Tục “mở cửa biển” đầu năm mới của ngư dân: Cầu mong tôm cá đầy khoang
Theo nhiều lão ngư dân trong tỉnh, khác với lễ hội cầu ngư được tổ chức với quy mô tập thể của cả làng, cả xã, tục “mở cửa biển” diễn ra lặng lẽ hơn trong từng hộ gia đình. Đây là một nét văn hóa tâm linh có từ ngàn xưa ở những quê biển mỗi dịp Tết đến Xuân về.
Ngư dân cầu mong một năm thời tiết sóng êm gió lặng.
Sáng sớm mùng 1 Tết, nhiều ngư dân ở xã Nhơn Lý (TP Quy Nhơn) đã thực hiện tục “mở cửa biển” đầu năm mới. Sửa soạn đầy đủ đồ cúng, ông Phạm Đình Khanh cùng 2 ngư dân đi bạn nổ máy thuyền, chạy ra biển để thực hiện các nghi thức cúng. Khấn vái đất trời xong, ông Khanh cùng ngư dân ngồi chuyện trò, tổng kết lại hoạt động của năm qua rồi cùng chia sẻ những mong ước về một năm đánh bắt mới. Đầu giờ chiều mùng 1 Tết, ông Khanh cùng 2 ngư dân đã ra khơi và mang về khá nhiều tôm, cá vào sáng ngày hôm sau.
Dù sở hữu thuyền lớn hay thuyền nhỏ, chủ thuyền và ngư dân đi bạn cũng thực hiện tục “mở cửa biển” một cách thành tâm nhất.
Ở một số xã biển khác, ngư dân thực hiện tục “mở cửa biển” vào sáng mùng 2 Tết. Sau khi thực hiện xong các nghi thức, nếu biển lặng, ngư dân sẽ đi đánh bắt luôn. Thông thường, người ta thực hiện tục này ở trên biển, nhưng gặp lúc biển động thì họ tấp thuyền vào bãi biển và soạn cúng trên bãi.
Cập cảng với tôm cá đầy khoang là mong ước của tất cả ngư dân đầu năm mới.
Nhiều lão ngư dân cho hay, dân làm biển có quan niệm: người thì sống ở dương gian nhưng khi đi làm nghề thì người lại có liên quan đến những tâm linh ở dưới nước. Trải gần cả đời người trên biển, các lão ngư nhận thấy có những điều không thể không tin, không thể bỏ qua. Tục “mở cửa biển” theo họ là một tín ngưỡng dân gian chứ không phải là chuyện mê tín. Vậy là, cứ vào đầu năm mới, dù sở hữu thuyền lớn hay thuyền nhỏ, chủ thuyền và ngư dân đi bạn cùng thực hiện tục “mở cửa biển” một cách thành tâm. Đồ cúng thịnh soạn hay đạm bạc thì cũng phải đủ ngũ vị là: hương (nhang), đăng (đèn), trà, quả (trái cây) và thực (đồ mặn).
Lão ngư Trần Xuân Liếng năm nay 80 tuổi, quê xã Hoài Hương (huyện Hoài Nhơn) cho biết, cửa biển An Dũ mùa này thường có sóng to, gió lớn nên ngư dân quê ông thường thực hiện tục “mở cửa biển” trên bãi vào sáng mùng 2 Tết.
“Chúng tôi cầu mong sóng êm gió lặng, tôm cá đầy khoang, bạn thuyền mạnh giỏi. Cầu mong ấy là ước vọng của tất cả những người làm nghề biển, không kể là chủ thuyền hay ngư dân đi bạn”, ông Liếng chia sẻ.
NGỌC TÚ