Nghệ nhân Phan Ngọc Bạn: “Nghiệp tuồng” 40 năm với những vai phụ

Ðược nhiều khán giả nhớ đến, nhưng nghệ nhân Phan Ngọc Bạn (59 tuổi) khiêm nhường nhận mình là nghệ sĩ chỉ có thể đóng vai phụ, dù đã gắn bó bền bỉ với nghệ thuật tuồng suốt 40 năm qua...

Cách đây ba tuần, tôi có dịp xem một đêm diễn của đoàn tuồng Trần Quang Diệu ở phường Nhơn Bình, TP Quy Nhơn. Gần cuối vở tuồng cổ Tam Hạ Nam Đường, mới thấy nhân vật Tâm Phúc Quân xuất hiện. Đây là một vai diễn phụ nhưng động tác, giọng nói, sức biểu cảm trên gương mặt và những câu thoại hài hước, gần gũi đời sống, khiến người xem từ già đến trẻ bật cười sảng khoái, thưởng tiền liên tục cho diễn viên. Nhiều khán giả sau đó bất ngờ khi biết người hóa thân vào nhân vật đầy trẻ trung, nhí nhố trên sân khấu vừa rồi là nghệ sĩ Phan Ngọc Bạn, năm nay đã gần 60 tuổi.

Nghệ nhân Ngọc Bạn diễn xuất vai Tâm Phúc Quân trong vở Tam Hạ Nam Đường của đoàn tuồng Trần Quang Diệu (đêm 8.6.2020 tại phường Nhơn Bình, TP Quy Nhơn).

Bắt đầu học diễn tuồng từ khi còn thanh niên ở quê nhà thôn Thuận Đức, xã Nhơn Mỹ, TX An Nhơn, Ngọc Bạn sau đó đã tìm học thêm khá nhiều thầy, nhưng ngay đã khi trưởng thành, anh vẫn không ngừng học hỏi. “Thời gian của vai phụ trên sân khấu rất ngắn, nên tôi thường đứng rất lâu bên cánh gà sân khấu để quan sát diễn xuất của những diễn viên giỏi. Qua đó, mình nhớ được nhiều nhân vật, học được nhiều miếng diễn. Đôi khi nhờ vậy mà mình có thể diễn “chữa cháy” khi đoàn thiếu diễn viên nào đó. Cứ như thế, dần dần mình đa năng hơn, có thể diễn nhiều vai kép rằn, kép xéo, lão, phản diện, nịnh, hề... tùy theo yêu cầu của đoàn. Có vở diễn tôi đảm nhận cả 3 vai phụ, luôn cố gắng thực hiện vai trò làm nền cho bạn diễn chính”,  nghệ nhân Ngọc Bạn chia sẻ.  

Những nỗ lực của diễn viên Ngọc Bạn cũng đã gặt hái “quả ngọt” trong một số cuộc thi: 1 giải A (vai Lão Tạ trong vở Ngọn lửa Hồng Sơn) và 2 giải B (vai Lưu Khánh trong Địch Thanh ly Thợn, vai Châu Thương trong Đào Phi Phụng kết râu) tại các hội thi, liên hoan tuồng không chuyên của tỉnh; 1 giải khuyến khích (vai lính lệ trong vở Thần Dược) tại Liên hoan nghệ thuật Tuồng không chuyên toàn quốc lần thứ II - 2006.

10 năm qua, nghệ nhân Ngọc Bạn đảm nhiệm vai trò Trưởng đoàn tuồng Trần Quang Diệu (thuộc sự quản lý của Phòng Văn hóa - Thông tin TP Quy Nhơn), ông đã tích cực đóng góp vào việc duy trì lực lượng ổn định của đoàn tuồng không chuyên mạnh hàng đầu trong tỉnh. Đoàn quy tụ được các diễn viên tài năng, vào mùa cao điểm thì đi diễn liên tục trong suốt cả tháng ở trong và ngoài tỉnh (có khi hơn 30 suất diễn/tháng). Những ngày cuối tháng 6 này, nghệ nhân Ngọc Bạn vẫn rong ruổi suốt ngày ngoài đường để tìm thêm điểm diễn, mong “gỡ gạc” phần đã mất do ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Chiều 25.6, vừa tìm điểm diễn vừa tranh thủ trò chuyện với tôi, để ông khỏi lỡ công lỡ việc, tôi hẹn ông tại một quán cà phê ở phường Bình Định (TX An Nhơn). Nhìn gương mặt ông sạm đen vì nắng nóng, càng thấy thương cho sự vất vả của người “đứng mũi chịu sào”...

“Làm Trưởng đoàn ngoài việc phải thấu hiểu, sẻ chia, phải năng động và chịu khó lăn lộn hơn trong việc tìm được nhiều điểm diễn càng tốt để tạo thêm thu nhập cho các thành viên trong đoàn. Số đoàn tuồng không chuyên trong tỉnh hiện vẫn còn nhiều mà số điểm diễn lại có dấu hiệu suy giảm, nên các đoàn buộc phải cạnh tranh nhau. Ngay cả khi đoàn đang đi lưu diễn, buổi tối diễn xong thì ban ngày tôi lại tranh thủ đi các địa phương lân cận để liên hệ, thuyết phục ký hợp đồng biểu diễn. Đoàn chúng tôi luôn nhắc nhở nhau phải luôn cạnh tranh bằng chính chất lượng nghệ thuật, nỗ lực rèn luyện và cháy hết mình trên sân khấu, xứng đáng sự ủng hộ của khán giả”, nghệ nhân Ngọc Bạn bộc bạch. 

HOÀI THU