Kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh:
Nhìn từ điển hình An Lão
Trong công tác kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể (VHPVT) trên địa bàn tỉnh, huyện An Lão đã nỗ lực tổ chức thực hiện một cách bài bản. Từ 2011- 2013, đã có 5/10 xã, thị trấn của huyện tiến hành kiểm kê di sản và thu được nhiều kết quả.
Thực hiện bài bản
Đầu năm 2011, UBND huyện An Lão đã có quyết định thành lập Tổ Kiểm kê VHPVT gồm 16 người. Trước khi tiến hành kiểm kê, Phòng VHTT huyện An Lão đã tổ chức họp với lãnh đạo UBND và cán bộ văn hóa- xã hội các xã, thị trấn thống nhất nội dung và phân công nhiệm vụ cụ thể, như in ấn các biểu mẫu, chuẩn bị các phương tiện kĩ thuật phục vụ kiểm kê… Để việc phối hợp triển khai bài bản, Phòng VHTT huyện cùng UBND các xã đã tổ chức hội nghị với sự tham dự của đầy đủ lãnh đạo và các ban, ngành của xã, bí thư chi bộ thôn, trưởng thôn, cán bộ mặt trận, các hội, đoàn thể thôn và các già làng, người cao tuổi… Sau khi tiếp thu nội dung kiểm kê tại xã, các thôn tổ chức họp Dân - Chính - Đảng và nhân dân trong thôn để quán triệt mục đích, yêu cầu, sau đó tiến hành các bước kiểm kê, thu thập.
Năm 2011, dù chỉ được cấp kinh phí 23 triệu đồng, nhưng công tác kiểm kê vẫn được tiến hành ở 14 thôn của 3 xã vùng cao An Toàn, An Vinh, An Dũng. Trong năm 2012, 2013, huyện đã tiến hành kiểm kê VHPVT tại 2 xã An Nghĩa, An Quang. Ông Hoàng Ngọc Thành, Trưởng Phòng VHTT huyện An Lão, cho biết: “Các lễ hội khi kiểm kê thì phải phục dựng đầy đủ các nghi thức như đúng nguyên bản truyền thống, nên có khi phải huy động cả trăm người trong thôn tham gia. Nhờ làm tốt tuyên truyền, vận động, người dân hiểu, nhiệt tình ủng hộ nên mới làm được. Chúng tôi cũng đã có cách thức phù hợp, không chỉ ghi chép mà còn ghi âm, chụp hình, quay phim đầy đủ về di sản để phục vụ công tác bảo tồn theo đúng yêu cầu”.
Công tác kiểm kê di sản VHPVT được tiến hành bài bản trên phạm vi rộng ở huyện An Lão. Tại xã An Vinh, việc kiểm kê được tiến hành tại tất cả 7 thôn trong gần một tháng; đã kiểm kê được 15 phong tục tập quán, 8 bài nhạc cụ chinh tốc, 9 bài chiêng cổ, 9 bài hát mon, 10 bài hát ta lêu, 8 bài hát ca choi, 1 bài hát ru con, 2 bài nhạc cụ dân tộc, 3 bài thuốc chữa bệnh.
Cần được hỗ trợ
So với các địa phương khác, huyện An Lão đã đáp ứng khá tốt yêu cầu kiểm kê di sản VHPVT. Kết quả kiểm kê tại 5 xã của huyện từ năm 2011- 2013, đã cho tổng cộng 183 bài nhạc cụ, dân ca, các phong tục, tập quán, lễ hội, các bài thuốc chữa bệnh của đồng bào dân tộc thiểu số… Huyện đã hoàn thành việc lập hồ sơ bao gồm video, hình ảnh, ghi âm lời nói, chữ viết phục vụ cho việc bảo tồn. Tuy nhiên, vấn đề “hậu kiểm kê” các di sản lại đang gặp khó khăn. Ông Châu Anh Tế, Phó Phòng VHTT huyện An Lão, kiến nghị: “Sở VH-TT&DL cần giúp đỡ chúng tôi tiến hành phân loại, đánh giá thực trạng của từng di sản văn hóa, hoàn chỉnh tư liệu đã kiểm kê. Đồng thời, giúp về kĩ thuật để lưu giữ những nội dung kiểm kê, trong điều kiện hiện nay chưa có thiết bị bảo đảm nên dễ bị hư hỏng”.
Trong kế hoạch năm 2014, Phòng VHTT huyện An Lão đang đề xuất tiếp tục triển khai công tác kiểm kê di sản VHPVT ở hai xã An Trung, An Hưng. Bên cạnh việc đề nghị UBND tỉnh, Sở VH-TT & DL hỗ trợ thêm kinh phí từ chương trình mục tiêu quốc gia, huyện cũng nên có kế hoạch huy động từ nguồn xã hội hóa; khuyến khích và tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân đầu tư vào việc kiểm kê di sản văn hóa. Huyện cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền nâng cao vai trò trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp và sự đồng thuận của xã hội về công tác này. Ông Hoàng Ngọc Thành cho biết: “Di sản VHPVT đang mất dần theo thời gian, nên chúng tôi đã đề nghị Huyện ủy, UBND huyện trên cơ sở kết quả đã thực hiện, sẽ có văn bản ban hành kế hoạch cụ thể cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa. Trong đó, quan tâm đầu tư khôi phục và bảo tồn khẩn cấp một số loại hình di sản đang có nguy cơ mai một như lễ cưới của đồng bào H’rê, nhạc cụ cồng chiêng và trang phục H’rê…”.
Hoài Thu