Chăm sóc bàn chân bệnh nhân đái tháo đường

Bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) thường gây ra nhiều biến chứng ở chân, gây khô ngứa da, nấm da, đau nhức. Nghiêm trọng nhất là nhiễm trùng cơ và máu, dẫn đến viêm loét, hoại thư. Người bệnh cần giữ da sạch và khô, uống nhiều nước và chọn giày dép hợp lý.

Bệnh ĐTĐ gây ra nhiều dạng tổn thương ở bàn chân. Về mạch máu, khi nồng độ đường trong máu tăng cao và kéo dài, mạch máu toàn thân dễ bị teo hẹp. Hệ mạch máu ở vùng xa như bàn chân càng bị suy giảm lưu thông máu, oxy, chất dinh dưỡng. Triệu chứng thường gặp là ngón chân bị tê, lạnh, đau cơ khi vận động nhiều. Về thần kinh, các mạch máu nuôi dây thần kinh cảm giác bị tắc nghẽn, gây rối loạn cảm giác như nóng rát, tê rần hoặc như bị kim châm, kiến bò ở chân. Nếu bệnh tiến triển, da sẽ giảm hay mất sự nhạy cảm, dễ gây viêm loét, chấn thương xương - khớp. Thần kinh bị tổn thương còn làm yếu các cơ ở chân, góp phần gây biến dạng bàn chân. Về da, tổn thương mạch máu và thần kinh bàn chân sẽ gây mỏng da, khô, ngứa, lạnh. Đặc biệt, biến chứng vết thương ở bàn chân khó lành hơn người bình thường do thiếu oxy, chất dinh dưỡng, máu nuôi, phản ứng kém với nhiễm trùng.

Người ĐTĐ phải tự chăm sóc bàn chân. Cần kiểm tra toàn bộ bề mặt da để phát hiện sớm bất kỳ tổn thương nào ở bàn chân. Rửa bàn chân bằng xà phòng mỗi ngày và lau thật khô, nhẹ nhàng, không cọ xát mạnh. Để ngừa khô da, nên dùng các loại xà phòng rửa chân ít chất xút, nhiều chất giữ ẩm da, ít mùi thơm và ít bọt. Cẩn thận khi dùng nước nóng, ngâm chân nước nóng, chườm nóng, vì có thể gây bỏng do cảm giác da bị suy giảm. Khi bị lạnh ban đêm cần mang tất chân. Khi cắt móng chân cần cắt thẳng ngang qua, không nên cắt sâu vào 2 khóe móng.

Đặc biệt, bệnh nhân ĐTĐ không được đi chân không, bất kể trong nhà hay ngoài đường, vì đồ vật xung quanh đều có thể gây tổn thương cho bàn chân. Khi mang giày, bắt buộc phải mang tất để bảo vệ chân. Mang giày đế bằng, không nên mang giày mũi nhọn hay cao gót, vì sẽ làm trọng lực toàn thân đổ dồn vào đầu các ngón chân, về lâu dài sẽ bị cục chai, móng quặp. Luôn đi tất dài hơn ngón chân 1-2 cm để tránh ép chặt bàn chân, gây giảm tuần hoàn máu. Tất phải mềm mại và đủ dày để hạn chế sự cọ xát giữa bàn chân và giày.

BS MỘNG HÒA