Phật viện Đồng Dương là di tích quốc gia đặc biệt

Huyện Thăng Bình tố chức lễ đón nhận bằng di quốc gia đặc biệt cho phật viện Đồng Dương vào sáng 7.12.

Phật viện Đồng Dương còn sót lại Tháp Sáng. Ảnh: Đắc Thành.

Phật viện này nằm ở làng Đồng Dương, xã Bình Định Bắc, huyện Thăng Bình. Theo nhiều tài liệu, phật viện được vua Indravarman II xây dựng vào năm 875 để thờ vị Bồ tát bảo hộ cho vương triều là Laksmindra - Lokesvara. Đây là một trong những tu viện Phật giáo của vương quốc Chămpa lớn nhất ở khu vực Đông Nam Á vào thế kỷ 9.

Năm 1901, nhà nghiên cứu người Pháp L.Finot trong đề tài công bố của mình về vấn đề di tích Đồng Dương đã giới thiệu 229 hiện vật được phát hiện. Nổi bật nhất là bức tượng Phật bằng đồng cao hơn một mét được các nhà khoa học nhận định là nghệ thuật hoàn hảo và đẹp vào loại bậc nhất.

Đến năm 1902, nhà nghiên cứu H.Parmentier tiến hành khai quật trên một quy mô lớn tại Phật viện Đồng Dương. Nhờ cuộc khai quật này đã thu hút các nhà nghiên cứu tìm về, đồng thời đánh giá đây là một trong những di tích quan trọng của khu vực Đông Nam Á.

Theo khảo tả của H.Pramentier, toàn bộ khu đền thờ chính và các tháp nằm lân cận phân bố trên một trục từ tây sang đông dài khoảng 1.300 m. Khu đền thờ chính nằm trong một khu vực hình chữ nhật dài 326 m, rộng 155 m, xung quanh có tường gạch bao bọc, từ khu đền chính có một con đường dài khoảng 760 m chạy về phía đông đến một thung lũng hình chữ nhật.

Ngoài phần chánh điện được phát hiện hệ thống nền gạch của một khu tăng xá, giảng đường nối nhau trên một chu vi rộng lớn. Những viên ngói dùng lợp cho các khu xây dựng cũng được phát hiện rải rác, chứng minh đây là mô hình phật viện khép kín rất lý tưởng cho công cuộc đào tạo tăng tài.

Trong chiến tranh khu di tích này đã bị tàn phá nặng nề, hiện nay chỉ còn mảng tường tháp được người dân gọi là Tháp Sáng cùng với nền móng các công trình kiến trúc và một số vật trang trí bị vùi lấp. Nhiều hiện vật tìm thấy ở phật viện Đồng Dương đã được công nhận là bảo vật quốc gia, hiện trưng bày tại bảo tàng Điêu khắc Chămpa Đà Nẵng.

Theo Đắc Thành (VnE)