Ðể pháp luật khả thi, hài hòa lợi ích
Hôm nay (21.10), Quốc hội khóa XIV chính thức khai mạc kỳ họp thứ 8. Theo Phó trưởng Ðoàn ÐBQH tỉnh Lý Tiết Hạnh, bên cạnh các hoạt động khác, công tác xây dựng pháp luật tiếp tục được quan tâm tại kỳ họp lần này.
* Bà có thể đánh giá chung về đóng góp của Đoàn ĐBQH tỉnh và các ĐBQH đơn vị tỉnh vào công tác xây dựng pháp luật thời gian qua?
- Thời gian qua, chất lượng và hiệu quả của công tác xây dựng pháp luật của Quốc hội (QH) nói chung và Đoàn ĐBQH tỉnh nói riêng được nâng lên rõ rệt. Ý thức được tầm quan trọng của công tác này, Đoàn đã có nhiều đổi mới về hình thức và nội dung tổ chức hội nghị lấy ý kiến góp ý các dự án luật. Trên cơ sở tổng hợp các ý kiến góp ý, Đoàn phân công từng ĐBQH tùy theo khả năng chuyên môn quan tâm nghiên cứu thấu đáo và có trách nhiệm phát biểu trên diễn đàn QH. Sự phối hợp giữa Đoàn ĐBQH tỉnh với các cơ quan của QH cũng như các cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan ở địa phương ngày càng chặt chẽ hơn. Nhiều ý kiến góp ý của ĐBQH đơn vị tỉnh vào các dự án luật được ban soạn thảo và cơ quan thẩm tra đánh giá cao và tiếp thu nghiêm túc.
Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lý Tiết Hạnh chủ trì hội nghị lấy ý kiến góp ý dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức.
Song, cũng thừa nhận rằng công tác xây dựng pháp luật của Đoàn còn có mặt hạn chế. Tuy đã chú trọng mở rộng các đối tượng lấy ý kiến nhưng chưa nhiều, chủ yếu quan tâm đối với các dự án luật lớn, có phạm vi điều chỉnh rộng. Thời gian tổ chức một số hội nghị lấy ý kiến còn bị động vì dự thảo văn bản do Ủy ban Thường vụ QH, Chính phủ gửi về chậm...
* Thời gian qua, một số dự thảo luật được dư luận đặc biệt quan tâm và còn những ý kiến trái chiều (đơn cử là dự thảo Bộ luật Lao động sửa đổi). Đoàn ĐBQH tỉnh có những cách làm cụ thể nào để tập hợp được ý kiến đóng góp của cán bộ, đảng viên, nhân dân để đảm bảo luật phù hợp với thực tiễn?
- Vấn đề còn có các quan điểm khác nhau, thậm chí trái chiều đối với quá trình cho ý kiến vào dự án luật, nhất là những dự án luật có đối tượng và phạm vi điều chỉnh rộng (điển hình là Bộ luật Lao động như đã nêu) là điều tất yếu. Có nhiều nguyên nhân, song cơ bản nhất là những vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn vốn sinh động và khi khái quát hóa thành các quy định pháp luật thường được nhìn nhận từ nhiều góc độ khác nhau.
Đơn cử, có nhiều luồng ý kiến trái ngược đối với quy định về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm không giải trình được hợp lý về nguồn gốc trong Luật Phòng, chống tham nhũng sửa đổi; hoặc về quy định tăng giờ làm thêm trong Bộ luật Lao động sửa đổi. Điều quan trọng hơn là từ các quan điểm khác nhau, làm thế nào để xử lý hài hòa lợi ích của các chủ thể được luật điều chỉnh, nhất là mối quan hệ lợi ích của Nhà nước, người dân và DN.
Để xử lý vấn đề nói trên, Đoàn ĐBQH tỉnh đã tổ chức lấy ý kiến rộng rãi từ nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan (nhất là những cộng tác viên pháp luật, người có kinh nghiệm thực tiễn...) để lắng nghe, tiếp thu, chọn lọc, thêm tư liệu cho các quyết định quan trọng của ĐBQH. Thực tế, với điều kiện và quỹ thời gian hạn hẹp, Đoàn không thể tổ chức được nhiều cuộc hội thảo, hội nghị lấy ý kiến. Do đó, thông qua các buổi tiếp xúc cử tri, các ĐBQH đặt vấn đề cho cử tri góp ý một số vấn đề lớn của dự án luật. Đây được xem là kênh thông tin rất quan trọng trong công tác xây dựng pháp luật của Đoàn ĐBQH tỉnh.
Theo tôi, nếu các vấn đề lớn hoặc còn nhiều ý kiến khác nhau được tranh luận thấu đáo, tính phản biện sẽ cao hơn. Từ đó, các dự án luật được thông qua với tỷ lệ đồng thuận lớn, chất lượng và hiệu quả của công tác xây dựng pháp luật cũng sẽ được nâng cao.
* Một số ý kiến cho rằng, thực tiễn xây dựng luật hiện nay vẫn còn bất cập, nhất là trong khâu tiếp thu, chỉnh lý luật để trình QH thông qua. Bên cạnh đó, một số ít luật ban hành còn thiếu tính ổn định, cần phải sửa đổi, bổ sung mới thực thi được...
- Đúng vậy. Các ĐBQH và cử tri Bình Định cũng rất quan tâm vấn đề này. Việc thông qua một dự thảo luật rất chặt chẽ, tập trung trí tuệ cao. Tuy nhiên, khó khăn nằm ở yếu tố khách quan là đất nước đang trong thời kỳ hội nhập, phát triển, nhiều vấn đề mới phát sinh. Bên cạnh đó, ĐBQH hoạt động trên nhiều lĩnh vực, việc tiếp cận các kiến thức chuyên sâu về pháp luật còn khó khăn.
Để khắc phục tình trạng này, khâu đề nghị chương trình xây dựng pháp luật hằng năm phải có đầy đủ căn cứ khoa học và thực tiễn; dự liệu được hết các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng thực hiện. Trong quá trình soạn thảo, hoàn thiện dự thảo luật phải tổ chức thực hiện nghiêm việc lấy ý kiến rộng rãi của các chủ thể chịu sự tác động, điều chỉnh. Có vậy mới đảm bảo xây dựng được các quy định pháp luật phù hợp với thực tiễn cũng như tâm tư, nguyện vọng của người chịu sự tác động trực tiếp. Đây cũng là hình thức tuyên truyền chủ động để người dân được tiếp cận trước với luật, khi ban hành sẽ có tính khả thi cao.
Chính phủ cũng cần chủ động rà soát, triển khai sớm và đảm bảo thứ tự ưu tiên trong xây dựng luật, tránh quá tải. Đồng thời, tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu; đảm bảo thời gian đánh giá tác động, lấy ý kiến dự án luật; hạn chế tình trạng “rút và lùi” dự án luật đã có trong chương trình; khắc phục việc gửi dự thảo văn bản xin ý kiến chậm, không đủ thời gian để nghiên cứu và đóng góp ý kiến.
Mặt khác, cần tăng cường cơ chế phối hợp trong công tác xây dựng pháp luật giữa các cơ quan của QH, Chính phủ, TAND, Viện KSND Tối cao và các chủ thể khác tham gia vào quy trình lập pháp.
* Xin cảm ơn bà.
NGUYỄN VĂN TRANG (Thực hiện)