Nghệ nhân ưu tú Thu Hường: Xứng danh đào chiến

Nghệ nhân Thu Hường tên thật là Lê Thị Hường (SN 1965, hiện ngụ ở xã Cát Tường, huyện Phù Cát). ● HCV Hội diễn kịch ngắn, kịch vui toàn quốc 1996 với vai Mụ hàng trong vở kịch Ðịa ngục trần gian. ● Ðược Chủ tịch nước trao tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú năm 2015.

14 tuổi, chị - nghệ nhân Thu Hường đã đi theo tiếng gọi của câu ca, điệu thức hát tuồng. Bước lên sân khấu, bao nhiêu sức lực chị đặt trọn vào vai diễn, cháy hết mình để tận hiến cho người xem. Trong thế giới nghệ sĩ tuồng “chân đất” chị thuộc hàng gạo cội.

Từ những đêm diễn sân đình

Những thập niên 70, 80 thế kỷ trước, hát tuồng còn thịnh, đêm diễn nào cũng đông nghịt người xem. Có huyện cùng một lúc có tới 2 - 3 đoàn mới đủ đáp ứng nhu cầu của công chúng và ươm mầm những tài năng trẻ. Bấy giờ, gần quê của chị Hường có đoàn tuồng Đồng ấu Phước An hoạt động khá sôi nổi. Nhờ vậy, những đêm sân đình vang tiếng trống chầu đã thành một vệt hồi ức ăn sâu vào tiềm thức chị. 14 tuổi, chị xin gia nhập vào đoàn tuồng Đồng ấu Phước An. “Những ngày đầu bập bõm vào nghề tôi được thầy Hai Thọ, là một kép trắng, kép rằn giỏi lúc bấy giờ chỉ dạy. Sau đó, tôi học nghề thêm từ một số thầy như thầy Thành, thầy Trầm, NSƯT Hoàng Ngọc Đình…”, nghệ nhân Thu Hường bồi hồi. Ham học, lợi thế về hình thể sân khấu, sở hữu khuôn mặt thanh tân xinh đẹp, và đặc biệt là có giọng hát ngọt ngào, sâu lắng, chị sớm trở thành đào chính của đoàn tuồng Đồng ấu Phước An.

Năm 18 tuổi, chị gặp và nên duyên với nghệ nhân Bảo Hiến, bấy giờ đang là Phó trưởng đoàn Đoàn tuồng Đồng ấu Cát Tường, huyện Phù Cát đồng thời là một kép giỏi chuyên vào vai kép rằn và hề rất có duyên. Một thời gian dài, hai vợ chồng Thu Hường là hai nghệ nhân góp phần giữ lửa cho đất tuồng Cát Tường. “Những năm 90, khi các đoàn tuồng địa phương mất dần đất diễn, vợ chồng tôi xin thành lập đoàn tuồng Phù Cát 3 nhưng không được. Sau đó, hai vợ chồng có vào Cam Ranh đầu quân vào các đoàn tuồng không chuyên nơi đây. Đến năm 1994, chúng tôi về Tuy Phước, thành lập đoàn tuồng Ánh Dương và gắn bó đến giờ”, nghệ nhân Thu Hường tâm sự.

Thu Hường có khả năng đảm nhận nhiều vai, nhưng dấu ấn vẫn là những vai đào chiến. Năm 2006, chị tham gia phục dựng vở tuồng cổ Tam Hạ Nam Đường; đồng thời chuyên vai Lưu Kim Đính đóng cặp với nghệ nhân Lê Công Lễ chuyên vai Cao Quân Bảo. Trong Liên hoan tuồng không chuyên toàn quốc năm 2006 và Liên hoan tác phẩm sân khấu của tác giả Tống Phước Phổ tại Đà Nẵng năm 2015, nghệ nhân Thu Hường đều tạo dấu ấn sâu sắc cho khán giả với vai Lưu Kim Đính, xuất sắc đạt HCV.

Năm 2015, đoàn tuồng Ánh Dương liên tiếp đón nhận tin buồn - kép chính Công Lễ qua đời vì TNGT. Đoàn tuồng Ánh Dương mất đi một kép chủ lực. 3 năm sau, ông bầu Bảo Hiến, Trưởng đoàn Ánh Dương lại qua đời vì bạo bệnh. Nghệ nhân Thu Hường ngậm ngùi: “Không chỉ bản thân tôi, mà đoàn Ánh Dương đã có một giai đoạn hết sức khó khăn. Anh Lễ mất, đoàn thiếu kép. Đến ông xã tôi, một hề đồng được nhiều người mộ tuồng yêu quý cũng qua đời vì bệnh nặng. Chúng tôi choáng nặng, ngưng diễn một thời gian dài. Ngay cả năm 2018, Hội diễn sân khấu tuồng không chuyên toàn quốc tổ chức ngay tại Bình Định, đoàn Ánh Dương cũng không thể tham gia. Gần đây, nhờ sự động viên của anh chị em nghệ sĩ trong và ngoài đoàn cùng niềm yêu mến của khán giả, chúng tôi mới gượng dậy diễn trở lại. Tôi thay thế vai trò của ông xã, làm trưởng đoàn Ánh Dương”.

Nghệ nhân ưu tú Thu Hường trong vở Tam Hạ Nam Đường. Ảnh: SAO LY

Và sự trở lại

Cách đây 3 tháng xem chị diễn ở Tuy Phước, thấy chị dốc lòng cho vai diễn, ai nấy đều như nhận ra cái máu diễn vẫn còn đong đầy trong chị. Một thân cáng đáng, dẫn dắt đoàn nghệ thuật tuồng Ánh Dương tiếp nối với tình yêu hát tuồng. Hôm rồi gặp lại chị, chị hồ hởi nói về chuyện ký hợp đồng với các huyện diễn dịp xuân Canh Tý. “Nhiều người mộ điệu còn nhớ, còn thương mình lắm, điều đó như tiếp thêm động lực cho mình gắn bó và đi tiếp”, nghệ nhân Thu Hường chia sẻ.

Nhắc về tuồng, chị kể rành rõ từng nhân vật, từng tuồng tích cổ, hệt như đó đã là một phần máu thịt của chị. Nghệ sĩ Hoàng Việt, người từng đồng hành với nghệ nhân Thu Hường với nhiều vai diễn, tâm sự: “Thu Hường thành danh khá sớm. Ngay từ những năm 1985, vợ chồng mình đã gặp và diễn chung nhiều với Thu Hường với những đêm sáng đèn diễn ròng ở điểm diễn khu sinh hoạt nhân dân phường Lê Hồng Phong, nhà văn hóa Đống Đa cũ. Thu Hường là người có tâm với nghề, lên diễn là Hường dốc hết lực, hết lòng. Hường diễn tốt nhiều loại vai, nhưng sở trường của chị vẫn là những vai đào chiến, diễn sâu, vũ đạo vững vàng. Thu Hường đã ấn chứng với nhiều trích đoạn tuồng như Lưu Kim Đính phá tư môn, Tiêu Anh Phụng loạn trào... Không chỉ là một nghệ sĩ tài danh mà còn là người tâm huyết với nghề. Bây giờ, Thu Hường lại tiếp tục dẫn dắt đoàn Ánh Dương vực dậy sau bao khó khăn liên tiếp ập đến. Quả thực, Thu Hường là một nghệ sĩ thực thụ, tâm huyết với nghề, rất đáng quý, đáng trọng”.

VÂN PHI