Lan tỏa bài chòi
Liên hoan các CLB Bài chòi tỉnh Bình Ðịnh lần thứ II - năm 2019 đã diễn ra vào tối 20 và 21.12 tại thị trấn Ngô Mây, huyện Phù Cát. Có mặt và chung vui với công chúng và các nghệ nhân, ấn tượng mạnh nhất trong tôi là niềm hân hoan khi chứng kiến bài chòi đang quay lại với sức sống mãnh liệt.
Phần thi của CLB Bài chòi TX An Nhơn.
Điểm nổi trội đầu tiên là khác với lần trước, nhiều đội không còn phụ thuộc vào nghệ nhân cốt lõi, “cứng cựa” của địa phương. Sự góp mặt lần đầu tiên của huyện miền núi Vĩnh Thạnh còn chứng tỏ sức lan tỏa của bài chòi.
Nếu năm 2018, chỉ có 5 huyện, thị xã, thành phố cử đội tham gia Liên hoan, và đó là những địa phương có phong trào bài chòi phát triển mạnh, thì năm nay, Liên hoan có 7 đơn vị tham gia, gồm: Phù Cát, Phù Mỹ, Tuy Phước, Vĩnh Thạnh, TX An Nhơn và TP Quy Nhơn.
Ông Trương Đông Hải, Phó Giám đốc Sở VH&TT, cho biết: Liên hoan là hoạt động thiết thực nhằm phát huy giá trị di sản bài chòi, đồng thời là dịp phát hiện những giọng hát hay để tập trung bồi dưỡng, phát triển, đào tạo đội ngũ kế thừa.
Tham gia Liên hoan, các đội trình diễn theo hình thức hội đánh bài chòi dân gian với đầy đủ các trình thức: Khai trường, trình hiệu, trình thẻ, kiểm thẻ, hô mời, rút thẻ hô thai, hát kết, dâng thưởng. Theo đánh giá của Ban giám khảo, chất lượng hô hát của các đội năm nay tốt hơn. Một số đội đã mạnh dạn trao tay cơ hội cho những nghệ nhân trẻ. Điển hình là trường hợp CLB Bài chòi huyện Tuy Phước, Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Phú, Nghệ nhân Ưu tú Minh Liễu lùi lại, đứng vào vị trí là người hướng dẫn cho lớp nghệ nhân mới.
CLB Bài chòi huyện Tuy Phước không còn dựa vào những nghệ nhân “cứng cựa”.
Tương tự, một số đơn vị khác như: Quy Nhơn, Hoài Nhơn, An Nhơn đã đưa thêm hiệu nhí vào đội hình. Nhờ thường xuyên tham gia các hội thi, hội diễn, hiệu nhí Phan Đoàn Thế Quân của huyện Hoài Nhơn đã dần trưởng thành theo từng câu hô hát. Hoặc như em Nguyễn Thị Diễm Thy của TX An Nhơn, cũng cho thấy mình xứng đáng với công lao gầy dựng, chăm sóc, bồi dưỡng của thế hệ đi trước khi trình diễn một cách nhuần nhị.
Bất ngờ nhất có lẽ là sự có mặt của CLB Bài chòi huyện Vĩnh Thạnh. Ông Nguyễn Duy Cảnh, thành viên CLB bài chòi huyện Vĩnh Thạnh, chia sẻ: Khoảng mấy mươi năm trước, Vĩnh Thạnh từng có đơn vị bài chòi, nhưng sớm mai một. Gần đây, khi làn sóng bài chòi hừng hực ở tỉnh ta lãnh đạo huyện có định hướng, chỉ đạo và chúng tôi xúc tiến thành lập CLB, phối hợp với các bạn ĐVTN tổ chức sinh hoạt và duy trì loại hình nghệ thuật dân gian này. Ông Đinh Y Oai (Trung tâm VH-TT&TT huyện Vĩnh Thạnh), cho biết: CLB Bài chòi do Hội CCB xã Vĩnh Quang phối hợp với Đoàn xã Vĩnh Quang mới thành lập. Chúng tôi xây dựng mô hình ở Vĩnh Quang và từ đó sẽ tính đến khả năng thực hiện ở một số xã khác. Dự kiến, vào dịp Tết Nguyên đán sắp tới, huyện Vĩnh Thạnh sẽ tổ chức Hội đánh bài chòi dân gian phục vụ người dân.
Nghệ nhân nhân dân Minh Đức, thành viên Ban giám khảo Liên hoan, cho biết: So với lần trước lần này chất lượng của các đội có tốt hơn, số lượng tham gia nhiều hơn, số lượng hiệu nhí có thể hô hát tốt cũng khá hơn. Tuy nhiên chưa thật sự có nhiều gương mặt mới, xuất sắc. Nhưng tôi và nhiều nghệ nhân rất vui khi chứng kiến các hiệu của huyện Vĩnh Thạnh hô hát rất khá, chỉ cần cố gắng thêm chút nữa là tốt!.
Liên hoan diễn ra 2 đêm và không đêm nào thưa khán giả. Cô Hồ Thị Hoa (60 tuổi, thị trấn Ngô Mây, huyện Phù Cát), cho biết: Khi chiều đi đón cháu nội tan trường thấy người ta đã dựng chòi, tối nay cháu tui theo mẹ về ngoại chơi nên tui viết ngay tờ giấy để lại cho ông nhà tui đi coi bài chòi kẻo trễ. Người dân ở đây mộ lắm, cứ tổ chức là có người xem thôi. Ngày trước tụi tui còn mang chiếu theo xem suốt đêm mà.
THẢO KHUY