Dự án Sinh kế nông thôn bền vững:
Giúp tăng hiệu quả kinh tế từ cây dừa
Từ năm 2010 đến nay, Ban quản lý Dự án Sinh kế nông thôn bền vững (BQL DA SKNTBV) tỉnh đã hỗ trợ nông dân các địa phương và một số cơ sở tăng hiệu quả kinh tế từ cây dừa. Ngày 24.12.2013, tại TP Quy Nhơn, BQL DA đã tổ chức Hội thảo đánh giá hiệu quả các hoạt động hỗ trợ phát triển cây dừa và ngành dừa ở tỉnh ta.
Nhờ sự hỗ trợ của DA SKNTBV, một số cơ sở sản xuất kinh doanh các sản phẩm từ dừa đã ăn nên làm ra.
- Trong ảnh: Công nhân của Công ty TNHH Hiền Vương, ở xã Hoài Châu (huyện Hoài Nhơn), đang chế biến cước xơ dừa.
Thực trạng cây dừa Bình Định
Tỉnh ta là địa phương có diện tích dừa lớn thứ 3 cả nước, sau Bến Tre và Trà Vinh. Diện tích dừa trong tỉnh tập trung chủ yếu ở các huyện Hoài Nhơn, Phù Cát, Phù Mỹ. Nhiều năm qua, cây dừa đã góp phần làm đẹp cảnh quan, bảo vệ môi trường, tăng thu nhập và giải quyết việc làm cho nhiều lao động ở các địa phương. Tuy nhiên, một thời gian dài giá dừa trái hạ thấp, đã khiến nông dân trở nên chán nản, không đầu tư chăm sóc và không phát triển thêm diện tích dừa. Việc nghiên cứu, lựa chọn các loại giống dừa mới có năng suất cao để thay thế diện tích dừa bị già cỗi cũng chưa được ngành chức năng, chính quyền các địa phương quan tâm. Do vậy, diện tích dừa ở tỉnh ta ngày càng bị thu hẹp, hiện chỉ còn khoảng trên 9.000 ha.
Cây dừa không được đầu tư chăm sóc đúng mức, lại còn phải chịu đựng “đại họa” bọ cánh cứng, càng trở nên xơ xác; tuy đã thực hiện nhiều biện pháp phòng trừ, song hiệu quả không cao, đã tác động xấu đến sự sinh trưởng và phát triển của cây dừa, sản lượng dừa cũng bị ảnh hưởng. Điều đáng nói là tỉnh ta chưa phát huy được tiềm năng và lợi ích của cây dừa. Trên địa bàn tỉnh hiện chỉ có một số ít cơ sở sản xuất các sản phẩm từ dừa, quy mô nhỏ lẻ, chủ yếu làm thủ công với các sản phẩm chính là bánh tráng nước dừa, chỉ xơ dừa, dầu dừa, thảm xơ dừa… Sản phẩm từ dừa chủ yếu bán thô, thị trường đầu ra không ổn định, nên nguồn lợi kinh tế của cây dừa mang lại chưa tương xứng với tiềm năng. Trong khi đó, các tỉnh Bến Tre, Trà Vinh thu hàng chục triệu USD/năm từ việc bán các sản phẩm từ dừa. Điều đó cho thấy ngành nghề chế biến, sản xuất các sản phẩm từ dừa ở tỉnh ta còn rất nhiều hạn chế.
Hỗ trợ phát triển cây dừa và ngành dừa
Trong khuôn khổ hợp phần tăng thu nhập từ cây dừa thuộc DA SKNTBV do Chương trình viện trợ New Zealand (NZAD) hỗ trợ, năm 2010, BQL DA đã tổ chức nhiều hội thảo chuyên đề về cây dừa nhằm thu thập ý kiến từ các chuyên gia ngành dừa trong nước, quốc tế và các hộ sản xuất, kinh doanh (SXKD) các sản phẩm từ dừa, phục vụ cho việc phát triển ngành dừa của tỉnh.
