Nhơn Hải: Người dân chung tay bảo tồn di sản
Những năm qua, công tác bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể ở xã Nhơn Hải (TP Quy Nhơn) đang khởi sắc với nhiều hoạt động tích cực. Có được điều này, ngoài sự quan tâm hỗ trợ của chính quyền địa phương còn có sự đóng góp rất quan trọng của người dân. Họ đã cùng chung tay bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể.
1.
Lễ hội cầu ngư của xã Nhơn Hải là một trong những “điểm nhấn” thể hiện bản sắc văn hóa truyền thống địa phương. Điểm đặc biệt trong lễ hội cầu ngư ở đây là đội múa gươm hầu thần gồm 32 thành viên. Tuy nhiên, lễ hội lại thiếu đội bả trạo giữ vai trò quan trọng như các địa phương khác. Ông Phan Văn Hiếu, Trưởng thôn Hải Bắc (xã Nhơn Hải), cho biết: “UBND xã đã phối hợp cùng Ban vạn lăng ông Nam Hải, và được sự giúp đỡ của Trung tâm VH-TT-TT TP Quy Nhơn để xây dựng đội bả trạo. Người dân thôn Hải Bắc đã cùng với các thôn trong xã tuyển chọn được 36 thành viên đáp ứng yêu cầu luyện tập bả trạo. Trong lễ hội cầu ngư diễn ra vào ngày 11- 12. 2 Âm lịch, đội bả trạo này đã ra mắt thành công”.
Người dân xã Nhơn Hải có truyền thống đam mê dân ca, bài chòi, nên bộ môn này được duy trì, phát triển. Ngoài những “hạt nhân” cao tuổi như ông Nguyễn Dư rành về bài chòi cổ, ông Đỗ Thanh Liêm vừa biết hát dân ca, bài chòi, tuồng, lại có thể viết kịch bản và dàn dựng tiểu phẩm… còn có nhiều người trẻ tuổi cũng cùng chung đam mê. Cách đây gần 3 năm, sư thầy trụ trì chùa Giác Hải (thôn Hải Bắc) vốn yêu thích dân ca đã đứng ra thành lập CLB Dân ca bài chòi. Ông Đỗ Thanh Liêm, người đầu tiên làm chủ nhiệm CLB Dân ca bài chòi, tâm sự: “Lúc mới thành lập, CLB có gần 20 thành viên, trong đó có gia đình gồm vợ, chồng và con gái mới 10 tuổi tham gia rất nhiệt tình. Sau đó, chúng tôi mời thêm anh Nguyễn Du hát bài chòi cổ để tạo thêm sự sinh động trong nhiều chương trình biểu diễn phục vụ nhân dân tại chùa Giác Hải…”.
Hưởng ứng chủ trương đưa Hội đánh bài chòi cổ dân gian về cơ sở, lực lượng “hạt nhân” xã Nhơn Hải đã nhiệt tình tham gia tập huấn và luyện tập. Tại Ngày hội Văn hóa - Thể thao miền biển TP Quy Nhơn lần thứ XIII- 2012, đoàn xã Nhơn Hải đã gây ấn tượng mạnh khi đoạt giải Nhất phần thi Hội đánh bài chòi cổ dân gian; giải Nhì thi Hò đối đáp và giải Nhì Liên hoan Ca múa nhạc dân gian. Từ thành công này, UBND xã Nhơn Hải đã hỗ trợ người dân tổ chức Hội đánh bài chòi cổ dân gian trong dịp Tết Quý Tỵ 2013. “Mặc dù khi quyết định triển khai thực hiện đã là ngày 24 tháng Chạp, nhưng chúng tôi vẫn quyết tâm tổ chức cho bằng được. Bà con, ủng hộ kinh phí, vật liệu, công sức dựng chòi, còn những “hạt nhân” văn nghệ thì tranh thủ tập luyện, đến tận ngày 29 tháng Chạp mới dựng xong các chòi. Sự nỗ lực này đã được đền đáp khi hội đánh bài chòi được bà con hưởng ứng rất nồng nhiệt”, ông Nguyễn Văn Minh, Trưởng thôn Hải Đông, cho biết.
2.
Tại Liên hoan Khu phố, Thôn văn hóa tiêu biểu TP Quy Nhơn lần thứ II- 2013 vừa diễn ra, trong khi nhiều phường nội thành và các xã đảo khác bỏ cuộc, thì thôn Hải Bắc là địa phương ở xa nhất lại tích cực tham gia và đoạt giải Nhì toàn đoàn. Riêng ở nội dung “Tìm câu thai cho Hội đánh bài chòi cổ dân gian”, thôn Hải Bắc chỉ đoạt giải Nhì nhưng được Ban giám khảo đánh giá là đơn vị có nhiều thành viên hô câu thai bài chòi cổ chất lượng và đồng đều nhất. Nếu không có nền tảng hạt nhân dân ca bài chòi sẵn có và sự nỗ lực lớn, Nhơn Hải đã không thành công như vậy. Ông Nguyễn Dư (65 tuổi) bộc bạch: “Mấy ngày trước đó chúng tôi còn lo lắng, mệt mỏi chống đỡ với mưa bão. Thời tiết mới ổn một chút, chưa kịp nghỉ ngơi thì được vận động tham gia Liên hoan. Vậy mà ai cũng hăng hái”.
Chuẩn bị cho dịp Tết Giáp Ngọ 2014 sắp tới, người dân xã Nhơn Hải đang dựng chòi, may trang phục mới cho các anh Hiệu để tổ chức Hội đánh bài chòi cổ dân gian ngày xuân. Nguồn kinh phí tổ chức hội đã được “xã hội hóa” với khoảng chục triệu đồng từ nguồn ủng hộ của các Việt kiều quê Nhơn Hải. Anh Đỗ Cao Thắng, cán bộ văn hóa- xã hội xã Nhơn Hải, cho biết: “Ngoài việc hỗ trợ thêm cho người dân tổ chức Hội đánh bài chòi cổ dân gian, UBND xã cũng đã có văn bản gửi Phòng VH-TT-TT TP Quy Nhơn đề nghị thành lập CLB bài chòi cổ, để có thể tổ chức hoạt động bảo tồn và phát huy di sản văn hóa một cách bài bản hơn. Chúng tôi mong muốn trong tương lai, du khách đến tham quan, du lịch ở Nhơn Hải có nhu cầu xem Hội đánh bài chòi cổ dân gian hoặc nghe hát dân ca, bài chòi, CLB Bài chòi cổ này có thể phục vụ”.
Hoài Thu