Nghề nuôi ong dú ở Hoài Ân

Ong dú nhỏ, chỉ nhỉnh hơn con muỗi một chút, nhưng mật của loài ong này rất quý. Nhận thấy nuôi ong dú lấy mật cho hiệu quả kinh tế khá cao, anh Tô Vũ Thành Tín (SN 1992, ở thôn Vạn Hội 1, xã Ân Tín, huyện Hoài Ân) quyết định đầu tư vào nghề này.

Anh Tô Vũ Thành Tín kiểm tra một thùng nuôi ong dú bên trong nhà nuôi ong.

Thật ra anh Tín đã nuôi ong dú được nhiều năm, nhưng chủ yếu để phục vụ nhu cầu gia đình là chính, hơn nữa anh cũng chưa hình dung hết mức độ quý hiếm của mật ong dú. Tuy nhiên từ khi thấy mẹ mình nhờ uống mật ong dú mà ngủ ngon hơn, không bị căn bệnh đau lưng hành hạ nữa, anh lục tìm tài liệu về loài ong này và kết quả 4 năm nay, anh phát triển đàn ong theo hướng làm kinh tế quy mô lớn.

Ong dú hiền, ít chích đốt nên có thể nuôi trong nhà. Ong dú thường làm tổ trên các bọng tre khô, thân cây khô mục trong rừng, vì thế người ta thường chặt cả đoạn cây để đưa tổ về nuôi. Anh Tín cho biết: Nuôi ong không phải là nghề mới, nhưng làm thế nào để dẫn dụ ong dú từ trên rừng về nuôi tại nhà khó hơn bình thường rất nhiều, hơn nữa việc tách đàn cho chúng làm tổ mới cũng khá phức tạp. Để làm được điều này, anh tham khảo tài liệu từ Malaysia, Cuba; đặc biệt là tìm đến những người đã nuôi ong dú thành công, xin học hỏi. Ngay cả khi làm đủ các thao tác trên anh cũng mất nhiều lần điều chỉnh để phù hợp với môi trường, điều kiện thời tiết, khí hậu ở địa phương. Nhưng khi nuôi thành công, tách được đàn thì niềm vui phải nói là rất lớn.

Kinh nghiệm của anh Tín là dùng sáp ong để dẫn dụ ong dú về ở trong tổ nhà mình và luôn đảm bảo nhiệt độ mát vào mùa hè, ấm vào mùa đông, môi trường sạch sẽ giống như trong rừng. Nhiệt độ nóng quá khiến ong bị vỡ túi mật và mật làm mốc tổ ong, sinh ra sâu bọ. Khó nhất là làm thế nào để ngăn chặn các loại côn trùng gây hại như: Nhện nhện, chuồn chuồn, ong vào phá tổ lấy sáp.

Mật ong dú có vị ngọt, thanh và hơi chua, được tạo ra từ nước dãi của ong và phấn hoa chuyển hóa thành, chứ không phải từ mật hoa. Vì vậy ong dú không ăn đường như nhiều loài ong khác. Anh Tín luôn chủ động tạo cho ong nguồn phấn hoa dồi dào, chủ yếu là hoa của cây dền cơm, dền gai ở trong vườn nhà. Ngoài ra, khi ong vừa lớn, cần chuẩn bị thùng để tách đàn vì nếu không có tổ mới ong sẽ quay trở lại rừng. Việc tách đàn phải tính toán theo mùa, thời tiết và nhiệt độ môi trường, nhưng quan trọng là mỗi tổ ong phải có một ong chúa. Con ong chúa này không bay được, chỉ bò xung quanh giữ tổ. Còn thùng nuôi ong phải được làm từ ván gỗ dày ít nhất 2 phân, nếu mỏng ong sẽ bỏ đi.

Ong dú cũng có nhiều loài với nhiều tập tính khác nhau, đến nay, anh Tín đã “chinh phục” 5 loài ong dú. Có loài thích sống hẳn ở ngoài môi trường thiên nhiên, anh đặt tổ ong ngoài vườn. Còn loài ưa mát, anh xây nhà cho chúng ở, nhờ đó hạn chế được sự ảnh hưởng của thời tiết, đặc biệt là mưa bão. “Nhà” của ong dú được xây dựng bằng gạch ống và chia thành nhiều ô để đặt thùng gỗ vào, mỗi thùng đặt cách nhau 50 cm. Miệng tổ ong được đặt hướng ra ngoài để ong tiện ra vào. Hiện, anh Tín đã gầy được gần 200 tổ ong dú, mỗi tổ cho từ 1 - 1,5 lít mật mỗi năm, trung bình mỗi năm anh có từ 200 - 300 lít mật. Với giá bán 1,6 triệu đồng/lít hiện nay, thu nhập mỗi năm từ mật ong của anh Tín từ 400 - 500 triệu đồng.

TS Lê Nguyễn Thành, Viện Hóa sinh biển (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cho biết, mật ong dú và sáp ong dú (còn gọi keo ong dú) có tính kháng khuẩn cao, kích thích hệ miễn dịch. Riêng sáp ong dú từ lâu được dùng để điều trị cảm lạnh, thấp khớp, tiểu đường, đau dạ dày, và có nhiều hoạt tính sinh học đã được công nhận như kháng khuẩn, chống oxy hóa, thanh nhiệt, kháng viêm, giải độc, giảm đau, sát trùng vết thương, góp phần tích cực trong điều trị các bệnh viêm dạ dày, đại tràng, tưa lưỡi, tiêu đờm, phòng ngừa ung thư... Nhiều nước trên thế giới dùng sáp ong để sản xuất dược phẩm, mỹ phẩm. TS Thành đã thu mẫu sáp ong dú tại nhà anh Tín và gởi sang Bulgaria nhờ phân tích. Mô hình nuôi ong dú của anh Tín có nhiều sáng tạo độc đáo.

Ông Phạm Văn Chức, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Hoài Ân nhận xét, mô hình nuôi ong dú của anh Tín là điển hình cho phong trào nông dân sản xuất kinh doanh giỏi trong huyện. Sắp tới, huyện dự định tổ chức các buổi tập huấn để anh Tín có thể chuyển giao kỹ thuật nuôi ong dú cho những bà con có nhu cầu nhằm nhân rộng mô hình.

HỒNG HÀ