Năm 2012, DA đã hỗ trợ các doanh nghiệp (DN) vừa và nhỏ hoạt động SXKD các sản phẩm từ dừa xây dựng chiến lược SXKD, hỗ trợ kinh phí mua trang thiết bị phục vụ sản xuất. BQL DA cũng đã thành lập 5 nhóm nông dân cùng sở thích (NDCST) cải thiện năng suất dừa và se dây dừa tại huyện Phù Mỹ và Hoài Nhơn với 125 nông hộ tham gia. Nhờ sự hỗ trợ của DA, các DN, HTX và các nhóm NDCST đã đẩy mạnh sản xuất, đa dạng hóa sản phẩm, tìm kiếm và từng bước mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm từ dừa, đạt hiệu quả bước đầu.
Bà Phạm Thị Thu Hương, chủ cơ sở sản xuất Xuân Hương, ở thị trấn Bình Dương (Phù Mỹ), cho biết: “Trước đây cơ sở của tôi sản xuất chỉ dừa thô, nhưng do sản phẩm sản xuất thô, đầu ra sản phẩm gặp khó khăn, nên thu nhập thấp và không ổn định. Năm 2013, được sự hỗ trợ của DA, chúng tôi đã xây dựng nhà xưởng, đầu tư trang thiết bị sản xuất lưới xơ dừa và dây thừng dừa; đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại, tìm kiếm và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm. Nhờ vậy, sản phẩm làm ra được tiêu thụ tốt, hoạt động SXKD phát triển, thu nhập của 100 lao động ổn định với mức bình quân từ 110 - 120 ngàn đồng/người/ngày”.
Công ty TNHH Hiền Vương, ở xã Hoài Châu và HTXNN Ngọc An, xã Hoài Thanh Tây (Hoài Nhơn) cũng đã được DA hỗ trợ kinh phí mua trang thiết bị chế biến mụn dừa, chế biến dầu dừa tinh khiết, góp phần cho hoạt động SXKD đạt hiệu quả cao hơn trước.
Tại Hội thảo, ngành chức năng của tỉnh, các DN và các thành viên trong nhóm NDCST tại các địa phương đều đánh giá cao sự hỗ trợ và tác động của DA đối với hoạt động SXKD, nâng cao hiệu quả ngành dừa, đồng thời đóng góp nhiều ý kiến góp phần khôi phục và phát triển cây dừa cùng ngành dừa của tỉnh.
Ông Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông khuyến ngư, cho rằng, để phát triển ngành dừa, cần phải chú trọng đến việc lựa chọn giống dừa mới có năng suất, chất lượng cao để thay thế những diện tích dừa đã già cỗi, năng suất thấp. Bên cạnh đó, vận động người dân phòng trừ sâu bệnh, nhất là phòng trừ bọ cánh cứng hại dừa. Các DN cũng cần chủ động đa dạng hóa mẫu mã, nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ. Đại diện Công ty TNHH Hiền Vương và nhóm NDCST cải thiện năng suất dừa đề nghị DA hỗ trợ, tạo điều kiện cho các cơ sở SXKD các sản phẩm từ dừa phát triển.
Ông Trần Minh Phúc, Trưởng nhóm thực hiện hợp phần dừa đề nghị các cơ sở SXKD các sản phẩm từ dừa tiếp tục triển khai sản xuất theo kế hoạch kinh doanh đã xây dựng, chú trọng nâng cao chất lượng, mẫu mã, đa dạng hóa sản phẩm, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường. Hiện nhóm thực hiện tiểu hợp phần dừa đã hỗ trợ xây dựng hồ sơ xin cấp vốn cho DA nhà máy sản xuất dầu dừa tinh khiết của HTXNN Hoài Mỹ (xã Hoài Mỹ - huyện Hoài Nhơn) và 2 nhóm NDCST se chỉ dừa ở xã Mỹ Lợi (Phù Mỹ) để có thể nhận được vốn hỗ trợ từ DA trong kế hoạch năm 2014.
Ông Ngô Tùng Thu, Quản đốc BQL DA SKNTBV tỉnh, cho biết: BQL DA tiếp thu ý kiến đóng góp của ngành chức năng, các đơn vị tham gia thực hiện hợp phần tăng thu nhập từ dừa. Trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch, giải pháp thực hiện sát với thực tế hơn.
PHẠM TIẾN SỸ