Trường làng tôi

* Tạp bút của TRẦN VĂN THIÊN

Cứ vào hè, đến mùa thi hoặc tầm khai giảng, tôi lại nhớ về trường cũ, trường làng tôi, vài nếp mái ngói thâm trầm, tường in rêu xám, thấp thoáng sau rặng phi lao. Nhưng thương hoài, nhớ hoài. Quê tôi ở cuối dòng sông Côn, ven đầm Thị Nại, nên trường trồng nhiều phi lao để chắn gió chống bão chứ không nhiều cỏ hoa tươi tốt, cũng không có mái ngói đỏ tươi, bàn ghế thơm mùi gỗ, mùi sơn như người ta hay hình dung. Phi lao nhiều tới mức những ngày nhiều trời lộng, gió hú qua rặng phi lao đến mức nhiều khi át luôn tiếng cô giảng bài.

Tranh của họa sĩ NGUYỄN TẤN VĨ

Trường làng tôi là vậy. Nhiều lần tôi hỏi bạn bè thử xem trường mình đẹp không, đứa nào cũng cười phá lên, nhớ thì nhớ nhưng đẹp thì không. Thành ra tôi không dám kể rằng, sóng nhớ trong tôi nhiều khi dạt dào thôi thúc bước chân quay về ru lại tuổi hoa. Đó là những tháng ngày hồn nhiên, trong trẻo như hoa lá, tiếng chim ngọt lành. Dù màu áo đến trường có ngả vàng vì mặc lại nhiều năm học, dù đôi dép quai hậu có cũ mòn vì đường xa khúc khuỷu, nhưng nụ cười của những đứa học trò quê vẫn trong veo, lấp lánh, ấm lòng thầy cô trường làng đơn sơ. Tôi nhớ về ngôi trường ấy như nhớ một khoảnh trời gói ghém bao buồn vui tuổi dại, đong đầy những mơ ước ngây ngô tựa trang vở mới tinh khôi.

Trường ở gần con dốc xanh ngút ngàn phi lao che chở làng xóm, là nơi tôi cùng bè bạn rộn rã những trò chơi thơ ấu sau mỗi buổi tan trường. Cây phượng già lẻ loi bao năm vẫn trầm mặc trước những đổi dời thời gian, chứng kiến từng thế hệ học trò lớn lên dưới mái trường thân thuộc, rồi một ngày bay xa như cánh chim di trú. Ngôi trường ấy tuy nhỏ, nhưng đã gieo vào tâm hồn tôi vô vàn hạt mầm biếc xanh màu kỷ niệm, màu ước mơ. Mỗi khối vỏn vẹn hai lớp học với sĩ số cộng lại chỉ vài chục bạn. Nhưng có lẽ cũng vì ít mà chúng tôi càng gắn bó, thêm thân thiết với nhau hơn.

Kia là khung cửa sổ nhìn về con dốc phi lao xanh trập trùng, là nơi tôi thường hướng mắt xa xăm nghĩ về những vần thơ non nớt. Dưới chân tôi là chiếc lá bàng ứa đỏ nỗi niềm sâu kín, tôi nhận ra cây bàng còi cọc trước cửa lớp năm xưa nay đã tỏa tán rộng, gọi bầy chim về xôn xao. Đứng từ xa lặng nhìn bục giảng vấn vương bụi phấn, tôi chợt nhớ dáng người nhỏ gầy, giọng nói như xa vắng nỗi buồn của cô giáo dạy Văn. Cô gửi gắm những yêu thương chân thành vào từng bài giảng, dắt tôi vào khung trời ăm ắp nghĩa tình bao dung. Có lần, cô đã không giấu được nước mắt khi đọc một bài văn ngắn viết về mẹ, trong khoảnh khắc xúc động ấy, cô kể về người mẹ đã khuất của mình cùng những tháng năm ấu thơ khó nhọc. Tôi đã yêu những lời văn, câu thơ tha thiết tình người cũng từ ngày hôm đó. Trái tim bỗng hẫng một nhịp nghẹn ngào đầu tiên. Quê tôi là một xóm nghèo nhưng người làng giàu về tình nghĩa thầy trò, bè bạn. Tôi luôn hàm ơn những người thầy của mình, đã lặng thầm vượt một quãng đường dài để gieo mầm chữ ở nơi này, với một tấm lòng tận tụy son sắt.

Ngôi trường làng bình dị của tôi nay đã rộn vang trong hình hài mới. Tất cả những hình ảnh cũ như phôi phai theo bao cuộn xoáy dòng đời, nhiều người bâng khuâng khi những hình ảnh cũ không còn nữa. Làng tôi giờ không còn là một làng quê heo hút nữa, thì trường làng tôi cũng không thể cứ mãi lặng thầm mái ngói thâm trầm, tường in rêu xám. Tôi đứng giữa sân trường rưng rưng trước từng phân ảnh cũ mới đan xen. Tôi vui chứ, các em tôi có trường mới tinh khôi, tôi từng tha thiết mong như thế mà. Ký ức cứ ngân nga năm tháng xưa cũ đẹp đẽ nhưng không phải để níu giữ những xưa cũ ở lại.

Từ ngôi trường làng bình yên, tôi xa quê, bước vào trường đời với những bài học thấm thía mà tôi không thể nào quên. Những lời dạy da diết yêu thương nơi trường làng vẫn vọng vang trong tiềm thức, làm hành trang để tôi vững vàng đứng dậy trước bao vấp ngã. Về lại trường xưa, thả mình trong khúc nhạc phi lao vi vút, tôi như nghe thời gian vùn vụt trôi mau, tuổi học trò hồn nhiên đã mãi ở lại dưới mái ngói bàng bạc mưa nắng, với phấn trắng, bảng đen lưu dấu hoài niệm; ngỡ như chỉ mới hôm qua đây thôi, giọng thầy trầm ấm, tiếng đọc bài râm ran...

Tôi biết ký ức tôi đã lật sang một trang mới, ở đó sẽ kể rằng làng tôi ở ven đầm Thị Nại, giữa một vùng rừng ngập mặn xanh tươi, từ làng tôi về thành phố chỉ mươi phút chạy xe máy; trường làng tôi khang trang, mái bằng tường sơn, cửa kính…các em tôi ngày hai buổi vui chân sáo đến trường…