Tham nhũng, "bức tử" môi trường hoành hành:
Nợ xấu lòng tin và tồn đọng trách nhiệm
Sáng 7.11, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) thảo luận tại hội trường xung quanh Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng ngừa, phòng chống vi phạm pháp luật và tội phạm; công tác thi hành án; công tác phòng, chống tham nhũng; các Báo cáo công tác năm 2013 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao (VKSNDTC), của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC).
Mở đầu, ĐB Lê Như Tiến (Quảng Trị) làm nóng hội trường với câu ví von: Mèo ăn miếng thịt chẳng tha/Hổ vồ con lợn đứng mà thở than. ĐB Lê Như Tiến bình luận: Công tác phòng chống tham nhũng hiện nay có quân lực và hỏa lực hùng hậu, nhưng chưa “sát thương” được tham nhũng bao nhiêu. Phòng, chống tham nhũng mới chỉ bắt được sâu bé, chuột nhắt. Ở những vụ tham nhũng lớn, cũng mới xử đến lãnh đạo tập đoàn, tổng công ty”.
Khẳng định việc tội phạm tham nhũng chưa được vạch mặt chỉ tên và trừng trị nghiêm khắc đã dẫn đến “nợ xấu lòng tin và tồn đọng trách nhiệm”, ĐB Lê Như Tiến bày tỏ sự trăn trở: ĐBQH mà không nói lên được tiếng nói của cử tri thì suốt đời mắc nợ. Có ĐBQH chia sẻ với tôi họ được “quán triệt” từ địa phương… Nếu quả như vậy, tiếng nói chống tham nhũng có nguy cơ bặt tiếng ngay trên diễn đàn QH. Trong khi đó, người dân đã có phần chán nản, không muốn đấu tranh.
ĐB Lê Như Tiến đã đưa ra nhiều kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng công tác phòng chống tham nhũng, trong đó có việc minh bạch hóa quá trình đề bạt, ứng cử và đặc biệt là thành lập Cục Phòng, chống tham nhũng trực thuộc Ban Chỉ đạo Phòng chống tham nhũng Trung ương. Phát biểu sau đó, ĐB Nguyễn Doãn Khánh (Phú Thọ), Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương, đồng tình với đề xuất thành lập cơ quan này.
Có cùng nỗi trăn trở, ĐB Nguyễn Văn Hiến (Bà Rịa- Vũng Tàu) xót xa: GDP cả năm của một tỉnh như Bắc Kạn, Điện Biên không bằng đống sắt vụn bị mua về với giá triệu đô ở công ty xảy ra tham nhũng. Kiến nghị tăng cường công tác thanh tra, kiểm toán; đặc biệt chú trọng các tập đoàn, tổng công ty nhà nước. Đồng thời, cần quy trách nhiệm cụ thể cho các cá nhân và cơ quan đã thanh tra, kiểm toán nhưng không phát hiện được sai phạm hoặc không chuyển giao hồ sơ, tài liệu kịp thời cho cơ quan điều tra ngay khi phát hiện dấu hiệu vi phạm, dẫn đến bỏ lọt tội phạm.
Về công tác tòa án, ĐB Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) lưu ý đến tình trạng số lượng án phải xử giám đốc thẩm, tái thẩm rất lớn, do đó cần có sự rà soát, xem xét kỹ càng trước khi kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Đề nghị cương quyết không xem xét bổ nhiệm lại những thẩm phán có nhiều bản án bị hủy, sửa.
ĐB Đào Thị Xuân Lan (Hưng Yên) cũng ghi nhận những nỗ lực của ngành tòa án, nhưng việc còn nhiều bản án tuyên không rõ ràng, kém khả thi; một số thẩm phán vi phạm đạo đức công vụ, thậm chí vi phạm pháp luật hình sự là không thể chấp nhận. Cần đẩy mạnh tranh tụng tại phiên tòa, tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao phẩm chất chính trị, lối sống... cho cán bộ tòa án.
Tập trung vào vấn đề tội phạm trong lĩnh vực môi trường, ĐB Lê Thị Nga (Thái Nguyên), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, cảnh báo: Tình trạng vi phạm pháp luật về môi trường ở nước ta hiện nay đáng báo động và đã gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Để xảy ra tình trạng này là do Luật Bảo vệ Môi trường đã không được chấp hành nghiêm, trước hết là ở chính những người thi hành công vụ.
Các quy định về báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đã không được chấp hành nghiêm ngay từ khâu lập, thẩm định, phê duyệt, kiểm tra thực hiện. Thậm chí có những báo cáo ĐTM còn được copy, cắt dán cho nhiều dự án khác nhau chỉ thay đổi địa danh, có khi còn lộ ra vì không thay hết. Bà Nga ví dụ: Thủy điện Đồng Nai 6 và 6A dự kiến xây dựng trên sông Đồng Nai nhưng lại ghi là “thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội các huyện vùng sâu vùng xa của tỉnh Quảng Nam”.
Theo bà Nga: Vụ Nicotex chôn hóa chất ở Thanh Hóa, từ năm 2008 đến nay có 10 đoàn đến làm việc, kết quả chỉ phạt tiền nhẹ, nhắc nhở, chấn chỉnh. Khi vụ việc bị đẩy lên đến đỉnh điểm, gần đây nhất mới phạt hơn 400 triệu đồng. Đặc biệt có một đoàn của Cục Bảo vệ thực vật, Bộ NN-PTNT về thanh tra năm 2010 nhưng kết thúc thanh tra không có tài liệu phản ánh kết quả xử lý. Năm 2012, Chi cục Bảo vệ thực vật Thanh Hóa kiểm tra đánh giá, kết luận cơ sở đạt loại A (về môi trường). Vụ Hào Dương xả thải vi phạm từ năm 2007 đến nay xử phạt hành chính 9 lần, cao nhất 340 triệu đồng, cơ sở vẫn không bị đình chỉ, vẫn ngang nhiên tái phạm...
“Nếu chúng ta chỉ vì bảo vệ vài trăm công nhân và vài ngàn người dân cung cấp nguyên liệu cho nhà máy mà không đình chỉ hoạt động thì sao lại không bảo vệ hàng triệu người dân sống phụ thuộc vào các khu vực đang bị ảnh hưởng môi trường nghiêm trọng?”- ĐB Lê Thị Nga trăn trở.
Bà Lê Thị Nga bình luận: Có thể khắng định các vụ gây ô nhiễm vừa qua đã gây hậu quả nghiêm trọng và đều được thực hiện do cố ý, có tổ chức chặt chẽ với thủ đoạn tinh vi nhằm che giấu, đối phó. Đó là xây dựng hệ thông xả thải ngầm, thiết kế thêm hệ thống xả bí mật vào ban đêm... Nicotex còn chôn kèm theo rất nhiều muối và vôi bột để hóa chất nhanh chóng phân hủy ra môi trường. Chắc chắn một cá nhân không thể làm được việc này, đây là những vụ phạm tội có tổ chức trong đó có người chủ mưu, người tổ chức, người thực hiện và vì lợi ích của doanh nghiệp. Những dấu hiệu khách quan này là minh chứng rõ ràng rằng lãnh đạo doanh nghiệp không thể vô can. Nếu nói pháp luật chưa quy định trách nhiệm pháp nhân nên không xử phạt được là bao biện.
. Theo ANH PHƯƠNG (SGGP)