo chính sách pháp luật của Nhà nước và nguyện vọng của người dân, khu vực xây dựng bộ HƯQƯ. Theo đó, đến nay những quy định đã đề ra phần lớn được người dân đồng thuận thực hiện tốt. Đặc biệt, trong công tác nghĩa vụ quân sự, đền ơn đáp nghĩa, vì người nghèo, Phò An luôn là đơn vị đạt thành tích xuất sắc của phường, qua đó thể hiện tinh thần “lá lành đùm lá rách”.

Cùng với đó, việc tổ chức thực hiện HƯQƯ còn góp phần quan trọng vào việc giữ gìn, phát huy truyền thống, tập quán tốt đẹp của cộng đồng dân cư ở cơ sở. Đồng thời, nhiều địa phương, dòng họ đã thành lập quỹ khuyến học, khuyến tài; thành lập tổ hòa giải cơ sở góp phần trực tiếp giải quyết, hàn gắn những mâu thuẫn trong nhân dân, tránh phát sinh các hậu quả lớn về ANTT xã hội.

Ông Đỗ Hữu Nhàn (thôn Phụng Sơn, xã Phước Sơn, huyện Tuy Phước) chia sẻ: Từ ngày thực hiện HƯQƯ, người dân chúng tôi không để đám tang quá 48 giờ, tiệc cưới không quá xa xỉ. Hằng năm, chi hội khuyến học của thôn trao thưởng cho con em có thành tích xuất sắc trong học tập, nhằm động viên các cháu cố gắng hơn. Quỹ khuyến học được xây dựng từ đóng góp của hội viên, bà con trong thôn, DN và các cháu đã thành đạt.

Ông Trương Đông Hải, Phó Giám đốc Sở VH&TT, cho biết: Dù có những thành tích bước đầu, tuy nhiên, một số địa phương chưa quan tâm đúng mức tới công tác quán triệt, tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức của cán bộ, nhân dân về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của HƯQƯ trong tự quản cộng đồng thôn, làng. Một số nơi tuy đã xây dựng, phê duyệt HƯQƯ nhưng do làm chưa tốt công tác này nên việc thực hiện HƯQƯ còn mang tính hình thức, tác dụng thực tế của HƯQƯ đối với quản lý cộng đồng chưa cao.

Cùng với những địa phương đã xây dựng và vận hành khá tốt HƯQƯ, một số địa phương khác, có nơi đang chuẩn bị họp bàn xây dựng, có nơi lại tiếp tục cập nhật, bổ sung quy định để HƯQƯ dễ dàng đi vào đời sống. Ông Đinh Văn Bái, Trưởng thôn T6 (xã Đak Mang, huyện Hoài Ân), cho biết: Trước kia thôn đã có những quy định nhưng chưa thành văn bản, sắp tới thôn sẽ họp bàn để cụ thể hóa thành văn bản, trong đó sẽ có quy định về cách bảo quản, trình diễn cồng chiêng cho phù hợp hơn, đảm bảo được trao truyền và gìn giữ cồng chiêng.

Nhà nghiên cứu văn hóa Bana Kriem, Yang Danh chia sẻ: Người ta thường nói phép vua thua lệ làng để chỉ giá trị của HƯQƯ trong cộng đồng dân cư, đặc biệt là trong cộng đồng người dân tộc thiểu số. Hiện nay, HƯQƯ được xây dựng dựa trên tập quán, văn hóa của cộng đồng và pháp luật nên những quy định không phù hợp trước kia dần được bãi bỏ, hướng tới phát huy giá trị của cộng đồng và thực thi pháp luật.

THẢO KHUY